Wyrok z dnia 14 stycznia 1997 r.
II UKN 55/96

Skazanie i osadzenie w łagrze osoby cywilnej nie pozbawia jej możliwości
uzyskania prawa do renty inwalidy wojennego, jeżeli inwalidztwo jest nas-
tępstwem pobytu w łagrze (przepisy ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i
okresu powojennego - Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.)

Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 1997 r. sprawy z wniosku
Waldemara K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B. o rentę
inwalidzką kombatancką, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego
w Białymstoku z dnia 9 października 1996 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B. wniósł kasację od wyroku Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 9
października 1996 r.
Wyrokiem tym Sąd II instancji oddalił rewizję organu rentowego od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, którym Sąd
Wojewódzki uchylił decyzję organu rentowego i przekazał sprawę temu organowi do
ponownego rozpoznania celem ustalenia, czy wnioskodawca jest inwalidą w związku z
pobytem w łagrze. Organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do renty inwalidzkiej
wojennej na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach
oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
(Dz. U. z 1991 r. Nr 17, poz. 75 ze zm.). Organ rentowy prezentował stanowisko, że
świadczenia przewidziane w tej ustawie nie przysługują wnioskodawcy , albowiem
został deportowany i osadzony w łagrze jako osoba cywilna.
Sąd Wojewódzki na podstawie materiału dowodowego ustalił, że wnioskodawca
został w kwietniu 1940 r. deportowany z rodziną do ZSRR, przebywał tam do 1946 r., a
za odmowę przyjęcia obywatelstwa radzieckiego skazano go na pobyt w łagrze w latach
1942-1943. Sąd uznał, że wnioskodawca jest uprawniony do świadczeń przewidzianych
w przytoczonej wyżej ustawie i sprawę przekazał organowi rentowemu celem ustalenia
związku inwalidztwa wnioskodawcy z pobytem w łagrze.
Sąd Apelacyjny, oddalając zaskarżonym wyrokiem rewizję organu rentowego,
podkreślił, że fakt deportacji wnioskodawcy został udowodniony zeznaniami świadków,
zaświadczeniem Związku Sybiraków oraz Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób
Represjonowanych. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że przepisami ustawy z dnia 24
stycznia 1991 r. o kombatantach zostały objęte także osoby cywilne będące ofiarami
represji wojennych i okresu powojennego, a odmienne rozumowanie organu rentowego
narusza przepisy tej ustawy.
W kasacji organ rentowy zarzucił wyrokowi Sądu II instancji naruszenie prawa
materialnego - art. 12 ust. 4. Organ rentowy nie określił w jakiej ustawie przepis został
naruszony. Dopiero z uzasadnienia skargi kasacyjnej wynika, że chodzi o art. 12 ust. 4
ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących
ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.).
Zdaniem organu rentowego brak jest podstaw do uznania, że wnioskodawca posiada
uprawnienia określone w art. 12 ust. 4 ustawy o kombatantach.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

W aktach rentowych znajduje się na zaświadczenie Urzędu do Spraw Kom-
batantów i Osób Represjonowanych potwierdzające fakt deportacji wnioskodawcy do
ZSRR od kwietnia 1940 r. do lutego 1946 r. W zaświadczeniu powołano art. 4 uprzednio
wymienionej ustawy o kombatantach. Sąd Wojewódzki na podstawie zeznań
przesłuchanych świadków ustalił, że w trakcie deportacji wnioskodawca został skazany i
osadzony w łagrze Tasty w latach 1942-43.
Kasacyjny zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 12 ust. 4 ustawy o
kombatantach jest nieuzasadniony. Przepis ten określa bowiem kompetencje komisji
lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia w zakresie ustalania związku zranień i
kontuzji, obrażeń i chorób, a także inwalidztwa z pobytem w miejscach, o których
między innymi mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1,2,3 lit. a oraz pkt 4.
Sądy obu instancji nie zajmowały się ustaleniami tego rodzaju, a tym samym nie
naruszyły tego przepisu. Sąd Wojewódzki uchylił zaskarżoną decyzję celem umoż-
liwienia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia dokonania ustaleń
odpowiednio do treści art. 12 ust. 4 ustawy o kombatantach. Dlatego też zarzut
naruszenia tego przepisu nie jest uzasadniony.
Zgodnie z art. 39311 KPC Sąd Najwyższy rozpatruje sprawę w granicach kasacji,
a z urzędu bierze pod uwagę tylko nieważność postępowania.
Dlatego też Sąd Najwyższy uznał, ze kasacja nie ma usprawiedliwionych
podstaw, gdyż nie doszło do naruszenia art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r.
o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego (Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.) i na mocy art. 39312 KPC orzekł jak w
sentencji.

========================================