Wyrok z dnia 25 stycznia 2002 r.
II UKN 771/00

Nie podlegają rozpoznaniu zarzuty kasacyjne dotyczące niezgodności
rozstrzygnięcia z prawem, jeżeli zostanie stwierdzona nieważność postępowa-
nia przed sądem drugiej instancji.


Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Roman Kuczyński, Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2002 r. sprawy z wniosku
Ireny L. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w W. o objęcie
obowiązkiem ubezpieczenia, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku Sądu
Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 21 października 1999 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu we
Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 15 września 1998 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych we Wrocławiu zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziału w W. z dnia 24 marca 1997 r. i ustalił, że wnioskodawczyni Irena L. w
okresie od 1 października 1996 r. do 31 sierpnia 1997 r. podlegała pracowniczemu
ubezpieczeniu społecznemu.
Apelacja organu rentowego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 21 października 1999 r.
[...]. Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe ustalenie, że wnioskodawczyni na podsta-
wie umowy o pracę zawartej ze swoją córką świadczyła pracę polegającą na opieko-
waniu się dzieckiem. Była więc pracownikiem w rozumieniu art. 22 KP i podlegała
ubezpieczeniu społecznemu pracowników.
Wyrok ten zaskarżył kasacją Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w W.,
opierając kasację na obu podstawach określonych w art. 3931 KPC. Powołał się na
naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 4 ustawy z dnia
25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity
tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.) oraz błędną wykładnię art. 22 KP i 128
Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jako naruszenie przepisów postępowania
wskazał nieważność postępowania - art. 379 pkt 5 KPC w związku z art. 133 § 3
KPC - polegającą na tym, że pełnomocnik organu rentowego nie został zawiadomio-
ny o rozprawie apelacyjnej, co pozbawiło stronę możności obrony swoich praw. W
związku z tymi zarzutami wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającego
go wyroku Sądu pierwszej instancji i oddalenie odwołania od decyzji organu rento-
wego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zasadny jest zarzut, że postępowanie apelacyjne dotknięte jest nieważnością
z mocy art. 379 pkt 5 KPC, który to przepis stanowi, że nieważność postępowania
zachodzi, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw. Organ
rentowy został pozbawiony możności popierania apelacji, gdyż jego pełnomocnik nie
został zawiadomiony o terminie rozprawy, po zamknięciu której zapadł zaskarżony
wyrok. Fakt braku prawidłowego zawiadomienia zauważył Sąd Apelacyjny po wyda-
niu wyroku. W postanowieniu z dnia 22 sierpnia 2000 r. przywracającym organowi
rentowemu termin do wniesienia kasacji stwierdził, że zawiadomienie o terminie roz-
prawy nie zostało dokonane zgodnie z art. 133 § 3 KPC, gdyż nie zostało doręczone
pełnomocnikowi organu rentowego.
W sytuacji, gdy zostanie stwierdzona nieważność postępowania przed sądem
drugiej instancji, zarzuty kasacyjne dotyczące niezgodnego z prawem rozstrzygnięcia
nie podlegają rozpoznaniu. Ocena prawna może być bowiem dokonana w odniesie-
niu do ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd drugiej instancji. Skoro ustalenia
zostały dokonane na podstawie wyników postępowania dotkniętego nieważnością, to
muszą być one uznane za nieistniejące.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 § 1 KPC uchylił za-
skarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponow-
nego rozpoznania.
========================================