Wyrok z dnia 3 grudnia 1998 r.
II UKN 341/98

Sąd dokonuje oceny legalności decyzji rentowej według stanu prawnego
istniejącego w dacie jej wydania. Zmiana stanu prawnego w toku postępowania
sądowego uprawnia osobę zainteresowaną do złożenia nowego wniosku o
przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego.


Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Stefania Szymańska
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 1998 r. sprawy z wniosku
Macieja M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w W. o rentę
inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 7 kwietnia 1998 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w W. decyzją z dnia 5 czerwca
1997 r. odmówił prawa do renty inwalidzkiej Maciejowi M., prowadzącemu od 1 maja
1982 r. działalność gospodarczą, w tym od 10 października 1990 r. do 13 sierpnia
1996 r. jako taksówkarz, , ponieważ Wojewódzka KIZ orzeczeniem z dnia 17 marca
1997 r. zaliczyła go do III grupy inwalidów.

Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 3 grudnia 1997 r. oddalił odwołanie wnios-
kodawcy, pouczając go w uzasadnieniu, że od 1 września 1997 r. nastąpiła zmiana w
stanie prawnym i w związku z tym może wystąpić z nowym wnioskiem o rentę z ty-
tułu niezdolności do pracy. Sąd Wojewódzki przeprowadził dowód z opinii biegłych
lekarzy neurologa i chirurga ortopedy-traumatologa, którzy również zaliczyli wnios-
kodawcę do III grupy inwalidów. Biegli rozpoznali nawykowe zwichnięcie barku pra-
wego (operowane w 1976 r.), stan po złamaniu (bez przemieszczeń) szyjki kości ra-
miennej prawej (w 1996 roku) z uszkodzeniem stożka roratorów i z upośledzeniem
sprawności kończyny górnej prawej bez zmian w obrębie układu nerwowego.

Od tego wyroku wniósł apelację wnioskodawca wyjaśniając, że po raz pierw-
szy zwichnięcia barku doznał jako pracownik Gminnej Spółdzielni w G.K. w 1976 r. i
wówczas był operowany, ale uraz jakiego doznał w 1987 r. zniweczył skutki leczenia i
zwichnięcie barku stało się nawrotowe. Z powodu stanu po operacji strun głosowych
przestał pracować w kontakcie ze sztucznym tworzywem i podjął w 1990 r. działal-
ność gospodarczą jako kierowca taksówki, którą kontynuuje, osiągając od 1 lutego
1998 r. bardzo niskie zarobki, nie pozwalające na utrzymanie rodziny. Domagał się
,,zaliczenia do III grupy inwalidów na stałe".

Sąd Apelacyjny wyrokiem z 7 kwietnia 1998 r. oddalił apelację. W uzasadnie-
niu wyroku Sąd podkreślił, iż stosownie do art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia
1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą
oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.), w brzmieniu
obowiązującym do dnia 31 sierpnia 1997 r., renta inwalidzka przysługuje ubezpie-
czonemu w razie zaliczenia do I lub II grupy inwalidów. Oznacza to, iż prawo do renty
inwalidzkiej przysługuje osobie, która jest niezdolna do wykonywania jakiegokolwiek
zatrudnienia. Wnioskodawca nie spełnia tego warunku, czego nie kwestionuje, do-
magając się ,,zaliczenia do III grupy inwalidów na stałe" Sąd Wojewódzki w uzasad-
nieniu wyroku wskazał na zmiany, jakie nastąpiły w tym przedmiocie od 1 września
1997 r., wprowadzone przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie
niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U.
Nr 100, poz. 461), a w świetle których prawo do renty osoby podlegającej ubezpie-
czeniu społecznemu na mocy ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. jest uzależnione od
wykazania częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Wnioskodawca wniosek
zgłosił i jak wynika z jego oświadczenia złożonego w skardze apelacyjnej podjął w
dniu 1 lutego 1998 r. działalność gospodarczą zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami
zawodowymi, żaląc się jednak na trudności w wykonywaniu tego zawodu z powodu
złego stanu zdrowia. W tym stanie Sąd Apelacyjny nie znalazł usprawiedliwionych
podstaw dla uwzględnienia apelacji.

W kasacji wniesionej w imieniu wnioskodawcy przez jego pełnomocnika, za-
rzuca się naruszenie prawa materialnego, jak również przepisów postępowania, na
skutek tego, że Sąd przy wyrokowaniu: 1) nie zastosował obowiązującego już w tym
czasie przepisu art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych
ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 100,
poz. 461), natomiast za podstawę rozstrzygnięcia przyjął nieobowiązujący już art. 9
ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowa-
dzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin; 2) nie ustalił, czy wnioskodawca
odpowiada nowym ustawowym kryteriom osoby częściowo niezdolnej do pracy, tj.
takiej, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnie z posiadanymi
kwalifikacjami.

Wniosek kasacji zmierza do uchylenia wyroku Sądu Apelacyjnego i do prze-
kazania sprawy do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja pozbawiona jest usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu.
Wbrew bowiem podniesionym w niej zarzutom, Sądy obu instancji prawidłowo oce-
niały prawo wnioskodawcy do renty inwalidzkiej w aspekcie art. 9 ust. 4 ustawy z
dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność
gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.).
Wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie renty inwalidzkiej w dniu 28 kwiet-
nia 1997 r., a więc w czasie obowiązywania powołanego wyżej przepisu. W tym sta-
nie organ rentowy wydając decyzję w dniu 5 czerwca 1997 r. prawidłowo odwołał się
do art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. Wobec zaś niezaliczenia wniosko-
dawcy do II lub I grupy inwalidów, organ rentowy odmówił przyznania renty inwalidz-
kiej. Rzeczą Sądu pierwszej instancji było więc skontrolowanie prawidłowości tej de-
cyzji, a mianowicie czy jest ona zgodna z obowiązującymi w dacie jej wydania prze-
pisami prawa, a w szczególności z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. Sąd
Wojewódzki przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, którego wyniki pot-
wierdziły brak inwalidztwa co najmniej II grupy, a tym samym zgodność decyzji orga-
nu rentowego z obowiązującymi w dacie jej wydania przepisami prawa. Sąd Woje-
wódzki nie był władny oceniać prawa wnioskodawcy do renty inwalidzkiej w aspekcie
zmienionego stanu prawnego, spowodowanego uchyleniem z dniem 1 września art.
9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. Jak już bowiem wyżej zaznaczono, zaskar-
żona decyzja została wydana jeszcze w dacie obowiązywania tego przepisu. Sąd
Apelacyjny, rozpoznając apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu Wojewódzkiego,
mógł zatem tylko ograniczyć się do skontrolowania, czy wyrok oddalający odwołanie
wnioskodawcy odpowiada prawu. Wobec zaś stwierdzenia, że stan faktyczny sprawy
i obowiązujące w dacie wydania zaskarżonej decyzji przepisy prawa nie uprawniały
wnioskodawcy - z uwagi na brak inwalidztwa co najmniej II grupy -do renty inwalidz-
kiej, prawidłowo oddalił apelację jako nieuzasadnioną. Dlatego w rozpatrywanej
sprawie nie występowała potrzeba prowadzenia postępowania dowodowego na oko-
liczność, czy wnioskodawca odpowiada nowemu ustawowemu kryterium osoby częś-
ciowo niezdolnej do pracy zarobkowej w rozumieniu art. 23 ust. 1 ustawy o z.e.p., w
brzmieniu obowiązującym od 1 września 1997 r. Ta kwestia będzie przedmiotem
rozpoznania w nowym postępowaniu, wszczętym przez wnioskodawcę w związku ze
złożeniem przez niego kolejnego wniosku o rentę inwalidzką w 1998 roku, a więc pod
rządami zmienionego w tym zakresie stanu prawnego.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku na mocy art.
39312 KPC.
========================================