Wyrok z dnia 23 sierpnia 2000 r.
II UKN 675/99

Dla ustalenia pogorszenia stanu zdrowia pracownika w ramach niezdol-
ności do pracy istniejącej przed podjęciem zatrudnienia mogą mieć znaczenie
nie tylko rodzaj pracy, ale także warunki jej wykonywania.


Przewodniczący SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2000 r. sprawy z wniosku
Krzysztofa P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. o
rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku
Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 czerwca 1999 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w
Katowicach do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 30 czerwca 1999 r. [...] oddalił
apelację Krzysztofa P. od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Częstochowie z dnia 10 grudnia 1998 r. [...], oddalającego odwołanie
apelującego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w C. (z dnia 14
września 1998 r. [...])., odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Zgodnie z art. 32 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), warunkiem przy-
znania renty jest powstanie niezdolności do pracy w okresie zatrudnienia lub przed
upływem 18 miesięcy od jego ustania. W przypadku, gdy częściowa niezdolność do
pracy istniała przed podjęciem zatrudnienia należy wykazać takie pogorszenie ist-
niejącego schorzenia lub wystąpienie nowych schorzeń o takim nasileniu, które samo
przez się, tzn. bez uwzględnienia poprzedniego stanu chorobowego, powoduje nie-
zdolność do pracy. Sąd ustalił, że Krzysztof P. jest częściowo niezdolny do pracy od
urodzenia (okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego lewego). W okresie za-
trudnienia jego stan zdrowia nie uległ pogorszeniu.

Krzysztof P. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawy naru-
szenie przepisów postępowania, a w szczególności art. 232 KPC i art. 381 KPC, oraz
prawa materialnego przez niezastosowanie art. 32 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.,
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej ins-
tancji do ponownego rozpoznania ,, przy uwzględnieniu kosztów postępowania wg
norm przepisanych". Zdaniem skarżącego, stanowisko Sądu jakoby nie przedstawił
,,żadnych dowodów pozwalających na podważenie ocen ustalonych na podstawie
zgodnych opinii biegłych i lekarza orzecznika" jest bezpodstawne, albowiem ,, jedy-
nym przeciwdowodem w sprawie może być opinia specjalistów". Biegli powinni się
wypowiedzieć w kwestii, czy i jaki wpływ na stan zdrowia ubezpieczonego miały wa-
runki wykonywania przez niego pracy. Tymczasem Sąd nie dopuścił dowodu z opinii
Instytutu Medycyny Pracy, o co wnosił.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Art. 232 KPC nakłada obowiązek wskazywania dowodów na strony, sądowi
przyznając kompetencję do dopuszczenia dowodu z urzędu. Skarżący nie podaje w
jaki sposób Sąd uchybił temu przepisowi. Zarzut nieprzeprowadzenia dowodu z
urzędu mógłby być usprawiedliwiony tylko wtedy, gdyby strona wykazała, że sąd nie
skorzystał z przyznanej mu kompetencji, pomimo, że sporne okoliczności, istotne dla
rozstrzygnięcia sprawy, nie zostały dostatecznie wyjaśnione. W rozpoznawanej
sprawie Sądowi nie można zasadnie zarzucić uchybienia art. 232 KPC przez zanie-
chanie dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii innych biegłych lub instytutu nauko-
wego. Dysponując opinią biegłych lekarzy (z dnia 16 października 1998 r.) specjali-
stów właściwych ze względu na schorzenia rozpoznane u ubezpieczonego (neuro-
loga i chirurga ortopedy), opracowaną na podstawie przedłożonej przez niego doku-
mentacji lekarskiej, bezpośrednich jego badań, przedmiotowego i podmiotowego, co
do konkluzji zbieżną z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS (z dnia 2 września 1998
r.), Sąd miał podstawy do uznania, iż okoliczności sporne zostały dostatecznie wyja-
śnione. Zarzut naruszenia art. 232 KPC nie jest przeto usprawiedliwiony.
Zgodnie z art. 381 KPC, sąd drugiej instancji może pominąć nowe dowody, je-
żeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba
że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Krzysztof P. wnioskował w apelacji
o przeprowadzenie dowodu z opinii Instytutu Medycyny Pracy. Wniosek ten uzasad-
niał między innymi koniecznością oceny jego stanu zdrowia, w aspekcie pogorszenia
się w stopniu uzasadniającym przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy
istniejącej uprzednio (przed podjęciem zatrudnienia), nie tylko ze względu na rodzaj
wykonywanej pracy, ale przede wszystkim na warunki jej wykonywania. Sąd nie od-
niósł się do tego wniosku. Nie uzasadnił odmowy jego przeprowadzenia. Nie wiado-
mo zatem, czy uznał okoliczności sporne za dostatecznie wyjaśnione i dlatego dal-
sze postępowanie dowodowe było w jego ocenie zbędne, czy za niedopuszczalne
lub niecelowe z innych przyczyn. Odmowa przeprowadzenia dowodu z opinii Insty-
tutu Medycyny Pracy i jej powód mogą być w sprawie istotne. Można wszak podzielić
stanowisko skarżącego, że wykazanie błędności opinii specjalistów z określonej
dziedziny wiedzy medycznej może nastąpić tylko poprzez opinię innych biegłych tej
specjalności. Nadto, jak wynika z ,, wywiadu zawodowego", Krzysztof P. wykonywał
pracę fizyczną, w pełnym wymiarze czasu pracy, średnio ciężką, wymagającą
sprawności obu rąk, dłuższego stania i szczególnej koncentracji, w środowisku pracy
z występującymi czynnikami szkodliwymi - parami i gazami drażniącymi. Biegli po-
winni byli w ocenie niezdolności wnioskodawcy do pracy odnieść się do kwestii, czy
opisane warunki pracy miały lub mogły mieć wpływ na stan jego zdrowia i ewentual-
nie w jakim stopniu, czy też były bez znaczenia dla schorzeń istniejących przed roz-
poczęciem aktywności zawodowej i dlaczego.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39313 § 1
KPC, orzekł jak w sentencji.
========================================