Wyrok z dnia 30 listopada 2000 r.
II UKN 92/00

Wejście w życie z dniem 1 stycznia 1999 r. ustawy z dnia 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162,
poz. 1118 ze zm.; jej art. 57-58) nie spowodowało zmiany warunków koniecz-
nych do uzyskania świadczenia rentowego, które uprzednio określone były
przepisami art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).


Przewodniczący SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Beata Gudowska, Andrzej
Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2000 r. sprawy z wniosku
Mirona S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o rentę
inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Bia-
łymstoku z dnia 15 grudnia 1999 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z dnia 15 grudnia 1999 r. [...] oddalił apelację Mirona S. od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 1 październi-
ka 1999 r. [...], którym oddalone zostało jego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w B. z dnia 23 listopada 1998 r. odmawiającej pozytyw-
nego załatwienia jego wniosku o przyznanie renty inwalidzkiej. W uzasadnieniu tego
wyroku Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia i oceny zebranego w toku postę-
powania materiału dowodowego w sprawie, jakich dokonał Sąd Okręgowy, który w
szczególności - na podstawie opinii lekarskiej biegłych sądowych [...] oraz kserokopii
dokumentacji leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego wnioskodawcy [...] - stwierdził
u wnioskodawcy (w wieku 51 lat) częściową niezdolność do pracy począwszy od
stycznia 1998 r. oraz okresową całkowitą niezdolność do pracy od dnia 29 maja 1998
r., która spowodowana została ,,kardiomiopatią rozstrzeniową w okresie niewydolno-
ści krążenia i utrwalonym migotaniem przedsionków i wystąpieniem obrzęków pod-
udzi jako objawu niewydolności krążenia", co nie dawało podstaw do uznania wnio-
skodawcy za niezdolnego do pracy zarobkowej. Równocześnie, w uzasadnieniu wy-
roku Sąd Apelacyjny stwierdził, że wnioskodawca nie spełnił dwóch warunków nie-
zbędnych do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ: po pierwsze
- jego niezdolność do pracy powstała w okresie dłuższym niż 18 miesięcy od ustania
zatrudnienia - w danym wypadku od dnia 30 listopada 1992 r., kiedy to utracił on
prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych; a po drugie - w ostatnim dziesięciole-
ciu przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy, wnioskodawca przepracował
łącznie jedynie 1 rok 6 miesięcy i 14 dni, zamiast wymaganego przez prawo zatrud-
nienia nie krótszego aniżeli 5 lat (art. 32 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopa-
trzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin - Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).

W kasacji od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego wnioskodawca zarzucił:
po pierwsze - naruszenie art. 32 pkt 3 w związku z art. 33 ust. 1 pkt 5 i art. 11 ust. 2
pkt 10 i pkt 14 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym, wobec błędnej wykładni tych
przepisów, polegającej na ,,niezasadnym uznaniu, że inwalidztwo (całkowita i trwała
niezdolność do pracy) powstało po upływie 18 miesięcy od dnia ustania zatrudnienia,
gdy w rzeczywistości zaistniało w trakcie zatrudnienia w 1988 r. oraz niezasadne
nieuwzględnienie do stażu pracy ubezpieczonego jego czynnej służby w Wojsku Pol-
skim oraz czasowego pozostawania bez pracy w powodu niemożności jej otrzymania
i niemożności podjęcia szkolenia zawodowego"; po drugie - naruszenie prawa mate-
rialnego ,,polegające na nieuwzględnieniu art. 186 ust. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 1 i 2
ustawy z 17. 12. 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm. - ustawa o emeryturach i rentach z F.U.S.) w
takim zakresie w jakim przepisy te jako korzystniejsze dla ubezpieczonego upraw-
niają do uzyskania prawa do renty według zasad w ustawie tej uregulowanych",
skoro w chwili orzekania obowiązywał inny stan prawny niż w dacie składania przez
skarżącego wniosku o przyznanie prawa do renty; po trzecie - naruszenie art. 381 i
art. 382 KPC, wobec nieuwzględnienia i nierozpatrzenia wniosków dowodowych
zgłoszonych przez wnioskodawcę w apelacji, a zmierzających do ,,zbadania doku-
mentacji jego leczenia powypadkowego zaistniałego w trakcie odbywania służby woj-
skowej, a także sprzeczności między opinią biegłych sądowych i odstąpienie od po-
woływania innego zespołu biegłych sądowych" oraz nie podanie w uzasadnieniu za-
skarżonego wyroku przyczyn pominięcia tych dowodów. W konsekwencji, w kasacji
wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyj-
nemu do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie jest zasadna. Podniesiony w kasacji zarzut nieuwzględnienia
przez Sąd Apelacyjny zmiany stanu prawnego i naruszenia rzekomo korzystniej-
szych dla skarżącego, przepisów art. 186 ust. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 1 i ust. 2 ustawy
o emeryturach i rentach z F.U.S. jest bezzasadny. Abstrahując od tego, że przepisy
ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. weszły w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.
(art. 196 tej ustawy), a wniosek rentowy skarżącego złożony został przed tą datą (art.
186 ust. 2 tej ustawy), należy też mieć na uwadze, że z mocy art. 195 pkt 5 tej
ustawy z dniem jej wejścia w życie przestała obowiązywać także ustawa z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, a właśnie na-
ruszenie przepisów tej ostatniej ustawy (art. 11 ust. 2 pkt 10 i pkt 14, art. 32 pkt 3
oraz art. 33 ust. 1 pkt 5) także zarzucono w kasacji. Ponadto, wbrew twierdzeniu ka-
sacji, zmiana stanu prawnego, na którą powołuje się skarżący nie mogła mieć żad-
nego wpływu na rozstrzygnięcie rozpoznawanej sprawy, bowiem nie spowodowała
ona zmiany warunków koniecznych do uzyskania świadczenia rentowego, na co
jednoznacznie wskazują dyspozycje art. 2 oraz art. 57 - art. 58 w związki z art. 12 i
art. 13, także art. 5 - art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S.

Natomiast, stosownie do art. 32 pkt 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
(obecnie art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S.), jednym z trzech warunków
prawnych, od spełnienia których zależne jest przyznanie renty z tytułu niezdolności
do pracy, obok niezdolności do pracy oraz posiadania przez pracownika wymagane-
go okresu zatrudnienia (okresu składkowego i nieskładkowego), jest, aby ,,inwa-
lidztwo powstało w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem za-
trudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów". Przy
tym, warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się za spełniony,
jeżeli pracownik osiągnął łącznie co najmniej 5 lat zatrudnienia w wypadku, gdy nie-
zdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (art. 33 ust. 1 pkt 5 ustawy o za-
opatrzeniu emerytalnym, a obecnie art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy o emeryturach i ren-
tach z F.U.S.). Jednakże równocześnie art. 33 ust. 2 (obecnie art. 58 ust. 2 ustawy o
emeryturach i rentach z F.U.S.) stanowi, że wskazany pięcioletni okres zatrudnienia
powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o
rentę inwalidzką, a jeżeli zainteresowany w chwili złożenia wniosku nie pozostaje w
zatrudnieniu, to okres ten powinien przypadać przed dniem powstania niezdolności
do pracy. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie Sąd ustalił, że okresowa całkowita
niezdolność do pracy została stwierdzona u skarżącego począwszy od dnia 29 maja
1998 r., jednakże nie może ona stanowić podstawy dla przyznania renty z tytułu nie-
zdolności do pracy, bowiem niezdolność ta powstała w okresie dłuższym aniżeli 18
miesięcy od ustania zatrudnienia (co nastąpiło w dniu 30 listopada 1992 r.), a po-
nadto w okresie dziesięciu lat poprzedzających powstanie tej niezdolności do pracy
skarżący przepracował łącznie jedynie 1 rok 6 miesięcy i 14 dni, zamiast pięciu lat,
jak tego wymaga ustawa. Polemizując z powyższymi ustaleniami Sądu, skarżący
zarzucił w kasacji, że ,,istniejąca od 1988 r. niezdolność całkowita i trwała do pracy
może być wynikiem wypadku jakiego doznał podczas służby wojskowej". Nie zasłu-
giwał również na uwzględnienie zarzut kasacji dotyczący naruszenia przepisów po-
stępowania - art. 381 i art. 382 KPC, który uzasadniony został tym, że Sąd Apelacyj-
ny nie uwzględnił podniesionych przez skarżącego wniosków apelacji oraz jego
wskazania na występującą - jego zdaniem - sprzeczność pomiędzy opinią orzeczni-
ka ZUS a opiniami biegłych w sprawie, a także pominięcia wyjaśnienia tych kwestii w
uzasadnieniu wyroku. Tymczasem właśnie w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyj-
nego znalazło się stwierdzenie, że ,,Sąd I instancji, wbrew zarzutowi apelacji, przy
ustalaniu niezdolności wnioskodawcy do pracy, posiadał i analizował całą dostępną
dokumentację lekarską sprzed 1989 r.", a po zapoznaniu się także z oceną biegłych
z zakresu kardiologii i reumatologii, która - jak wywiódł w uzasadnieniu swego wyro-
ku Sąd Okręgowy - ,,nie została podważona przez pełnomocnika i odwołującego,
gdyż nie złożyli oni merytorycznych zastrzeżeń do opinii biegłych, jak też nie przed-
stawili innych, nowych dowodów, dotychczas nie uwzględnionych przez biegłych",
Sąd Apelacyjny w pełni podzielił stanowisko Sądu Okręgowego dotyczące oceny
stanu zdrowia skarżącego.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC
orzekł jak w sentencji.
========================================