Wyrok z dnia 23 marca 1999 r.
II UKN 534/98

Świadczenie pieniężne za wykrycie fałszywych banknotów lub dokumen-
tów związanych z obrotem pieniężnym stanowi dochód pracownika banku
uwzględniany przy wymiarze składki na ubezpieczenie społeczne.


Przewodniczący: SSN Maria Mańkowska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Andrzej Kijowski, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 marca 1999 r. sprawy z wniosku
Banku [...] S.A. Oddziału w K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w K. o składki na ubezpieczenie społeczne, na skutek kasacji organu rento-
wego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 kwietnia 1998 r. [...]

z m i e n i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Wojewódzkie-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 20 lipca 1998 r. [...] w
ten sposób, że oddalił odwołanie Banku [...] S.A. Oddziału w K. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w K. z dnia 26 lutego 1997 r. i 7 marca 1997 r.

U z a s a d n i e n i e


Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w K. decyzją z dnia 7 marca 1997
r. zobowiązał Bank S.A. [...] w K. do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne od
wypłaconych pracownikom nagród za wykrycie fałszerstw banknotów i dokumentów
w kwocie 5.249,89 zł z odsetkami.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie po roz-
poznaniu odwołania Banku wyrokiem z dnia 30 lipca 1997 r. zmienił powyższą decy-
zję organu rentowego i uznał, że nagrody te nie podlegają ,,oskładkowaniu", ponie-
waż nie stanowią dochodu z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy,
gdyż mogą je uzyskać także osoby nie będące pracownikami Banku.

Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1998 r. oddalił apela-
cję organu rentowego i podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że nagrody za
wykrycie fałszywych znaków pieniężnych i ujawnienie fałszerstw dokumentów zwią-
zanych z obrotem pieniężnym nie są wypłacane dlatego, że pracownicy szczególnie
dobrze wykonali obowiązki wynikające ze stosunku pracy, lecz jako odpłata za speł-
nienie obywatelskiego obowiązku, leżącego tak w interesie Banku, jak i budżetu
Państwa. Sporne nagrody nie stanowią zatem dochodu pracownika z tytułu pracy w
ramach stosunku pracy, nie podlegają więc składce na ubezpieczenie społeczne na
podstawie § 7 ust. 1 zdanie 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia
1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społecz-
ne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z
ubezpieczenia społecznego (jednolity tekst : Dz.U. z 1993 r. Nr 68, poz.330 ze zm.).

Pełnomocnik pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł kasację
od powyższego wyroku, zarzucając naruszenie § 7 ust.1 pkt 16 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. przez przyjęcie, że nagroda wypłacona pracow-
nikom Banku nie jest dochodem pracowniczym, lecz nagrodą o szczególnym cha-
rakterze wyłączoną z wymiaru składki. Tak samo nie jest trafny pogląd, iż wypłata
nagrody za wykrycie falsyfikatu wykracza poza pojęcie ekwiwalentu za pracę świad-
czoną Bankowi przez kasjera lub liczarkę.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona. Stosownie do § 7 ust. 1 rozporządzenia Rady Mi-
nistrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozli-
czania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (jednolity tekst : Dz.U. z
1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie spo-
łeczne pracowników stanowi dochód w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania
pracy w ramach stosunku pracy, z wyjątkiem nagród okolicznościowych (pkt 7) i nag-
ród o charakterze szczególnym, przewidzianych w punkcie 16 tego przepisu. Zarzą-
dzeniem [...] Prezesa Banku [...] S.A. w K. z dnia 4 września 1990 r. [...] ustanowiona
została dla pracowników Banku nagroda za wykrycie fałszywych znaków pieniężnych
krajowych i zagranicznych, w tym także banknotów preparowanych w celach przes-
tępczych oraz za ujawnienie fałszerstw dokumentów związanych z obrotem pienięż-
nym. Wysokość tej nagrody, jak i zasady jej przyznawania zostały dokładnie określo-
ne w § 2 do 6 tego zarządzenia. Oznacza to, iż omawiane świadczenie na rzecz pra-
cownika, chociaż nazwane "nagrodą", jest de facto premią należną pracownikowi,
której wypłaty może dochodzić od pracodawcy, jeżeli spełni warunki opisane w oma-
wianym zarządzeniu Prezesa Banku. Charakteru tego świadczenia nie zmienia pos-
tanowienie § 7 zarządzenia, że w szczególnych przypadkach Prezes Banku może
przyznać nagrodę osobie nie będącej pracownikiem Banku, która w istotny sposób
przyczyniła się do wykrycia lub zatrzymania fałszerza znaków pieniężnych lub doku-
mentów związanych z obrotem pieniężnym. Jest to bowiem świadczenie dla osób nie
związanych stosunkiem pracy z Bankiem. Natomiast pracownik Banku, co przewidują
przepisy zarządzenia Prezesa Banku, który wykonując pracę w ramach stosunku
pracy wykryje fałszywe pieniądze lub dokumenty związane z obrotem pieniężnym,
ma z tych tytułów prawo do świadczenia pieniężnego. Okoliczność, iż wykrycie tych
fałszerstw zależy w dużej mierze od przypadku i nie jest normalnym zjawiskiem
związanym z wykonywaniem codziennych obowiązków pracowników Banku nie de-
cyduje o charakterze przyznawanego za to świadczenia dla pracowników Banku. Nie
jest to świadczenie uznaniowe (nagroda), skoro zostało ściśle unormowane przepi-
sami zarówno co do wysokości, jak i zasad jego przyznawania. Jeżeli zatem pracow-
nik Banku spełni warunki zarządzenia Prezesa ma prawo do świadczenia pieniężne-
go, które jest premią za wykrycie fałszywych banknotów lub dokumentów i stanowi
dochód pracowniczy podlegający wymiarowi składki. W takich okolicznościach nie
ma bowiem zastosowania żaden z przepisów § 7 rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 29 stycznia 1990 r., który zwalnia od zapłaty składek na ubezpieczenie spo-
łeczne.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 39315 KPC Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji.
========================================