Wyrok z dnia 25 lipca 2000 r.
II UKN 647/99

W okresie pomiędzy 1 maja 1977 r. a 1 stycznia 1990 r. nie było prze-
szkód prawnych w dochodzeniu przed sądami powszechnymi świadczeń cy-
wilnoprawnych z tytułu wypadków w zatrudnieniu zaistniałych przed dniem 1
stycznia 1968 r.


Przewodniczący SSN Maria Tyszel (sprawozdawca), Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 lipca 2000 r. sprawy z powództwa
Józefa S. przeciwko R. Spółce Węglowej S.A. Kopalni Węgla Kamiennego ,,B." w
R.Ś. o rentę uzupełniającą, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 15 lipca 1999 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 15 lipca 1999 r. [...] oddalił apelację Józefa S. od wyroku Sądu Rejono-
wego-Sądu Pracy w Rudzie Śląskiej z dnia 18 lutego 1999 r. [...], którym oddalono
jego powództwo przeciwko R. Spółce Węglowej SA Kopalni Węgla Kamiennego "B."
w R.Ś. o rentę uzupełniającą z tytułu wypadku w zatrudnieniu z dnia 21 listopada
1966 r. Oddalając apelację Sąd uznał za prawidłowe ustalenia stanowiące podstawę
faktyczną zaskarżonego wyroku. Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy fakty przedsta-
wiają się następująco:
Powód, zatrudniony w pozwanej Kopalni uległ w dniu 21 listopada 1966 r. wy-
padkowi w zatrudnieniu, w następstwie którego od dnia 22 maja 1967 r. pobierał gór-
niczą rentę inwalidzką według trzeciej grupy inwalidów. Od dnia 1 marca 1968 r., na
mocy wyroku Sądu Powiatowego w Rudzie Śląskiej z dnia 30 stycznia 1970 r. [...],
strona pozwana wypłacała powodowi rentę uzupełniającą. Tym samym wyrokiem
Sąd Powiatowy ustalił odpowiedzialność pozwanej za skutki wypadku, jakie mogły
dla powoda wystąpić w przyszłości. Następnym wyrokiem z dnia 12 kwietnia 1973 r.
[...] Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej orzekł, że obowiązek wypłacania powodowi
przez stronę pozwaną renty uzupełniającej ustał z dniem 11 stycznia 1973 r. W tym
stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał za prawidłowe uwzględnienie przez Sąd
pierwszej instancji, na podstawie art. 442 § 2 KC podniesionego przez stronę pozwa-
ną zarzutu przedawnienia, roszczenia powoda wobec wniesienia powództwa w 1998
r.
W kasacji, wniesionej na podstawie art. 3931 pkt 1 i 2 KPC, pełnomocnik po-
woda zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: "naruszenia prawa materialnego, a w szcze-
gólności art. 442 § 2 KC przez błędną jego wykładnię tj. przez przyjęcie, że roszcze-
nie objęte pozwem uległo przedawnieniu dziesięcioletniemu oraz naruszenie przepi-
sów prawa procesowego tj. przepisów postępowania jeżeli uchybienie to mogło mieć
wpływ na wynik sprawy" i wniósł: ,,o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu Wydział IX Pracy w Katowicach do ponownego rozpo-
znania, bądź gdyby Sąd Najwyższy uznał, że dopuszczenie dowodu z opinii biegłego
ds. rent wyrównawczych przyśpieszy postępowanie, to wówczas o zmianę zaskarżo-
nego wyroku i uwzględnienie powództwa i orzeczenie o kosztach postępowania za
obie instancje, a przy uchyleniu zaskarżonego wyroku o uwzględnienie kosztów po-
stępowania kasacyjnego jako dalszych kosztów sporu".

Rozpoznając sprawę, stosownie do art. 39311 KPC, w granicach kasacji za-
kreślonych przytoczonymi w niej podstawami i wnioskami Sąd Najwyższy wziął pod
uwagę, co następuje:

Kasacja nie jest zwykłym środkiem zaskarżenia, lecz środkiem szczególnym,
odpowiadającym ściśle prawnym wymaganiom formalnym. Wymagania te, z jednej
strony określa art. 39311 KPC stanowiący, że Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach kasacji, a więc w granicach zakreślonych przytoczonymi w niej podstawa-
mi i ich skonkretyzowanymi zarzutami oraz wnioskami. Z drugiej strony wymagania
formalne wskazuje zarówno art. 3932 KPC wyznaczający krąg osób mających za-
pewnić odpowiednio profesjonalny poziom kasacji, jak i art. 3933 KPC, według które-
go kasacja powinna zawierać także przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasad-
nienie.
W rozpatrywanej sprawie autor kasacji wskazując jako jej podstawy powołał
wprawdzie art. 3931 pkt 2 KPC, jednakże nie skonkretyzował żadnego zarzutu. Sąd
Najwyższy w swym orzecznictwie wielokrotnie już wyjaśniał, że powtórzenie treści
art. 3931 pkt 1 lub 2 nie jest przytoczeniem podstaw kasacyjnych w rozumieniu po-
wołanego art. 3933 KPC. Ze sformułowania kasacji, która zarzuca naruszenie przepi-
sów postępowania, "jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy"
wynika, że autor kasacji Sądowi Najwyższemu pozostawił poszukiwanie w aktach
sprawy, jakim przepisom postępowania uchybił Sąd drugiej instancji oraz usprawie-
dliwienie tej podstawy poprzez wykazanie istotności wpływu znalezionych naruszeń
na wynik sprawy. Taki sposób przytoczenia tej podstawy kasacyjnej nie znajduje
oparcia w żadnym z przepisów regulujących zasady postępowania kasacyjnego.
Wskazanie zarówno naruszenia przez sąd drugiej instancji konkretnych przepisów
jak i wykazanie jaki (istotny) wpływ to naruszenie mogło mieć na wynik sprawy nale-
ży do wnoszącego kasację, a nie do Sądu Najwyższego.
Ponieważ oparcie kasacji na podstawie z art. 3931 pkt 2 KPC - wobec uchy-
bienia wymaganiom art. 3933 KPC - jest nieskuteczne, kontroli kasacyjnej podlega
jedynie zarzut naruszenia prawa materialnego - błędnej wykładni art. 442 § 2 KC.
Zarzut ten jest całkowicie chybiony. Także, odnośnie do tej podstawy kasacyjnej Sąd
Najwyższy kontynuując przedwojenną linię orzecznictwa niejednokrotnie już wyja-
śniał, że uzasadnienie tej podstawy wymaga przedstawienia wywodu prawnego na
temat przepisu, którego błędną wykładnię zarzuca kasacja; wywodu zawierającego
wyjaśnienie, jak - zdaniem autora kasacji - należy ten przepis rozumieć i dlaczego
jego interpretacja dokonana w zaskarżonym wyroku jest błędna. W rozpatrywanej
sprawie kasacja nie zawiera stosownego wywodu. Zgodnie z art. 442 § 2 KC, rosz-
czenie o naprawienie szkody wynikłej ze zbrodni lub występku ulega przedawnieniu z
upływem lat dziesięciu od dnia popełnienia przestępstw bez względu na to, kiedy
poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Autor kasacji przeoczył, że to Sąd pierwszej instancji uznał roszczenie powoda za
przedawnione w oparciu o art. 442 § 1 KC natomiast w zaskarżonym wyroku Sąd
Okręgowy, skorygował podstawę prawną rozstrzygnięcia, uznając że roszczenie
powoda uległo dziesięcioletniemu przedawnieniu właśnie na podstawie § 2 tego
przepisu. Oznacza to, że zdaniem Sądu drugiej instancji wypadek powoda był wyni-
kiem zbrodni lub występku. Pozbawione więc jakiegokolwiek znaczenia prawnego
jest więc opisywanie w kasacji naruszeń przez dozór górniczy strony pozwanej, obo-
wiązków pracowniczych i przepisów bezpieczeństwa pracy w dniu wypadku powoda
oraz kwalifikacja tego wypadku do trzeciej kategorii; bez znaczenia jest również i to,
czy i w jakim zakresie okoliczności wypadku badał wówczas Okręgowy Urząd Górni-
czy.
Sąd Najwyższy zauważa, że z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia zdaje
się wynikać, że Sąd Okręgowy uznał za prawidłowy pogląd Sądu pierwszej instancji,
że możliwość dochodzenia przez pracowników poszkodowanych w wypadku przy
pracy świadczeń uzupełniających na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego poja-
wiła się dopiero z dniem 1 stycznia 1990 r. Pogląd ten jest prawidłowy jednakże tylko
w stosunku do pracowników, którzy ulegli wypadkom przy pracy w rozumieniu
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r., o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz.144 ze zm.) oraz w
odniesieniu do roszczenia za okres pomiędzy 1 maja 1977 r. a 1 stycznia 1990 r.
Powód, który uległ wypadkowi w zatrudnieniu przed wejściem w życie ustawy z dnia
23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków
przy pracy (Dz.U. Nr 3, poz. 8 ze zm.) i uzyskał wyrok sądowy ustalający odpowie-
dzialność strony pozwanej za następstwa tego wypadku, które mogły nastąpić w
przyszłości nie był pozbawiony możliwości sądowego dochodzenia roszczeń cywil-
noprawnych z tytułu tego wypadku. Ten błędny fragment uzasadnienia zaskarżonego
wyroku nie ma jednak znaczenia dla oceny kasacji.
W uzasadnieniu kasacji jej autor powtórzył podniesiony już w apelacji zarzut
naruszenia art. 5 KC, poprzez jego niezastosowanie, odniósł go jednak do orzeczeń
Sądów obu instancji, chociaż - stosownie do art. 392 § 1 KPC - zaskarżeniu kasa-
cyjnemu podlegał tylko wyrok Sądu drugiej instancji. Zarzut ten nie został też uza-
sadniony. Przyjmując, za Sądem Okręgowym, że w sprawie nastąpiło przedawnienie
roszczenia na podstawie art. 442 § 2 KC, przy uwzględnieniu przerwy biegu tego
przedawnienia spowodowanej wyrokiem Sądu Powiatowego z dnia 30 stycznia 1970
r. [...], to dziesięcioletni okres przewidziany w tym przepisie upłynął z dniem 30
stycznia 1980 r. Na czym polega sprzeczność pomiędzy skorzystaniem przez stronę
pozwaną z zarzutu przedawnienia, ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem
tego prawa, względnie, które zasady współżycia społecznego narusza nieuwzględ-
nienie roszczenia przedawnionego około 18 lat przed wytoczeniem powództwa, tego
autor kasacji nie wyjaśnił ani jednym zdaniem. Tak sformułowany zarzut nie poddaje
się kontroli kasacyjnej. W postępowaniu kasacyjnym bowiem nie jest rolą Sądu Naj-
wyższego poszukiwanie argumentów usprawiedliwiających przytoczone podstawy
lecz to wnoszący ten ściśle prawny środek zaskarżenia ma wykazać zasadność pod-
niesionych zarzutów; w kasacji wniesionej na podstawie art. 3931 pkt 1 KPC uzasad-
nieniem jest - jak to wyżej wskazano - stosowny wywód prawny.
Mając powyższe na uwadze, wobec nieprawidłowego przytoczenia podstawy
kasacyjnej z art. 3931 pkt 2 KPC i braku usprawiedliwienia podstawy z pkt 1 tegoż
przepisu Sąd Najwyższy, zgodnie z art. 39312 KPC, orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================