Wyrok z dnia 5 grudnia 1997 r.
II UKN 381/97


Odpowiedzialność za szkodę na osobie pracownika spowodowaną
wypadkiem komunikacyjnym zaistniałym wskutek awarii samochodu zakłado-
wego, którego stan techniczny podlegał kontroli zakładowych służb technicz-
nych, obciąża pracodawcę na zasadzie ryzyka, przy uwzględnieniu stopnia
przyczynienia się pracownika do powstania szkody.

Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka
(sprawozdawca), Maria Tyszel.


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 1997 r. sprawy z powódz-
twa Zbigniewa S. przeciwko Wojewódzkiej Spółdzielni Transportu Wiejskiego w G. o
rentę wyrównawczą, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego
w Gdańsku - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Gdyni z dnia 8
kwietnia 1997 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 30 października 1996 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Gdańsku zasądził od pozwanej Spółdzielni Transportu Wiejskiego Zarządu w G. na
rzecz Zbigniewa S. tytułem skapitalizowanej renty wyrównawczej za okres 1 stycznia
1990 r. do 31 października 1996 r. kwotę 5484,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami
od 13 listopada 1991 r. oraz bieżącą miesięczną rentę wyrównawczą w kwocie 69,20
zł, umorzył postępowanie w części ograniczonego powództwa i rozstrzygnął o kosz-
tach procesu.

Apelację pozwanej od tego wyroku oddalił Sąd Wojewódzki w Gdańsku-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Gdyni wyrokiem z dnia 8 kwietnia
1997 r. Sąd ten uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne i dokonaną ich ocenę przez

- 2 -

Sąd pierwszej instancji. Z dokonanych ustaleń wynikało, że powód, zatrudniony u
pozwanej jako kierowca-konwojent, przed rozpoczęciem pracy w dniu 7 grudnia 1988
r. dokonał rutynowego przejazdu próbnego po placu powierzonym mu pojazdem, w
którym nie stwierdził usterek technicznych, w szczególności wadliwego działania
hamulców. Tego dnia powodowi przydzielono samochód, którym zwykle nie jeździł.
Samochody pozwanej nie podlegały stałym okresowym przeglądom technicznym,
których dokonywano dopiero na wniosek kierowców w przypadkach ujawnionych
awarii. Prowadząc w tym dniu powierzony pojazd powód około godz. 1100 stwierdził
pierwsze niesprawności układu hamulcowego, które jednakże wkrótce ustąpiły. Z
uwagi na potrzebę dowiezienia towarów jeszcze tylko do trzech sklepów powód
kontynuował wykonywanie obowiązków pracowniczych. Prowadzony w trudnych wa-
runkach atmosferycznych z prędkością 40-50 km/h samochód wpadł w poślizg, a
m.in. wskutek nieprawidłowo działającego układu hamulcowego doszło do wypadku
drogowego, w którym powód doznał rozległych obrażeń, powodujących 45% długo-
trwały uszczerbek na zdrowiu i został zaliczony do drugiej grupy inwalidów w związku
z powypadkową niezdolnością do wykonywania każdej pracy. Pozwana wypłaciła
powodowi jednorazowe odszkodowanie z tytułu doznanego w wypadku przy pracy
uszczerbku na zdrowiu. W dniu 10 października 1989 r. powód prowadząc prywatny
pojazd uległ kolejnemu wypadkowi drogowemu, jednakże już z powodu obrażeń doz-
nanych wskutek wypadku przy pracy był niezdolny do wykonywania jakiejkolwiek
pracy.

Na tle takich ustaleń Sądy obu instancji uznały za uzasadnione żądania po-
woda oparte na odpowiedzialności pozwanej według - określonej w przepisach art.
436 § 1 KC w związku z art. 362 i 435 KC oraz art. 300 KP - zasady ryzyka, uznając,
że ryzyko prowadzenia nie kontrolowanego przez dział techniczny pozwanej samo-
chodu, który - niezależnie od zgłoszeń kierowców - powinien być poddawany syste-
matycznym przeglądom technicznym, nie może obciążać powoda. Usprawiedliwiony
powypadkowym stanem psychofizycznym powoda - brak sygnalizowania przez niego
funkcjonariuszowi Milicji i przed Kolegium ds. Wykroczeń awarii układu hamulcowego
jako przyczyny wypadku drogowego w dniu 7 grudnia 1988 r., nie usprawiedliwiało
nieskierowania przez pozwaną zniszczonego pojazdu do technicznej ekspertyzy po-
wypadkowej w celu ustalenia prawdziwej przyczyny wypadku. Tego rodzaju zanie-

- 3 -

dbania pozbawiły pozwaną możliwości ekskulpowania się od ponoszenia odpowie-
dzialności za następstwa wypadku drogowego powoda. Sąd Wojewódzki potwierdził
także prawidłowość przyjęcia 50% przyczynienia się powoda do zaistniałej szkody
(art. 362 w związku z art. 444 § 2 KC), polegającego na zlekceważeniu pierwszych
sygnałów o niesprawności hamulców i niezachowaniu przezeń bezpiecznej prędkości
w trudnych warunkach atmosferycznych.

W kasacji pozwanej podniesiono zarzuty: naruszenia prawa materialnego
przez niewłaściwe zastosowanie art. 436 § 1 KC w związku z art. 435 i art. 362 KC -
wskutek bezpodstawnego uznania przyczynienia się pozwanej do wypadku drogo-
wego, do którego doszło z wyłącznej winy powoda, a także naruszenia przepisów
prawa procesowego, zwłaszcza art. 328 § 2 KPC - przez niewskazanie w uzasad-
nieniu zaskarżonego wyroku dowodów przyczynienia się pozwanej do wypadku w
dniu 7 grudnia 1988 r. oraz sposobu wyliczenia wysokości skapitalizowanej renty
wyrównawczej, a także przez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowo-
dowego.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje.


Zarzuty kasacji są całkowicie chybione wobec wyczerpującego zebrania
materiału dowodowego w sprawie i jego precyzyjnej oceny prawnej dokonanej w peł-
nym zakresie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd drugiej instancji w obszer-
nych motywach orzeczenia (którego konieczną lekturę zdaje się pominął skarżący),
opierając się o zeznania przesłuchanych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym
świadków dokładnie wykazał, że ryzyko wynikające ze skutków awarii samochodu
zakładowego, którego stan techniczny winien być - niezależnie od powinności pra-
cowników w tym zakresie - stale kontrolowany przez zakładowe służby techniczne,
obciążało pozwanego pracodawcę, zobligowanego do zapewnienia pracownikom
warunków bezpiecznej pracy (art. 207 KP). Sąd Wojewódzki trafnie potwierdził
pierwszoinstancyjne ustalenia wskazujące na zaniedbania pozwanej w tym zakresie,
które wynikały z braku systematycznych, okresowych przeglądów technicznych, a
także niesprawdzania przez wyspecjalizowane służby pozwanej codziennej spraw-
ności użytkowanych samochodów, przed każdym ich wyjazdem w trasę. Skoro rów-

- 4 -

nocześnie zebrany materiał dowodowy dał Sądom orzekającym podstawę do ustale-
nia, że krytycznego dnia powód, wykonując swoje powinności pracownicze, dokonał
rutynowego sprawdzenia sprawności powierzonego mu pojazdu, które nie ujawniło
niesprawności układu hamulcowego, to późniejsze wystąpienie takiej awarii, prowa-
dzące do wypadku drogowego - obciążało pozwanego pracodawcę na zasadzie ry-
zyka (art. 436 § 1 w związku z art. 435 § 1 KC, stosowanych w stosunkach pracy na
podstawie art. 300 KP).

Potwierdzając taką kwalifikację prawną - Sąd Wojewódzki trafnie wskazał,
że pominięcie zgłaszanej przez powoda w trakcie ustaleń powypadkowych awarii
układu hamulcowego jako przyczyny wypadku drogowego - spowodowało, że poz-
wana pozbawiła się możliwości wykazania przesłanki egzoneracyjnej z art. 435 § 1 in
fine KC, a w szczególności - wyłącznej winy powoda w spowodowaniu tego wypadku.
Pozwana bowiem zignorowała i nie zweryfikowała twierdzenia powoda o nies-
prawności technicznej pojazdu, a w trakcie procesu nie wyjawiła powodów, dla któ-
rych nie wszczęła postępowania sprawdzającego tę okoliczność. Nadto zniszczony
samochód uległ technicznej kasacji i nie zachowała się dokumentacja techniczna
oraz drogowa tego pojazdu. W tej sytuacji zupełnie niezrozumiały był zarzut kasacji
pominięcia dowodu z opinii biegłego do spraw samochodowych, której wydanie było
niewykonalne wobec nieistnienia przedmiotu wnioskowanej opinii. Zresztą ten zarzut
proceduralny wykraczał poza granice kasacji i nie podlegał kasacyjnej weryfikacji w
ujęciu art. 39311 in principio KPC, ponieważ nie został wskazany konkretny przepis
procedury, który miałby być naruszony.

W takich okolicznościach Sąd Wojewódzki trafnie potwierdził jedynie prawi-
dłowość przyjęcia 50% przyczynienia się do powstania szkody powoda, który zlek-
ceważył pierwszy sygnał o niesprawności układu hamulcowego, kontynuując wyko-
nywanie obowiązków pracowniczych i nie zachował bezpiecznej prędkości w trud-
nych warunkach atmosferyczno-drogowych. Ponadto Sąd Wojewódzki ujawnił w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zastosowany przez Sąd pierwszej instancji spo-
sób waloryzacji skapitalizowanej renty wyrównawczej, polegający na uwzględnieniu
w wymiarze zasądzonego świadczenia - na podstawie art. 3581 § 3 KC - ustawowych
odsetek za zwłokę od dnia doręczenia pozwu, co świadczyło o oczywistej bezpods-
tawności kasacyjnego zarzutu naruszenia art. 328 § 2 KPC.

- 5 -


Powyższe rozważania jednoznacznie potwierdziły wskazaną w zaskarżonym
wyroku kwalifikację podstaw prawnych odpowiedzialności cywilnej pozwanego pra-
codawcy z art. 436 § 1 KC w związku z art. 435 i 362 KC oraz art. 300 KP, co czyniło
bezzasadnym kasacyjny zarzut naruszenia tych przepisów prawa materialnego.

Mając powyższe na uwadze kasacja podlegała oddaleniu z mocy art. 39312
KPC.
========================================