Wyrok z dnia 17 grudnia 1996 r.
II UKN 36/96

Nie podlegają zaliczeniu do pracy pedagogicznej okresy pracy na sta-
nowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych, jeżeli nie jest spełniony
warunek bezpośredniego zatrudnienia po przejściu do pracy w organach lub
organizacjach wymienionych w art. 95 Karty Nauczyciela.

Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria
Mańkowska, Stefania Szymańska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 1996 r. sprawy z wniosku
Antoniego A. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w K. o eme-
ryturę, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z
dnia 27 sierpnia 1996 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 30 listopada 1995 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach oddalił odwołanie Antoniego A. od decyzji Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych-Oddziału w K. z dnia 6 czerwca 1994 r. odmawiającej przyznania
mu emerytury "nauczycielskiej" po ustaleniu następującego stanu faktycznego:
Wnioskodawca rozpoczął pracę nauczyciela w dniu 16 sierpnia 1964 r. w Szkole
Podstawowej w Z., a w dniu 1 grudnia 1968 r. został mianowany nauczycielem Szkoły
Podstawowej [...] w K. Od 1 kwietnia 1970 r. został zatrudniony w Prezydium Miejskiej
Rady Narodowej w K. jako inspektor w Wydziale Gospodarki Komunalnej i
Mieszkaniowej, a od 1 maja 1970 r. w Wydziale Organizacyjno-Prawnym z przydziałem
do pracy w Miejskim Komitecie Frontu Jedności Narodu. Od 1 października 1973 r.
został zatrudniony jako instruktor w Biurze Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności
Narodu, od 8 stycznia 1980 r. w Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej jako
specjalista w Wydziale Organizacji i Samorządu, a od 1 marca 1982 r. w Komitecie
Wojewódzkim b. PZPR w K., początkowo jako instruktor Wydziału Organizacyjnego, w
latach 1984-1986 - stypendysta uczelni KC PZPR w Moskwie, a od sierpnia 1986 r. do
grudnia 1987 r. - starszy instruktor Wydziału Propagandy. Od 1 stycznia 1988 r. do 31
grudnia 1989 r. wnioskodawca był sekretarzem Zarządu Wojewódzkiego TPPR w K.
Artykuł 95 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz.
19 ze zm.) uprawniał nauczycieli mianowanych, przechodzących do pracy w organiza-
cjach społecznych oraz związkach zawodowych na stanowiska wymagające kwalifikacji
pedagogicznych, do emerytury i renty na warunkach określonych w art. 86-91 ustawy,
przy czym jego dyspozycją objęci byli tylko nauczyciele, którzy bezpośrednio po
przejściu do wymienionych organizacji pracowali na stanowiskach wymagających
kwalifikacji pedagogicznych. Warunku takiej pracy wnioskodawca nie spełnia, skoro
obowiązki które wykonywał,, nie wymagały takich kwalifikacji, choć "mogły być one
pomocne". Zdaniem Sądu Wojewódzkiego w okresie pracy w b. KW PZPR wniosko-
dawca pracował na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych, jednak
między tą pracą a pracą nauczyciela brak bezpośredniego związku czasowego, co
uniemożliwia jej zaliczenie do tzw. stażu nauczycielskiego, który w związku z tym osta-
tecznie wynosi 10 lat 2 miesiące i 15 dni.
Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny w Krakowie, który wyrokiem z dnia 27
sierpnia 1996 r. oddalił rewizję wnioskodawcy.
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją wnioskodawca i zarzucając naruszenie prawa
materialnego, art. 95 w związku z art. 88 Karty Nauczyciela, przez przyjęcie, że dla
zaliczenia pracy w organizacjach politycznych do pracy nauczycielskiej konieczne jest
bezpośrednie przejście do takiej pracy z pracy w szkole oraz że praca w Prezydium
MRN, FJN, WZSM oraz ZWTPPR nie wymagała posiadania kwalifikacji
pedagogicznych, wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu
albo Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu
postępowania cywilnego...(Dz. U. Nr 43, poz. 189) od orzeczenia sądu drugiej instancji
oddalającego po dniu wejścia w życie tej ustawy (po dniu 1 lipca 1996 r. - art. 14)
rewizję lub orzekającego co do istoty sprawy przysługuje kasacja, z wyłączeniem
spraw, w których, w myśl tej ustawy, kasacja nie przysługuje. Skoro wyrok Sądu Apela-
cyjnego (drugiej instancji) zapadł w dniu 27 sierpnia 1996 r., wniesienie kasacji jest
możliwe, a ponieważ spór dotyczy ustalenia prawa do emerytury nauczycielskiej,
kasacja jest dopuszczalna na podstawie art. 393 KPC.
Jedną z podstaw kasacji może być naruszenie prawa materialnego przez błędną
jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 3931 pkt 1 KPC), co polegać może
bądź to na błędnym przyjęciu istnienia normy prawnej faktycznie nieistniejącej lub
zaprzeczeniu istnienia normy prawnej, która faktycznie istnieje, bądź błędnym
wyłożeniu znaczenia normy prawnej (błędna wykładnia), bądź wreszcie na nieprzyjęciu
lub przyjęciu związku między ustalonymi faktami a przepisami prawa (niewłaściwe
zastosowanie prawa).
Kasacja wniesiona w niniejszej sprawie zarzuca, że Sąd Apelacyjny błędnie
wyłożył art. 95 w związku z art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
(Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.), bezpodstawnie przyjmując, że dla zaliczenia nau-
czycielowi do okresu zatrudnienia pracy w organach administracji państwowej lub w
organizacjach społecznych oraz w związkach zawodowych, konieczne jest bezpośred-
nie (po przejściu do tych organów) podjęcie pracy na stanowiskach wymagających
kwalifikacji pedagogicznych.
Zarzut ten nie jest jednak zasadny. W myśl art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela,
nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat zatrudnienia I
kategorii mogą - po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy - przejść na emery-
turę. Uprawnienia te przysługują również nauczycielom mianowanym, przechodzącym
do pracy w organach administracji państwowej lub w organizacjach społecznych... na
stanowiska wymagające kwalifikacji pedagogicznych (art. 95 Karty). Zarówno z
brzmienia tego ostatniego przepisu, jak i z jego celu wynika, że jego dyspozycją objęci
są tylko tacy nauczyciele, którzy bezpośrednio po przejściu do wymienionych w
przepisie organów lub organizacji podejmują pracę na stanowiskach wymagających
kwalifikacji pedagogicznych. Tylko takie osoby traktuje się tak, jakby nadal wykonywały
pracę pedagogiczną. Jeżeli ten warunek nie zostanie przez nauczyciela spełniony, nie
ma zastosowania art. 95 Karty Nauczyciela. Nie podlegają więc zaliczeniu do okresu
pracy nauczycielskiej późniejsze okresy zatrudnienia wnioskodawcy w tym organie lub
organizacji nawet wtedy, gdy zajmował on stanowiska wymagające kwalifikacji
pedagogicznych. Powyższy pogląd przytoczony przez Sądy Wojewódzki i Apelacyjny
zawarty jest w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 1986 r., II
URN 212/86 (OSNCP 1988 z. 1 poz. 19) i obecny skład Sądu Najwyższego w całości
go podziela.
Nie można też skutecznie zakwestionować ustaleń Sądu, że zatrudnienie
wnioskodawcy w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w K. jako sekretarza Miejskiego
Komitetu Frontu Jedności Narodu, jak i praca w charakterze specjalisty w Wojewódzkim
Związku Spółdzielni Mieszkaniowych w K. i Zarządzie Wojewódzkim TPPR nie mogą
być uznane za pracę nauczycielską, gdyż nie wymagały kwalifikacji pedagogicznych.
Po przesądzeniu powyższego należy uznać, że wnioskodawcy, który wykazał
niewiele ponad 10 letni okres zatrudnienia pedagogicznego, nie przysługuje prawo do
emerytury określonej w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela. Nie można też podważać w
postępowaniu kasacyjnym ustaleń faktycznych sądu, jeżeli zostały dokonane po
przeprowadzeniu postępowania dowodowego, które ocenione zostało w ramach
zakreślonych art. 233 § 1 KPC.
Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w granicach w niej zakreślonych, a skoro
podniesione w skardze podstawy nie zostały wykazane, kasację oddalił po myśli art.
39312 KPC. [...]