Wyrok z dnia 16 kwietnia 1999 r.
II UKN 558/98

Zasada bezpośredniości wyrażona w art. 235 KPC, stanowiąca, iż postę-
powanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, nie jest naruszona,
gdy strona zastąpiona w procesie przez pełnomocnika nie żąda ustnego wyjaś-
nienia opinii złożonych przez biegłych na piśmie.


Przewodniczący: SSN Maria Mańkowska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Stefania Szymańska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 1999 r. sprawy z po-
wództwa Elżbiety H. przeciwko Kombinatowi Rolnemu ,,G." Sp. z o.o. w G. o usta-
lenie wypadku przy pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkie-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 16 lipca 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Powódka Elżbieta H. w pozwie przeciwko Kombinatowi Rolnemu ,,G." Sp. z
o.o. domagała się ustalenia, że śmierć jej męża Józefa H. w dniu 8 lipca 1996 r. nas-
tąpiła wskutek wypadku przy pracy. Bezpośrednimi przyczynami pęknięcia tętniaka
mózgu i krwotoku podpajęczynówkowego był wysiłek przy zmianie koła, dokonywany
po regulaminowym czasie pracy i związany z tym stres.

Strona pozwana nie uznała powództwa, gdyż w świetle ustaleń komisji powy-
padkowej śmierć męża powódki nie nastąpiła w wyniku wypadku przy pracy.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kędzierzynie-Koźlu wyrokiem z dnia 22 kwietnia
1998 r. oddalił powództwo i ustalił, iż mąż powódki pracował w Zakładzie Rolnym Z.
jako traktorzysta. W dniu 8 lipca 1996 r. rozpoczął pracę o godzinie 700, przed zakoń-
czeniem pracy zepsuło się koło w przyczepie ciągnika, które zdecydował zreperować
po pracy. W momencie pompowania koła poczuł silny ból głowy, nie mógł utrzymać
się na nogach. Zmarł po kilkudniowym pobycie w szpitalu. Choroba męża powódki -
pęknięcie tętniaka naczyń mózgowych z krwotokiem podpajęczynówkowym do ko-
mór mózgu - wystąpiła samoistnie, bez wpływu czynnika zewnętrznego, co nie poz-
wala na uznanie tego zdarzenia za wypadek przy pracy. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z dnia 16 lipca 1998 r. oddalił
apelację powódki i podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, że brak istnienia przyczy-
ny zewnętrznej uniemożliwia uznanie śmierci męża powódki za wypadek przy pracy
w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej. Kwestia ta została wyjaśniona w dwóch
zbieżnych opiniach instytutów medycznych, które uznały pęknięcie tętniaka jako sa-
moistną przyczynę śmierci J.H. Dalsze poszerzenie postępowania dowodowego
przez przeprowadzenie opinii biegłego angiologa uznał Sąd Wojewódzki za niecelo-
we z uwagi na odniesienie się do kwestii angiologicznych w opinii biegłych z Instytutu
Medycyny Pracy w S.

Pełnomocnik powódki zaskarżył kasacją powyższy wyrok, zarzucając naru-
szenie przepisów postępowania: art. 235 i 286 KPC poprzez niewezwanie na roz-
prawę biegłych oraz naruszenie prawa materialnego : art. 6 ustawy z dnia 12
czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych
przez błędne rozumienie ,,przyczyny zewnętrznej " jako jednego z trzech elementów
wypadku przy pracy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie jest zasadna. Zasada bezpośredniości wyrażona w art. 235 KPC,
stanowiąca, iż postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, nie
zostaje naruszona, gdy strona zastąpiona w procesie przez pełnomocnika nie żąda
ustnego wyjaśnienia opinii złożonych przez biegłych na piśmie. Stosownie do art. 286
KPC Sąd może zażądać takich dodatkowych wyjaśnień, jednakże w przedmiotowej
sprawie Sądy obu instancji nie znalazły takiej potrzeby sądowego działania z urzędu
w sytuacji, gdy dwie opinie naukowych instytutów były zbieżne i w sposób dostatecz-
ny wyjaśniły kwestie wymagające wiadomości specjalnych. Zauważenia również wy-
maga, iż pełnomocnik powódki nie wnosił zastrzeżeń do opinii uzupełniającej i nie
zgłaszał dalszych dowodów [...], a w apelacji podnosił jedynie zarzut niepowołania
biegłego angiologa. Sąd Najwyższy podziela pogląd Sądu Wojewódzkiego, iż prob-
lem ten został omówiony w opinii Instytutu Medycyny Pracy w S. i nie było potrzeby
powołania na te same okoliczności nowego dowodu z opinii lekarza specjalisty.

Tak samo jest bezpodstawny zarzut naruszenia art. 6 ustawy z dnia 12
czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych
(jednolity tekst : Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.), skoro w opinii Instytutu Me-
dycyny Pracy w S. wyraźnie zostało stwierdzone, iż wykonywana przez męża po-
wódki praca nie stanowiła obciążenia fizycznego i psychicznego, które mogłoby sta-
nowić przyczynę zewnętrzną wypadku. Również z opinii specjalistów medycyny są-
dowej z Zakładu Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w W. wynika, że śmierć
Józefa H. była spowodowana pęknięciem tętniaka naczyń mózgowych, a tego ro-
dzaju schorzenie ma najczęściej charakter wrodzony i nie jest zależne od wykonywa-
nej pracy. W tych okolicznościach Sądy obu instancji trafnie przyjęły, że brak przy-
czyny zewnętrznej śmiertelnego zdarzenia męża powódki uniemożliwia zakwalifiko-
wania w kategorii wypadku przy pracy, wobec kategorycznych warunków art. 6
ustawy wypadkowej o konieczności współistnienia jednocześnie wszystkich trzech
przesłanek wypadku przy pracy : nagłego zdarzenia, związku z pracą i wywołania
przyczyną zewnętrzną.

Z tych wszystkich przyczyn i na podstawie art. 39312 KPC Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji.
========================================