Wyrok z dnia 25 stycznia 2002 r.
II UKN 789/00

Okres bezrobocia (art. 11 ust. 2 pkt 14 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze
zm.) po dniu 15 listopada 1991 r. nie jest okresem składkowym w rozumieniu
art. 2 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur
i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). Powstanie niezdolności do pracy w okresie 18
miesięcy od utraty statusu bezrobotnego nie stanowi spełnienia warunku do
renty z tytułu niezdolności do pracy.


Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2002 r. sprawy z wniosku
Heleny K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w R. o rentę z
tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 marca 2000 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Decyzją z dnia 16 września 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w R. odmówił Helenie K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z powodu po-
wstania jej niezdolności do pracy po upływie 18 miesięcy od zakończenia okresu
składkowego.

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Katowicach-Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku oddalił odwołanie
wnioskodawczyni od powyższej decyzji z uzasadnieniem, iż w świetle opinii biegłego
sądowego lekarza specjalisty onkologa, wnioskodawczyni stała się częściowo nie-
zdolna do pracy w połowie 1996 r., z momentem pierwszych objawów choroby no-
wotworowej, zaś moment ten wystąpił po upływie 18 miesięcy od zakończonego w
grudniu 1992 r. okresu składkowego - pobierania zasiłków dla bezrobotnych.

Wyrokiem z dnia 29 marca 2000 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Katowicach oddalił apelację wnioskodawczyni od powyższego wyro-
ku. Sąd drugiej instancji podkreślił, iż przepis art. 11 ust. 2 pkt 14 ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40,
poz. 267 ze zm.), w świetle którego za okresy równorzędne z okresem zatrudnienia
dla celów rentowych uważane były także okresy czasowego pozostawania bez pracy
z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodo-
wego udowodnionego dokumentami, w tym okresy pobierania zasiłków z funduszu
aktywizacji zawodowej, zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków szkoleniowych z
Funduszu Pracy - został zmodyfikowany na gruncie przepisu art. 4 i art. 2 ust. 2 pkt 6
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach
ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze
zm.) w ten sposób, że wymienione okresy czasowego pozostawania bez pracy zo-
stały uznane wprawdzie za okresy składkowe dla celów rentowych, ale tylko te, które
przypadały przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. przed dniem 15 listopada 1991
r. Dlatego też Sąd drugiej instancji nie znalazł podstaw do zaliczenia okresu bezro-
bocia po tej dacie do okresu składkowego, a skoro niezdolność do pracy nie wystą-
piła w takim okresie ani w ciągu 18 miesięcy od jego ustania, brak jest także podstaw
do przyznania prawa do renty.

Kasacja wnioskodawczyni od powyższego wyroku zarzuca naruszenie prawa
materialnego - art. 32 w związku z art. 11 ust. 2 pkt 14 ustawy o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin przez jego błędną wykładnię polegającą na przyję-
ciu, że okres pozostawania bez pracy po okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych
nie podlega zaliczeniu do okresów zatrudnienia i okresów równorzędnych.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Nie zawiera ona zarzutu
naruszenia przepisów postępowania, wobec czego Sąd Najwyższy rozpoznając ka-
sację w jej granicach (art. 39311 KPC) jest związany ustalonym przez Sąd drugiej in-
stancji stanem faktycznym. Z kolei z ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji,
niezakwestionowanych przez Sąd drugiej instancji, wynika w sposób nie budzący
wątpliwości, że z jednej strony wnioskodawczyni ostatni okres składkowy (zasiłek dla
bezrobotnych) wykazała w okresie od 28 listopada 1990 r. do dnia 30 grudnia 1992
r., z drugiej strony, że stała się niezdolna do pracy najwcześniej w czerwcu 1996 r.
Tymczasem dla nabycia prawa do renty powinna ona udowodnić, iż stała się nie-
zdolna do pracy przed upływem 18 miesięcy od ustania okresu składkowego (daw-
niej: zatrudnienia lub z nim równorzędnego) albo nie później niż 18 miesięcy od
ustania tego okresu, czyli przed dniem 30 czerwca 1994 r. W świetle ustaleń Sądu
pierwszej instancji, opartych na opinii biegłego onkologa, wnioskodawczyni w tym
tzw. okresie ustawowym nie stała się niezdolną do pracy i kasacja nie jest w stanie
ustaleń tych zakwestionować. Natomiast powstanie niezdolności do pracy dopiero w
połowie 1996 r. pozostaje bez znaczenia, ponieważ zdarzenie to nie nastąpiło w
okresie zatrudnienia ani równorzędnym, czyli w okresie składkowym. Okres pozo-
stawania bezrobotnym nie jest bowiem okresem składkowym po dniu 15 listopada
1991 r., czyli po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewalo-
ryzacji emerytur i rent. Art. 2 ust. 2 pkt 6 tej ustawy uznaje bowiem za okresy skład-
kowe tylko okresy bezrobocia przypadające przed dniem wejścia w życie tej ustawy,
a zatem okres bezrobocia wnioskodawczyni po tej dacie nie może stanowić podsta-
wy do czasowego wiązania go z niezdolnością do pracy, powstałą później niż 18
miesięcy od ustania okresu ustawowego. Należy mieć przy tym na uwadze, iż prze-
pis art. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. stanowi, iż przepisy tej ustawy sto-
suje się do emerytur i rent, przysługujących na podstawie, między innymi ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Ozna-
cza to, iż warunki wymagane do renty z tytułu niezdolności do pracy z art. 32 tej
ostatniej ustawy, a więc niezdolność do pracy, okres zatrudnienia i powstanie tej nie-
zdolności w okresie zatrudnienia lub równorzędnym albo nie później niż w ciągu 18
miesięcy od ustania tych okresów, podlegają kryteriom wymienionym w ustawie z
dnia 17 października 1991 r., a nie w ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r., przy czym
należy mieć na uwadze, że zaskarżona decyzja została wydana w związku z wnio-
skiem złożonym w 1998 r., a więc pod rządem ustawy późniejszej. Tym samym okres
bezrobocia udowodniony dokumentami w rozumieniu art. 11 ust. 2 pkt 14 ustawy o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin może być uznany za okres
składkowy dla celów rentowych tylko do dnia 15 listopada 1991 r., tj. do wejścia w
życie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, co prowadzi do wniosku, że wniosko-
dawczyni nie spełnia warunków do renty z art. 32 ustawy o z.e.p.

Z powyższych motywów Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych pod-
staw do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312 KPC orzekł jak w sentencji
wyroku.
========================================