Wyrok z dnia 25 listopada 1998 r.
II UKN 329/98

Prowadzenie działalności gospodarczej w okresie urlopu bezpłatnego
(art. 174 KP) powoduje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie spo-
łeczne osób prowadzących działalność gospodarczą (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy
z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących
działalność gospodarczą oraz ich rodzin, jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46,
poz. 250 ze zm.).


Przewodniczący: SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Maria Mańkowska (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka .

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 1998 r. sprawy z wniosku
Wiesławy Z.-N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w S. o
składki, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 5 lutego 1998 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Wnioskodawczyni Wiesława Z.-N. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w S. z dnia 11 lipca 1997 r., w której została objęta
ubezpieczeniem społecznym w okresie od 1 lipca 1992 r. do dnia 31 sierpnia 1993 r.
z tytułu wykonywania działalności gospodarczej na własny rachunek. Zdaniem wnios-
kodawczyni, przebywając w tym czasie na urlopie bezpłatnym w miejscu pracy, pod-
legała ubezpieczeniu pracowniczemu.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 28 października 1997 r. oddalił odwołanie wnioskodawczyni i ustalił, że
korzystała w okresie od 1 lipca 1992 r. do 31 sierpnia 1993 r. z urlopu bezpłatnego
udzielonego przez Zespół Opieki Zdrowotnej w B. na podstawie art. 174 KP. Bezs-
porne jest również, iż w tym czasie wnioskodawczyni wykonywała działalność gos-
podarczą w postaci praktyki stomatologicznej. Sąd uznał, że okresu urlopu bezpłat-
nego nie wlicza się do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze, nie jest
okresem składkowym ani nieskładkowym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17
października 1991 r. o rewaloryzacji. W konsekwencji powyższego okres urlopu bez-
płatnego udzielonego pracownicy na mocy art. 174 KP nie zwalnia jej z obowiązku
zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gos-
podarczą w okresie prowadzenia takiej działalności (art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 18
grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gos-
podarczą oraz ich rodzin - jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr.46, poz. 250 ze zm.).
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 5 lutego 1998 r. oddalił apelację wnioskodawczyni i podzielając stano-
wisko Sądu pierwszej instancji dodatkowo stwierdził, iż rzeczywiście na mocy art. 2
ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. ubezpieczeniu nie podlegają osoby
prowadzące działalność gospodarczą, które są jednocześnie pracownikami, tylko, że
chodzi o pracowników zatrudnionych w wymiarze co najmniej połowy czasu pracy,
albo osoby objęte odrębnymi przepisami w zakresie zaopatrzenia emerytalnego lub
ubezpieczenia społecznego. Są to zatem osoby, które samodzielnie opłacają składki
na ubezpieczenie społeczne lub za które obowiązek opłacania składek na ubezpie-
czenie społeczne spełnia pracodawca, co zapobiega podwójnemu obowiązkowi
opłacania składek. Natomiast w okresie korzystania przez pracownika z urlopu bez-
płatnego pracodawca nie ma obowiązku zarówno wypłacania pracownikowi wyna-
grodzenia, jak i odprowadzania za niego składek na ubezpieczenie.
W kasacji od powyższego wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił na-
ruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 2 ustawy z dnia 18 grudnia
1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą
oraz ich rodzin poprzez uznanie, że przepis ten odmiennie od przepisów Kodeksu
pracy, dopuszcza do niekorzystnego klasyfikowania pracowników.
Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest zasadna. Sąd Najwyższy podziela stanowiska Sądów obu ins-
tancji, rozpoznających przedmiotową sprawę, że wnioskodawczyni prowadząc dzia-
łalność gospodarczą w postaci praktyki stomatologicznej w czasie udzielonego jej na
podstawie art. 174 KP urlopu bezpłatnego podlegała ubezpieczeniu społecznemu
osób prowadzących działalność gospodarczą (art. 22 i 23 ustawy z dnia 18 grudnia
1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą i
ich rodzin - jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.).
Wnioskodawczyni nie podlegała wyłączeniu z tego ubezpieczenia na podsta-
wie art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, ponieważ w spornym okresie nie była równocześnie
z prowadzoną działalnością gospodarczą pracownikiem zatrudnionym w wymiarze
czasu pracy nie niższym niż połowa wymiaru obowiązującego w danym zawodzie. W
rozumieniu tego przepisu przebywanie na urlopie bezpłatnym nie jest zatrudnieniem,
które zwalnia od objęcia ubezpieczeniem osób prowadzących działalność gospodar-
czą , ponieważ już z samej nazwy tego urlopu wynika, że pracownik nie otrzymuje
wówczas wynagrodzenia, a pracodawca nie ma w tym okresie obowiązku odprowa-
dzania składek na ubezpieczenie pracownicze. Nie ma w tym żadnej sprzeczności z
przepisami Kodeksu pracy, stanowiącymi o urlopie bezpłatnym. Pracownik przeby-
wający na bezpłatnym urlopie zachowuje status pracownika, ale jest zwolniony od
świadczenia pracy, nie może zatem być równocześnie zatrudniony w wymiarze co
najmniej połowy czasu pracy.
Wnoszący kasację, mimo cytowania w niej treści art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 18 grudnia 1976 r. nie zauważa, że wnioskodawczyni w okresie przebywania na
urlopie bezpłatnym nie wykonywała zatrudnienia przynajmniej w wymiarze, o którym
mowa w tym przepisie, które zwalniało by ją od obowiązku płacenia składek na
ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Odmienna
natomiast sytuacja występuje w przypadku urlopu wypoczynkowego, kiedy pracownik
otrzymuje wynagrodzenie i zakład pracy płaci składkę ubezpieczeniową, a także
podczas urlopu macierzyńskiego, gdy pracownik otrzymuje zasiłek macierzyński. Nie
świadczy to jednak o jakiejkolwiek klasyfikacji pracowników.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 39312 KPC Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji.
========================================