Wyrok z dnia 18 lutego 1999 r.
II UKN 494/98


Niewykonanie przez organ rentowy obowiązku z § 43 ust. 4 rozporządze-
nia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świad-
czenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz.
49 ze zm.) jest błędem organu w rozumieniu art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr
40, poz. 267 ze zm.).


Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Maria Mańkowska
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 1999 r. sprawy Piotra R.
przeciwko PKP - Zakładowi Kolejowych Rent i Emerytur - Wydziałowi Przyznawania
Świadczeń z siedzibą w G. o datę wypłaty renty rodzinnej, na skutek kasacji wnios-
kodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 28 kwietnia 1998 r. [...]


z m i e n i ł zaskarżony wyrok i oddalił apelację strony pozwanej od wyroku
Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą
w Gdyni z dnia 9 grudnia 1997 r. [...].

U z a s a d n i e n i e


Sąd Apelacyjny w Gdańsku-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, rozpoz-
nając apelację PKP - Zakładu Kolejowych Rent i Emerytur - Wydziału Przyznawania
Świadczeń w G. w sprawie Piotra R. o datę wypłaty renty rodzinnej, wyrokiem z 28
kwietnia 1998 r. zmienił wyrok Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych z siedzibą w Gdyni z dnia 9 grudnia 1997 r. i oddalił odwołanie.

Sąd Wojewódzki zobowiązał organ rentowy do wznowienia wypłaty ubezpie-
czonemu renty rodzinnej od dnia 1 stycznia 1994 r. po dokonaniu następujących
ustaleń w sprawie: Na wniosek matki małoletniego Piotra R. organ rentowy przyznał
małoletniemu w 1991 r. rentę rodzinną po zmarłym ojcu. Pismem z dnia 3 września
1992 r. Państwowe Pogotowie Opiekuńcze w B. poinformowało organ rentowy, iż
małoletni przebywał od 7 maja 1992 r. w Pogotowiu, a matka ma ograniczone prawa
rodzicielskie i nie opłaca kosztów pobytu w wysokości 25% stawki żywieniowej. Or-
gan rentowy wstrzymał wypłatę renty rodzinnej pismem z dnia 17 września 1992 r.
Pismami z dnia 25 listopada 1992 r. i ze stycznia 1994 r. S. Ośrodek Wychowawczy -
Dom Młodzieży [...] w T. zwrócił się do organu rentowego o wypłatę na rzecz
Ośrodka renty rodzinnej dla małoletniego Piotra R., przebywającego w tym Ośrodku
od 7 września 1992 r., gdyż matka nie uregulowała należności za jego pobyt, a opie-
kunem małoletniego jest ksiądz Roman D. Na wniosek Piotra R. z dnia 16 stycznia
1997 r. organ rentowy wznowił wypłatę renty rodzinnej od 1 stycznia 1997 r. Zdaniem
Sądu Wojewódzkiego organ rentowy nie poinformował Ośrodka S. w 1991 r. o tym, iż
winni przedłożyć postanowienie sądu o ustanowieniu opiekuna dla małoletniego
Piotra, a także sam nie wystąpił o takie ustanowienie, do czego był zobowiązany na
podstawie § 43 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w
sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych
świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.). Brak działania organu rentowego jest błę-
dem organu, co skutkuje wznowienie wypłaty renty rodzinnej dla Piotra R. - trzy lata
wstecz - to jest od dnia 1 stycznia 1994 r.

Sąd Apelacyjny zmieniając powyższy wyrok wziął pod uwagę, że skoro ksiądz
R. D. nigdy nie został ustanawiany przez sąd prawnym opiekunem małoletniego
Piotra R., a pismo w tej sprawie S. Ośrodka Wychowawczego pochodzi z 1995, a nie
z 1991 roku, nie istniały zatem podstawy prawne do wypłaty renty rodzinnej do rąk
księdza i zastosowania art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o z.e.p.

Pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżył kasacją powyższy wyrok, zarzucając
naruszenie art. 103 ust. 2 ustawy o z.e.p. poprzez błędną jego wykładnię i zastoso-
wanie oraz wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu w Gdańsku-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego
rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona, bowiem Sąd Apelacyjny dokonując wykładni art.
103 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowni-
ków i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), nie uwzględnił obowiązków organu
rentowego, które wynikają z przepisu § 43 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i
zasad wypłacania tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.). Przepis ten zobo-
wiązuje organ rentowy do zwrócenia się do właściwego organu administracji pańs-
twowej stopnia podstawowego, aby ten wystąpił o ustanowienie opiekuna w razie
nieprzedstawienia postanowienia sądu w wyznaczonym terminie. Zgromadzony ma-
teriał dowodowy wskazuje na podejmowanie przez organ rentowy starań o ustalenie
osoby sprawującej opiekę nad ubezpieczonym, jednakże organ ten nie wezwał osoby
sprawującej faktyczną opiekę nad rencistą (S. Ośrodka Wychowawczego - Domu
Młodzieży [...] w T., ani księdza R.D.) do przedstawienia najpóźniej w terminie 12
miesięcy postanowienia sądu o ustanowieniu opiekuna małoletniego. Zaniechanie
tych działań, słusznie uznał Sąd Wojewódzki, jako błąd organu w rozumieniu art. 103
ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o z.e.p.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 39315 KPC Sąd Najwyższy
orzekł, jak w sentencji.
========================================