Wyrok z dnia 11 lutego 1998 r.
II UKN 516/97

Za choroby zawodowe uważa się jedynie choroby określone w ich wyka-
zie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listo-
pada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 65, poz. 294 ze zm.) i dla-
tego kasacyjny zarzut naruszenia któregokolwiek z przepisów powołanego
rozporządzenia nie może być formułowany w oderwaniu od treści tego załącz-
nika.


Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria
Tyszel, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 1998 r. sprawy z powództwa
Stanisława J. przeciwko ,,E." Spółce Akcyjnej w K. o ustalenie choroby zawodowej i
odszkodowanie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 12 lutego 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kielcach wyrokiem z dnia 30 października 1996 r.
[...], wydanym po ponownym rozpoznaniu sprawy, oddalił powództwo Stanisława J.
przeciwko ,,E." SA w K. o odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej, nie obciążając
powoda kosztami procesu. Rozstrzygnięcie to Sąd Rejonowy oparł na następujących
ustaleniach faktycznych:

Powód Stanisław J. był przez pozwaną Spółkę zatrudniony w okresie od dnia
4 marca do dnia 30 listopada 1988 r. w charakterze kierownika usług na kontrakcie
zagranicznym w Niemczech, przy czym do jego obowiązków należało nadzorowanie
drwali, pracujących w lasach w odległości od 30 do 250 km. Początkowo powód do-
woził robotników do pracy w lesie na odległość około 30 km służbowym samocho-
dem VW-BUS, którym transportowano również piły spalinowe oraz potrzebną do nich
benzynę w jednym lub dwóch zamkniętych kanistrach. Od czerwca 1988 r. powód
nadzorował grupę drwali, pracujących w odległości około 150 km od miejsca jego
zamieszkania, dojeżdżając do nich służbowym samochodem raz, czy dwa razy w
tygodniu. W lipcu 1988 r. powód nadzorował również pracę drwali zatrudnionych w
odległości około 250 km, dokąd służbowym samochodem dojeżdżał raz w miesiącu.
W czerwcu lub lipcu 1988 r. na rękach i nogach powoda wystąpiły czerwone swę-
dzące plamy, połączone z uczuciem pragnienia. Powód nie korzystał jednak z porady
lekarskiej i dopiero w listopadzie 1988 r. uzyskał od niemieckiego lekarza zaś-
wiadczenie o przeziębieniu. Z końcem tego miesiąca mocą porozumienia stron roz-
wiązano też umowę o pracę, przy czym wniosek powoda w tej sprawie uprzedził wy-
powiedzenie umowy przez pracodawcę z powodu nierentowności kontraktu. Po po-
wrocie do kraju powód przebywał w grudniu 1988 r. na zwolnieniu lekarskim w
związku ze złamaniem żeber. Od lipca 1989 r. powód jest leczony na cukrzycę, roz-
poznaną w 1984 r. W Przychodni Chorób Zawodowych stwierdzono u powoda w
czerwcu 1991 r. przewlekłe zapalenie oskrzeli, zaś od lutego 1994 r. zarejestrowany
jest w Przychodni Przeciwgruźliczej. Ostatecznie lekarze stwierdzili u powoda różne
schorzenia [...]. Prowadzone przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sani-
tarnego w K. dwukrotne postępowanie w sprawie występowania u powoda choroby
zawodowej zakończyło się dlań negatywnie, przy czym o braku takiej choroby orze-
kały: Przychodnia Chorób Zawodowych Wojewódzkiego Przemysłowego ZOZ w K.,
Instytut Medycyny Pracy w Ł., Instytut Medycyny Pracy w S. oraz Instytut Medycyny
Wsi w L. Ujemnie wypadły również testy uczuleniowe z pyłami jodły i innych drzew,
jak też z benzyną. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w K. decyzją z dnia
30 czerwca 1994 r. odmówił stwierdzenia zawodowej choroby powoda, a decyzję tę
utrzymał w mocy Główny Inspektor Sanitarny. Choroby zawodowej u powoda nie
stwierdzili również powołani przez Sąd Rejonowy biegli lekarze sądowi, specjaliści z
zakresu chorób płuc i cukrzycy. W swojej opinii biegli ci nie dopatrzyli się także przy-
czynowego związku pomiędzy schorzeniami powoda a warunkami pracy u strony
pozwanej.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia roszczeń
powoda z tytułu choroby zawodowej. Nie istnieją też zdaniem tego Sądu przesłanki
do zasądzenia powodowi na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego odszkodowa-
nia za uszczerbek na zdrowiu spowodowany warunkami pracy (por. uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 23 marca 1993 r., II PZP 1/93, OSNCP z. 12 poz. 211), skoro
schorzenia dotykające zainteresowanego nie pozostają w związku z pracą w pozwa-
nej Spółce.

Apelację powoda od powyższego orzeczenia oddalił Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z dnia 12 lutego 1997 r. [...].
Podzielając w pełni ustalenia faktyczne i ich prawną kwalifikację dokonaną w wyroku
pierwszoinstancyjnym, Sąd Wojewódzki podkreślił, że podstawy jego wzruszenia nie
może stanowić polemika skarżącego ze zgodnymi orzeczeniami specjalistycznych
placówek służby zdrowia oraz biegłych sądowych.

Kasację od wyroku Sądu Wojewódzkiego wniósł w imieniu powoda jego peł-
nomocnik, który zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności
§ 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie cho-
rób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz. 294) przez jego bezpodstawne niezastosowa-
nie, a także naruszenie przepisów postępowania przez odmowę wyjaśnienia faktów
mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 KPC) i uznanie
apelacji za bezzasadną (art. 385 KPC) pomimo nierozpoznania istoty sprawy (art.
378 § 2 KPC), domagając się na tej podstawie uchylenia zaskarżonego wyroku oraz
poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 30 października
1996 r. i przekazania sprawy temuż Sądowi do ponownego rozpoznania oraz orze-
czenia o kosztach postępowania kasacyjnego. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej
podniesiono, że skoro Sąd pierwszej instancji oparł swoje ustalenia tylko na dowo-
dach niekorzystnych dla powoda i nie próbował wszechstronnego wyjaśnienia jego
twierdzeń, to brak krytycznej oceny tego orzeczenia ze strony Sądu Wojewódzkiego
,,stanowi oczywiste naruszenie art. 385 KPC". Powód kwestionuje bowiem opinie
biegłych lekarzy i w toku postępowania starał się wykazać, że przyczyną pogorszenia
się stanu jego zdrowia i zachorowania były warunki pracy w pozwanej Spółce. Powód
przedstawił zwłaszcza w szczegółowy sposób okoliczności zachorowania na
cukrzycę i przewlekłe zapalenie oskrzeli, a także związek między tymi schorzeniami i
warunkami pracy.

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i ponowne rozpatrzenie sprawy
przedstawił też sam skarżący, który w obszernym piśmie procesowym z dnia 16
września 1997 r. przedstawił szczegółowo warunki pracy na kontrakcie w Niemczech.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Nie może być w szczególności
mowy o naruszeniu w zaskarżonym wyroku przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65,
poz. 294 ze zm.), stanowiącego że za choroby zawodowe uważa się choroby okreś-
lone w wykazie chorób zawodowych będącym załącznikiem do rozporządzenia, jeżeli
zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących
w środowisku pracy. Co prawda cytowany przepis odwołuje się do szkodliwych dla
zdrowia czynników środowiska pracy, ale katalog tych czynników, a więc określonych
rodzajów prac lub określonych warunków ich wykonywania, jak też rodzaje
wywoływanych przez nie schorzeń, zostały określone w załączniku do rozpo-
rządzenia. Za choroby zawodowe ,,uważa się" choroby wymienione w załączniku i
tylko te choroby. Kategoria chorób zawodowych jest więc kategorią nie tyle medycz-
ną, ile prawną i nie może być rozszerzana poza zakres zastosowania 20 punktów
wspomnianego załącznika. Innymi słowy, bezprzedmiotowe są zarzuty naruszenia §
1 ust. 1 rozporządzenia formułowane w oderwaniu od wymienionych w poszczegól-
nych punktach załącznika szkodliwych dla zdrowia czynników środowiska pracy i
powodowanych przez nie schorzeń organizmu pracownika.

Inna sprawa, że technika legislacyjna zastosowana przy określaniu chorób
zawodowych wymienionych w załączniku do rozporządzenia charakteryzuje się dość
znaczną blankietowością, wobec czego stosowanie przepisów załącznika w żadnym
razie nie eliminuje konieczności przeprowadzenia przez sąd opinii z biegłych lekarzy.
Z takiej opinii skorzystał również Sąd pierwszej instancji, a konkluzje orzeczenia
biegłych lekarzy pulmonologa i diabetologa były w pełni zgodne z orzeczeniami czte-
rech wyspecjalizowanych placówek medycznych, które w sprawie schorzeń trapią-
cych skarżącego wypowiadały się w postępowaniu przed organami Państwowej Ins-
pekcji Sanitarnej. Biegli lekarze sądowi nie dopatrzyli się zresztą żadnego związku
między schorzeniami skarżącego a warunkami jego pracy w Niemczech w ogólności,
co dawałoby ewentualnie podstawę do zasądzenia na podstawie przepisów Kodeksu
cywilnego odszkodowania za tzw. chorobę pracowniczą, a więc chorobę nie objętą
wykazem chorób zawodowych.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem Rejonowym nie dało
zatem jakichkolwiek przesłanek do uwzględnienia roszczeń skarżącego. Poza tym
postępowanie to było weryfikowane przez Sąd drugiej instancji i nie może już być
przedmiotem zarzutów kasacyjnych, zwłaszcza że Sąd Wojewódzki nie prowadził
własnych dowodów, a skarżący nawet nie próbował skonkretyzować rzekomych
uchybień tego Sądu w toku kontroli wyroku pierwszoinstancyjnego, powołując przepis
art. 385 KPC o kompetencji do oddalenia apelacji (naruszony chyba przez oddalenie
apelacji ,,nie-bezzasadnej"?) oraz przepisu art. 378 § 2 KPC o obowiązku uchylenia z
urzędu orzeczenia w sprawie, w której sąd pierwszej instancji nie rozpoznał jej istoty,
choć powołany ostatnio przepis nie ma do przedmiotowego sporu żadnego
odniesienia.

Z wyżej wskazanych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC
orzekł, jak w sentencji.
========================================