Wyrok z dnia 19 grudnia 2001 r.
II UKN 687/00

Pracownik urzędu wojewódzkiego, którego stosunek pracy wygasł z
przyczyn dotyczących pracodawcy, mógł skorzystać z prawa do wcześniejszej
emerytury na zasadach określonych w art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.;
obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953).


Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2001 r. sprawy z wniosku
Jerzego B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o prawo
do emerytury, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego we
Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 26 kwietnia 2000 r. oddalił apelację organu rentowego od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 17 listopada
1999 r., zmieniającego odmowną decyzję emerytalną organu rentowego z dnia 23
sierpnia 1999 r. i przyznającego ubezpieczonemu Jerzemu B. prawo do wcześniej-
szej emerytury od dnia 1 lipca 1999 r. W sprawie tej organ rentowy odmówił ubezpie-
czonemu przyznania prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 27 i art. 30
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych w związku z art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracow-
nikach urzędów państwowych, ponieważ ubezpieczony, będąc pracownikiem Urzędu
Wojewódzkiego w O., kontynuował zatrudnienie po 31 grudnia 1998 r., a przeto nie
doszło do wygaśnięcia jego stosunku pracy. Sądy ustaliły, że pismem z dnia 6 wrze-
śnia 1998 r. dyrektor generalny Urzędu Wojewódzkiego w O. zawiadomił Jerzego B.,
iż z dniem 1 stycznia 1999 r. stał się pracownikiem tego Urzędu na podstawie art. 57
ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy re-
formujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.). Równocześnie
zawiadomił go, że może rozwiązać stosunek pracy w trybie art. 231 § 4 KP, a jeżeli
nie rozwiąże stosunku pracy w taki sposób, to wygaśnie on w dniu 30 czerwca 1999
r., o ile przed dniem 31 maja 1999 r. dyrektor generalny nie zaproponuje mu nowych
warunków pracy i płacy w dalszym okresie albo w razie nieprzyjęcia zaproponowa-
nych warunków do 15 czerwca 1999 r. Następnie ubezpieczony kontynuował zatrud-
nienie do 30 czerwca 1999 r. na dotychczasowym stanowisku pracy, kiedy to wygasł
jego stosunek pracy. W dniu 21 czerwca 1999 r. ubezpieczony złożył wniosek eme-
rytalny w organie rentowym, wykazując staż pracowniczy w wymiarze 44 lat 8 mie-
sięcy i 14 dni. Decyzją z dnia 7 lipca 1999 r. organ rentowy uwzględnił wniosek, ale
następnie kolejną decyzją z dnia 23 sierpnia 1999 r. uchylił pierwszą decyzję i od-
mówił ubezpieczonemu przyznania prawa do emerytury, powołując się na niespeł-
nienie warunku uzyskania wieku emerytalnego (65 lat). Na podstawie takich ustaleń
Sąd Apelacyjny uznał, że kluczowe znaczenie ma wykładnia art. 27 ust. 1 i 2 ustawy
z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, które na gruncie
prawa ubezpieczeń odnoszą się do ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia
1949 r. W związku z reformą administracji publicznej pracownicy dotychczasowych
urzędów wojewódzkich, do których zaliczał się ubezpieczony, na podstawie przepi-
sów ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy refor-
mujące administrację publiczną, stawali się z dniem 1 stycznia 1999 r. pracownikami
urzędów wojewódzkich, zachowując uprawnienia wynikające z aktu mianowania (art.
58 ust. 4), w tym także prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku rozwiązania
stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy (art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych). Ubezpieczony, którego
stosunek pracy wygasł w dniu 30 czerwca 1999 r., spełnił te warunki, dlatego nabył
wcześniejsze uprawnienia emerytalne.
W kasacji organ rentowy zarzucił Sądowi Apelacyjnemu błędną wykładnię art.
27 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych w
związku z art. 58 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowa-
dzające ustawy reformujące administrację publiczną - przez przyjęcie, że ,,powodowi"
przysługuje prawo do emerytury w związku z rozwiązaniem stosunku pracy ,,w wa-
runkach określonych art. 27 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych".
Na tej podstawie skarżący domagał się zmiany ,,wyroku Sądu I i II instancji o oddale-
nie odwołania powoda". W ocenie kasacji wygaśnięcie stosunku pracy ubezpieczo-
nego nie spełnia wymagań określonych w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach
urzędów państwowych, skoro ubezpieczony nie skorzystał z możliwości rozwiązania
stosunku pracy w trybie art. 231 § 4 KP, które powoduje, skutki jakie przepisy prawa
wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem, ale
kontynuował zatrudnienie do 30 czerwca 1999 r., w którym to dniu jego stosunek
pracy wygasł w związku z niezaproponowaniem mu nowych warunków pracy i płacy.
Takie rozwiązanie stosunku pracy ,,przez wygaśnięcie" powoduje, iż ubezpieczony
nie spełnił warunków określonych w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach urzę-
dów państwowych, gdyż nie było to rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem.
Ponadto skarżący zakwestionował pogląd Sądu Apelacyjnego, że do uprawnień pra-
cowniczych można zaliczyć uprawnienia do świadczeń emerytalnych, które wynikają
ze stosunku ubezpieczenia społecznego i stanowią ,,odrębną materię prawną". Takim
osobom jak ubezpieczony przysługiwało zatem wyłącznie prawo do świadczenia pie-
niężnego przewidziane w art. 13 ustawy, ,,skoro wygaśnięcie stosunku pracy nie mie-
ści się w dyspozycji art. 27 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych jako
pozytywna przesłanka do nabycia uprawnień emerytalnych przez powoda".

Sąd Najwyższy zważył¸ co następuje:

Kasacja, która powiela stanowisko organu rentowego prezentowane w prze-
biegu całego postępowania, jest bezzasadna. Została ona oparta wyłącznie na za-
rzutach naruszenia prawa materialnego, co według utrwalonej judykatury powodo-
wało związanie Sądu Najwyższego ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę
wydania zaskarżonego wyroku, albowiem Sąd Najwyższy jest nimi związany, jeżeli
brak jest zarzutu uchybienia konkretnemu przepisowi proceduralnemu (por. wyrok z
dnia 21 marca 1997 r., I PKN 58/97, OSNAPiUS 1997 nr 22, poz. 436). Brak proce-
duralnych zarzutów skargi kasacyjnej uniemożliwiał dociekanie przez Sąd Najwyższy
przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy ubezpieczonego z dniem 30 czerwca 1999 r.
Oznacza to w szczególności, że w postępowaniu kasacyjnym nie było dopuszczalne
dokonywanie nowych ustaleń, a mianowicie czy wygaśnięcie stosunku pracy ubez-
pieczonego z dniem 30 czerwca 1999 r. było następstwem niezaproponowania mu
do dnia 31 maja 1999 r. nowych warunków pracy lub płacy w zreformowanym urzę-
dzie wojewódzkim, co byłoby równoznaczne z ustaniem stosunku pracy z przyczyn
dotyczących pracodawcy, czy też ustanie stosunku nastąpiło wskutek nieprzyjęcia do
dnia 15 czerwca 1999 r. zaproponowanych mu warunków zatrudnienia, co mogłoby
wymagać rozważenia, czy utrata zatrudnienia nie była zależna od pracownika. Tylko
w tej pierwszej sytuacji, tj. wówczas, gdy stosunek pracy pracownika zreformowane-
go urzędu wojewódzkiego wygasł z przyczyn dotyczących pracodawcy, zwolniony
pracownik mógłby korzystać z prawa do wcześniejszej emerytury na zasadach okre-
ślonych w art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.), albowiem utrata zatrudnienia następo-
wałaby w okolicznościach objętych hipotezą tego przepisu, tj. z powodu likwidacji lub
reorganizacji pracodawcy (art. 58 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. -
Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Wygaśnięcie
stosunku pracy w trybie tego ostatniego przepisu bez wątpienia następuje z przyczyn
dotyczących pracodawcy, który wskutek niezaproponowania pracownikowi nowych
do dnia 31 maja 1999 r. warunków dalszego zatrudnienia, które obowiązywałyby po
dniu 30 czerwca 1999 r., doprowadził do wygaśnięcia z tym dniem stosunku pracy
wskutek reorganizacji pracy zreformowanego urzędu. W ramach wiążącego Sąd
Najwyższy ustalenia, że ubezpieczony utracił zatrudnienie na skutek reorganizacji
uniemożliwiającej jego dalsze zatrudnienie, prawidłowa była zatem konstatacja Są-
dów meriti, że przysługiwało mu prawo do wcześniejszej emerytury od dnia wyga-
śnięcia stosunku pracy na podstawie art. 58 ust. 4 Przepisów reformujących admini-
strację publiczną w związku z art. 27 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów pań-
stwowych. Wbrew stanowisku skarżącego, źródłem prawa do wcześniejszej emerytu-
ry jest ustanie pracowniczego stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, a
zatem to uprawnienie ze stosunku pracowniczych ubezpieczeń społecznych jawi się
jako konieczne następstwo ustania stosunku pracy z przyczyn dotyczących praco-
dawcy i przysługuje pracownikowi, który spełnia wszystkie przesłanki do jego ustale-
nia. Powyższe oznacza, że pracownik urzędu wojewódzkiego, którego stosunek
pracy ustał z przyczyn dotyczących pracodawcy, mógł skorzystać z prawa do wcze-
śniejszej emerytury na zasadach określonych w art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 16 wrze-
śnia 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.
Uprawnienie takie nie przysługiwałoby pracownikowi, który nie przyjąłby do
dnia 15 czerwca 1999 r. zaproponowanych mu warunków dalszego zatrudnienia,
bądź rozwiązał stosunek pracy w trybie art. 231 § 4 KP w związku z art. 57 ust. 2
Przepisów reformujących administrację publiczną, albowiem w takich sytuacjach z
reguły nie miała miejsca utrata zatrudnienia wskutek likwidacji lub reorganizacji
urzędu, a przeto nie wystąpiłyby istotne przesłanki umożliwiające nabycie prawa do
wcześniejszej emerytury, o jakich stanowi art. 27 ust. 2 ustawy o pracownikach urzę-
dów państwowych.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił nieuzasadnioną kasację
na podstawie art. 39312 KPC.
========================================