Wyrok z dnia 21 listopada 2001 r.
II UKN 619/00

W sprawie, w której spółka z ograniczoną odpowiedzialnością domaga
się zmiany lub uchylenia prawomocnej decyzji ustalającej jej zobowiązanie za
nieuiszczanie składek na ubezpieczenie społeczne i odstąpienia od odpowie-
dzialności ze względu na zasady współżycia społecznego lub inne ważne
względy społeczno-gospodarcze (art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r.
o zobowiązaniach podatkowych, jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486
ze zm.) sąd ogranicza się tylko do zbadania istnienia tych przesłanek.


Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2001 r. sprawy z wniosku
Romana W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. o nie
obciążanie składką na ubezpieczenie społeczne, na skutek kasacji wnioskodawcy od
wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 maja 2000 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 13 marca 1998 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Toruniu oddalił odwołanie Romana W. od decyzji Oddziału Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych w G. z dnia 29 grudnia 1997 r., którą organ rentowy
stwierdził, iż ubezpieczony odpowiada za zobowiązania spółki z o.o. ,,M." z tytułu
składek na ubezpieczenie społeczne w kwocie 120.073,45 zł proporcjonalnie do
udziału w zyskach spółki i przekazał organowi rentowemu do rozpoznania wniosek
ubezpieczonego o odstąpienie od odpowiedzialności ze względu na zasady współży-
cia społecznego lub inne ważne względy społeczno-gospodarcze. Powyższy wyrok
stał się prawomocny.

Pismem z dnia 15 kwietnia 1998 r. organ rentowy powiadomił ubezpieczone-
go, iż podtrzymuje swoje stanowisko w przedmiocie obciążenia go kwotą 10.073,45
zł, zajęte w decyzji z dnia 29 grudnia 1997 r. W dniu 27 kwietnia 1998 r. Roman W.
złożył wniosek o uchylenie lub zmianę decyzji z dnia 29 grudnia 1997 r. na podstawie
art. 154 § 2 KPA i art. 155 KPA ze względu na ważny interes społeczny lub słuszny
interes ubezpieczonego.

Decyzją z dnia 18 grudnia 1998 r. organ rentowy odmówił uwzględnienia
wniosku, zaś odwołanie od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowe-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu z dnia 14 czerwca 1999 r. z
uzasadnieniem, iż kwestia odpowiedzialności wnioskodawcy została przesądzona
prawomocnym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Toruniu z dnia 13 marca 1998 r.
Nie występują natomiast przesłanki uzasadniające uwzględnienie żądania uchylenia
lub zmiany decyzji zobowiązującej do zapłaty składek ubezpieczeniowych w postaci
interesu społecznego lub słusznego interesu strony, ponieważ wnioskodawca już po
wyroku z dnia 13 marca 1998 r. sprzedał samochód oraz zniósł wspólność majątko-
wą małżeńską, co zdaniem Sądu miało na celu uniemożliwienie ewentualnej przy-
szłej egzekucji, ponadto wnioskodawca w spółce pełnił obowiązki prezesa albo wice-
prezesa, a tym samym miał wpływ na jej działalność.

Wyrokiem z dnia 11 maja 2000 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Gdańsku oddalił apelację wnioskodawcy od powyższego wyroku,
podzielając stanowisko Sądu pierwszej instancji.

Kasacja wnioskodawcy od powyższego wyroku zarzuca naruszenie prawa
materialnego - art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach po-
datkowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze zm.) oraz naruszenie
przepisów postępowania - art. 382 KPC przez nierozpatrzenie zasadności podstawy
prawnej obciążenia wnioskodawcy zaległościami z tytułu składki na ubezpieczenia
społeczne.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Przede wszystkim oczywi-
ście bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 382 KPC, ponieważ zasadność podstawy
prawnej obciążenia wnioskodawcy obowiązkiem zapłaty składek na ubezpieczenie
społeczne została już, jak słusznie zauważyły to Sądy obu instancji, przesądzona
prawomocnym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Toruniu z dnia 13 marca 1998 r., w
którym Sąd ten, poprzez oddalenie odwołania od decyzji organu rentowego z dnia 29
grudnia 1997 r., uznał, iż wnioskodawca odpowiada za zobowiązania spółki z tytułu
składek ubezpieczeniowych w kwocie 10.073,45 zł, proporcjonalnie do udziałów w
zyskach spółki. Na okoliczność odpowiedzialności powoda za zobowiązania spółki w
zakresie składek ubezpieczeniowych Sądy obu instancji nie mogły zatem prowadzić i
nie prowadziły żadnego postępowania dowodowego w związku z decyzją organu
rentowego z dnia 18 grudnia 1998 r., wobec czego Sąd drugiej instancji nie mógł na-
ruszyć przepisu art. 382 KPC. Z kolei przepis art. 47 ust. 2 ustawy o zobowiązaniach
podatkowych (w brzmieniu nadanym przez art. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o
zmianie ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych oraz o zmia-
nie niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr 85, poz. 426, obowiązującym od dnia 24
sierpnia 1995 r.) stanowi, że wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością od-
powiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu podatków w takiej
części, w jakiej ma prawo uczestniczyć w podziale zysku. Zdanie drugie tego ustępu
wyklucza wprawdzie możliwość rozciągnięcia przepisów ustawy o zobowiązaniach
podatkowych rozporządzeniem Rady Ministrów na inne rodzaje świadczeń, jednakże
z wyraźnym wyłączeniem zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne
(art. 2 ust. 3 ustawy o zobowiązaniach podatkowych w brzmieniu nadanym przepi-
sem art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 1993 r. o zmianie niektórych ustaw regulu-
jących zasady opodatkowania i niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr 134, poz. 646,
obowiązującym od dnia 1 stycznia 1994 r.). Oznacza to, że w stanie prawnym obo-
wiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji wspólnik spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością odpowiadał całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z
tytułu obowiązku uiszczenia składek ubezpieczeniowych w takiej części, w jakiej ma
prawo uczestniczyć w podziale zysku. Przepis art. 47 ust. 2 ustawy o zobowiąza-
niach podatkowych nie został zatem w przedmiotowej sprawie naruszony, tym wię-
cej, że także do tego zarzutu kasacyjnego odnoszą się wywody dotyczące przepisu
art. 382 KPC, ponieważ o tym, że wnioskodawca odpowiada za niezapłacone składki
ubezpieczeniowe oraz w jakim zakresie przesądzała decyzja organu rentowego z
dnia 29 grudnia 1997 r. i prawomocny wyrok Sądu Wojewódzkiego w Toruniu z dnia
13 marca 1998 r. Powołanie się w kasacji na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z
dnia 27 lipca 1994 r. jest bezprzedmiotowe, gdyż wyrok ten dotyczył decyzji organu
rentowego z dnia 6 lipca 1993 r., a więc sprzed nowelizacji art. 2 i art. 47 ustawy o
zobowiązaniach podatkowych. Przedmiotem sporu w przedmiotowej sprawie jest
kwestia występowania takich okoliczności jak interes społeczny lub słuszny interes
strony, które usprawiedliwiałyby zastosowanie art. 154 § 2 i 155 KPA, bądź art. 40
ust. 2 ustawy o zobowiązaniach podatkowych, a więc zmianę lub uchylenie decyzji z
dnia 18 grudnia 1998 r. przez odstąpienie przez organ rentowy od orzeczenia odpo-
wiedzialności za składki na ubezpieczenia społeczne ze względu na zasady współ-
życia społecznego lub inne ważne względy społeczne. Sądy obu instancji odniosły
się do tej kwestii nie dopatrując się w stanie faktycznym sprawy okoliczności ze-
zwalających na uwzględnienie wniosku z dnia 27 kwietnia 1998 r. Jednakże ze
względu na treść przepisu art. 39311 KPC Sąd Najwyższy - rozpoznając kasację w jej
granicach - jest związany jej podstawami i wnioskami oraz stwierdza, iż kasacja sta-
wiająca jedynie zarzuty naruszenia art. 47 ust. 2 ustawy o zobowiązaniach podat-
kowych i art. 382 KPC uniemożliwia odniesienie się do kwestii będącej rzeczywistą
istotą sporu.

Skoro postawione w kasacji zarzuty okazały się nieuzasadnione Sąd Najwyż-
szy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw do jej uwzględnienia i w oparciu o art.
39312 KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================