Wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r.
II UKN 416/97

Inwalidztwo, które powstało w okresie urlopu wychowawczego, po upły-
wie 18-tu miesięcy od ustania zatrudnienia na kolei, czy równorzędnego z tym
zatrudnieniem - nie uzasadnia prawa do kolejowej renty inwalidzkiej.


Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria
Mańkowska, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 1997 r. sprawy z wniosku
Ewy S. przeciwko [...] Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w S. o rentę inwalidzką
kolejową, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 28 maja 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem
z dnia 28 maja 1997 r. zmienił wyrok Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Szczecinie z dnia 29 października 1996 r. i oddalił odwołanie
Ewy S. od decyzji [...] Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w S. z dnia 11 paź-
dziernika 1994 r.

W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podał, co następuje:

[...] Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w S. decyzją z dnia 11 paździer-
nika 1994 r. odmówiła Ewie S. prawa do kolejowej renty inwalidzkiej, ponieważ nie
udowodniła co najmniej pięcioletniego okresu składkowego w ciągu ostatnich dzie-
sięciu lat przed zgłoszeniem wniosku o rentę.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie wyro-
kiem z dnia 29 października 1996 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że
przyznał wnioskodawczyni prawo do renty inwalidzkiej według II grupy inwalidów z
ogólnego stanu zdrowia. Sąd Wojewódzki powołał się na to, że z przebiegu zatrud-
nienia wnioskodawczyni wynika, iż była zatrudniona od 28 stycznia 1974 r. do 11
października 1982 r. Od tej daty do 11 października 1985 r. przebywała na urlopie
wychowawczym, od 12 października 1985 r. do 31 grudnia 1990 r. na bezpłatnym
urlopie ze względu na konieczność sprawowania osobistej opieki nad chorą córką. Z
urlopu wychowawczego korzystała ponownie od 1 stycznia 1991 r. do 31 grudnia
1993 r. Od 1 stycznia 1994 r. do 30 września 1994 r. przebywała na zwolnieniu le-
karskim. 30 września 1994 r. pracodawca rozwiązał z nią umowę o pracę.

Na podstawie opinii biegłych lekarzy sądowych ortopedy, neurologa, psychia-
try, internisty, ginekologa i urologa Sąd ustalił, że wnioskodawczyni była inwalidą III
grupy od 1 stycznia 1988 r. Od 1 czerwca 1994 r. jest całkowicie niezdolna do pracy.
Sąd Wojewódzki zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do
renty inwalidzkiej według II grupy inwalidów.

Z treści uzasadnienia wyroku wynika, że Sąd Wojewódzki uznał, iż wniosko-
dawczyni dysponuje wymaganym okresem zatrudnienia a inwalidztwo jej powstało w
okresie zaliczalnym do okresu zatrudnienia na kolei. Sąd Wojewódzki powołał się na
przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników
kolejowych i ich rodzin (Dz. U. Nr 23, poz. 99 ze zm.).

Sąd Apelacyjny rozpatrując apelację organu rentowego doszedł do wniosku,
że zarzuty apelacji zasługują na uwzględnienie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego jest
poza sporem, że inwalidztwo wnioskodawczyni istnieje od dnia 1 stycznia 1988 r.
Inwalidztwo powstało w okresie urlopu bezpłatnego udzielonego w celu sprawowania
opieki nad córką Agnieszką, ur. 13 maja 1982 r. Okres ten jest, zgodnie z art. 8 ust. 1
pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych w związku z art.
11 ust. 2 pkt 1 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników
i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) okresem zaliczalnym do
okresów zatrudnienia na kolei. Tymczasem przepis art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o zao-
patrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych stanowi, że inwalidztwo winno
powstać w okresie zatrudnienia na kolei lub w okresie równorzędnym z okresem za-
trudnienia na kolei albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego wnioskodawczyni nie spełnia warunku do przyznania
renty inwalidzkiej kolejowej, bowiem jej inwalidztwo powstało w okresie zaliczalnym
do okresów zatrudnienia na kolei. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że z akt Sądu
Wojewódzkiego w Szczecinie [...] wynika, iż wnioskodawczyni na mocy prawomoc-
nego wyroku z dnia 29 października 1996 r. nabyła prawo do renty inwalidzkiej we-
dług II grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia.

W kasacji pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyj-
nego naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i zastosowanie i
wniósł o zmianę tego wyroku i utrzymanie w mocy wyroku Sądu Wojewódzkiego. W
kasacji nie podano naruszenia jakiego przepisu prawa materialnego dopuścił się Sąd
Apelacyjny.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja nie ma uzasadnionych podstaw, choćby dlatego, że nie podaje jaki
przepis prawa materialnego został naruszony. Poza sporem pozostaje, że inwalidz-
two wnioskodawczyni powstało w okresie gdy korzystała ona z urlopu wycho-
wawczego celem sprawowania opieki nad córką. Urlop ten rozpoczęła od 11 paź-
dziernika 1982 r. Inwalidą stała się 1 stycznia 1988 r. Inwalidztwo powstało w okresie
nieskładkowym w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 17 października 1991 r.
o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). Wnioskodawczyni pobiera rentę
inwalidzką na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Spełniła
wszystkie warunki wymagane do przyznania tej renty przed wejściem w życie ustawy
z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji... (art. 26 ust. 2 tej ustawy).

Sąd Apelacyjny nie naruszył przepisów prawa materialnego - w tym przede
wszystkim art. 13 ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz. U. Nr 23, poz. 99 ze zm.) uznając, że
wnioskodawczyni nie spełnia warunków wymaganych przez ten przepis do przyzna-
nia kolejowej renty inwalidzkiej. Zgodnie z przytoczonym przepisem przesłankami
nabycia kolejowej renty inwalidzkiej są inwalidztwo, posiadanie okresu zatrudnienia,
określonego w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin,
powstanie inwalidztwa w okresie zatrudnienia na kolei lub w okresie równorzędnym z
okresem zatrudnienia na kolei, albo nie później niż w ciągu 18-tu miesięcy od ustania
tych okresów. Nie spełnienie jednej z wymienionych przesłanek przesądza o braku
prawa do kolejowej renty inwalidzkiej. Wnioskodawczyni nie spełnia ostatniej z
wymienionych przesłanek. Okresy zatrudnienia na kolei oraz równorzędne z nimi są
wymienione enumeratywnie w art. 6 i 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pra-
cowników kolejowych. Wśród tych okresów nie wymienia się urlopu wychowawczego.

Art. 8 omawianej ustawy określa okresy zaliczalne do okresów zatrudnienia na
kolei. W punkcie 1 odsyła do okresów wymienionych w art. 11 ust. 2 pkt 9 i 11
ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

W art. 11 ust. 2 pkt 9 ustawy o z.e.p. wymieniony jest m.in. urlop wychowaw-
czy. Z treści art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników ko-
lejowych wynika wyraźnie, że dla celów świadczeń w tej ustawie przewidzianych
okres urlopu wychowawczego jest traktowany jak okres zaliczalny do pracy na kolei.
Jest to regulacja szczególna, odmienna od powszechnego systemu zaopatrzenia
emerytalnego, dla którego okres urlopu wychowawczego jest okresem równorzęd-
nym z zatrudnieniem (okresem nieskładkowym). Skoro wnioskodawczyni stała się
inwalidą w okresie zaliczalnym do zatrudnienia na kolei, nie nabyła prawa do kolejo-
wej renty inwalidzkiej zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrze-
niu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin.

Dlatego też Sąd Najwyższy na mocy art. 39312 KPC orzekł jak w sentencji.
========================================