Wyrok z dnia 5 grudnia 1997 r.
II UKN 365/97

Spożywanie przez żołnierza alkoholu w czasie udzielonej zgody na wyjś-
cie do miasta w ramach tak zwanej przepustki stałej, nie jest wykonywaniem
czynności służbowych, stąd też powrót do jednostki wojskowej po tak spę-
dzonej przepustce przerywa odbywanie bezpośredniej drogi do miejsca sta-
cjonowania i nie podlega ochronie przewidzianej w art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy z
dnia 16 grudnia 1972 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących
w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową
(Dz.U. Nr 53, poz. 342 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 1997 r. sprawy z wniosku
Łucji O. przeciwko Wojewódzkiemu Sztabowi Wojskowemu w B. o uznanie zdarzenia
za wypadek pozostający w związku ze służbą wojskową, na skutek kasacji wniosko-
dawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Białymstoku z dnia 21 maja 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 30 września 1996 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Białymstoku oddalił odwołanie Łucji O. od decyzji Wojewódz-
kiego Sztabu Wojskowego w B. z dnia 12 kwietnia 1995 r., odmawiającej przyznania
jednorazowego odszkodowania w związku ze śmiertelnym wypadkiem syna Andrzeja
O. w dniu 6 października 1994 r. w czasie odbywania zasadniczej służby wojskowej.
Sąd ten ustalił, że w dniu 6 października 1994 r. syn wnioskodawczyni w czasie prze-
pustki pił alkohol wraz z kolegami, początkowo w parku koło Jednostki Wojskowej, a

- 2 -

następnie w restauracji "K.". Przy powrocie do jednostki ominął on biuro przepustek,
a przenoszony przez kolegów przez ogrodzenie, upadł na ziemię doznając urazu
głowy z krwiakiem podtwardówkowym i obrzęku mózgu. W następstwie urazu
Andrzej O. zmarł w dniu 28 października 1994 r.
Biegli sądowi specjaliści neurolog i neurochirurg składający opinię dla potrzeb
niniejszej sprawy wskazali, że przyczyną zgonu żołnierza był uraz głowy z krwiakiem
w lewej okolicy skroniowej, doznany najprawdopodobniej w momencie przerzucania
przez ogrodzenie koszar około godziny 19oo w dniu 6 października 1994 r.
Przy takich okolicznościach Sąd Wojewódzki doszedł do przekonania, że wy-
padek nie ma cech wypadku związanego z odbywaniem bezpośredniej drogi do
miejsca wykonywania obowiązków związanych ze służbą w wojsku. Spożywanie al-
koholu w czasie przepustki i powrót do koszar z ominięciem biura przepustek i bez
zgłoszenia powrotu przełożonemu, przerwało bezpośrednią drogę (art. 2 ust. 1
ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługują-
cych w razie wypadków przy pracy i chorób pozostających w związku ze służbą
wojskową - Dz. U. Nr 53, poz. 342).
Ustalenia powyższe w pełni podzielił Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który od-
dalił apelację wnioskodawczyni od wyroku Sądu pierwszej instancji (wyrok z dnia 21
maja 1997 r. [...]).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
prawa materialnego - art. 2 ust. 1 pkt 1 i 8 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. przez
przyjęcie, że wypadek nie nastąpił w trakcie wykonywania obowiązków służbowych,
a śmierć syna wnioskodawczyni nie pozostaje w związku przyczynowym z brakiem
nadzoru przełożonych nad przestrzeganiem przepisów przez żołnierza, niewyjaśnie-
nie okoliczności, czy udzielenie pomocy Andrzejowi O. bezpośrednio po urazie ura-
towałoby mu życie (naruszenie przepisów art. 224 § 1 i 232 KPC), wniosła o uchyle-
nie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I
instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Uzupełniając przedstawiony stan faktyczny, należy dodać, że w sprawie

- 3 -

śmierci syna wnioskodawczyni Andrzeja O., toczyło się postępowanie karne prze-
ciwko Zbigniewowi W., Mariuszowi M. i Piotrowi A., którzy zostali oskarżeni o nie-
umyślne spowodowanie śmierci Andrzeja O. (to jest o czyn z art. 152 KK). Wyrokiem
z dnia 13 listopada 1995 r. [...] Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uniewinnił
ich od tego zarzutu ustalając, że w czasie przepustki wszyscy oni - w tym także syn
wnioskodawczyni - od godziny 15oo do 18oo spożywali alkohol. Zupełnie nietrzeźwy
Andrzej O. w czasie, najprawdopodobniej, przenoszenia przez płot upadł, doznając
stłuczenia obu płatów mózgu z uogólnionym obrzękiem oraz podbiegnięcia
krwawego w obrębie pajęczynówki. W czasie urazu doszło także do przemieszczenia
struktur środkowych mózgu na stronę prawą. Według opinii biegłych lekarzy neu-
rologów, konsekwencje tego typu urazu głowy rozwijają się w ciągu kilku do kilku-
nastu godzin i jest zupełnie możliwe, że w tym czasie poszkodowany był przytomny
lub tylko miernie zamroczony, szczególnie w ciągu pierwszych godzin od wypadku.
Przyjęli oni, że przyczyną zgonu syna wnioskodawczyni był uraz głowy, którego doz-
nał będąc pod wpływem alkoholu. "Najbardziej prawdopodobnym momentem, w któ-
rym doszło do urazu, było przerzucanie Andrzeja O. przez ogrodzenie koszar, około
godziny 19oo".
W myśl art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o świadczeniach
odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w
związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 53, poz. 342 ze zm.) za wypadek pozosta-
jący w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej uważa się nagłe zdarzenia
wywołane przyczyną zewnętrzną, które zaszło podczas lub w związku z odbywaniem
bezpośredniej drogi do miejsca i z miejsca wykonywania czynności związanych ze
służbą. Odbywanie bezpośredniej drogi do miejsca i z miejsca wykonywania czynno-
ści służbowych oznacza pokonywanie odległości między miejscem stacjonowania
jednostki wojskowej, a miejscem, w którym żołnierz przebywa w związku z wykony-
waniem obowiązków służbowych albo poleceń przełożonych. Powrót więc z udzielo-
nej przepustki do jednostki wojskowej, stanowi odbywanie bezpośredniej drogi do
miejsca wykonywania czynności służbowych, tylko wtedy gdy nie nastąpiło jej prze-
rwanie dla załatwienia prywatnych spraw. Spożywanie alkoholu w czasie udzielonej
zgody na wyjście do miasta w ramach tak zwanej przepustki stałej, nie jest wykony-
waniem czynności służbowych, stąd też powrót do jednostki wojskowej po tak spę-

- 4 -

dzonej przepustce nie jest odbywaniem bezpośredniej drogi do miejsca stacjonowa-
nia i nie podlega ochronie przewidzianej w art. 2 ust. 1 pkt 8 powołanej ustawy z dnia
16 grudnia 1972 r.
Przytoczone uwagi dają więc podstawę do stwierdzenia, że nie został naru-
szony przepis prawa materialnego (art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy) ani przez błędne zro-
zumienie jego treści, ani przez niewłaściwe zastosowanie. W ustalonym stanie fak-
tycznym [...] brak było podstaw do zastosowania do niego wskazanego przepisu. Nie
można też przypisać Sądowi Apelacyjnemu naruszenia przepisów art. 224 § 1 i 232
KPC. Przepisy te uprawniają przewodniczącego do ogłoszenia zamknięcia rozprawy,
gdy sąd uzna, że sprawa jest dostatecznie wyjaśniona do rozstrzygnięcia oraz
upoważniają sąd do dopuszczenia dowodów (także niewskazanych przez strony) dla
wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności. W rozpoznawanej sprawie wszystkie
potrzebne dla jej rozstrzygnięcia okoliczności zostały wyjaśnione, a odmienne
stanowisko w tej mierze zawarte w kasacji nie jest trafne.
Z tych więc względów brak usprawiedliwionych podstaw kasacja podlega od-
daleniu po myśli art. 39312 KPC.
========================================