Wyrok z dnia 11 lutego 1999 r.
II UKN 325/98

Na podstawie art. 39319 w związku z art. 329 KPC Sąd Najwyższy jest
uprawniony do zażądania sporządzenia uzasadnienia prawomocnego wyroku
sądu pierwszej instancji, od którego wniesiona została kasacja przewidziana w
art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i
Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.).


Przewodniczący: SSN Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka,
Maria Tyszel (sprawozdawca).


Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Iwony
Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 1999 r. sprawy z wniosku Teresy F.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o rentę inwalidzką,
na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 1 grudnia 1997 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Okręgowemu Sądowi-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B. decyzją z dnia 16 sierpnia
1996 r. odmówił Teresie F., urodzonej 10 lipca 1968 r., przyznania prawa do renty
inwalidzkiej, ponieważ Obwodowa Komisja Lekarska do Spraw Inwalidztwa i Zatrud-
nienia zaliczając ją - w wyniku badania lekarskiego - do II grupy inwalidów stwier-
dziła, że inwalidztwo wnioskodawczyni powstałe przed podjęciem przez nią zatrud-
nienia, nie uległo pogorszeniu w czasie jego wykonywania względnie przed upływem
18 miesięcy od jego ustania. Ponadto organ rentowy uznał, że wnioskodawczyni nie
wykazała wymaganych 5 lat zatrudnienia łącznie z okresami równorzędnymi i zali-
czalnymi, a jedynie 3 lata przypadające przed zgłoszeniem wniosku o rentę.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie, po roz-
poznaniu odwołania wnioskodawczyni, wyrokiem z dnia 1 grudnia 1997 r. [...] odwo-
łanie to oddalił.

Wyrok ten zaskarżył kasacją Minister Sprawiedliwości i na podstawie art. 12
ust. 3 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego,
rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postę-
powaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustawy (Dz.U. Nr 43, poz.
189) wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu
Sądowi. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, a w
szczególności art. 224 § 1, art. 316 § 1 KPC oraz art. 33 w związku z art. 32 i 34 ust.
1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich
rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 sierp-
nia 1997 r.


Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:


Kasacja została sporządzona bez zapoznania się z uzasadnieniem zaskarżo-
nego wyroku, ponieważ żadna ze stron nie złożyła stosownego wniosku. Na podsta-
wie art. 39319 w związku z art. 329 KPC Sąd Najwyższy jest uprawniony do zażąda-
nia sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Skoro bowiem ustawodawca
wskazał początek rozpoczęcia biegu terminu do sporządzenia uzasadnienia w sytua-
cji, gdy wniosek taki nie był zgłoszony lecz wyrok został zaskarżony, uzasadniony
jest pogląd, że przepis ten ma zastosowanie nie tylko w razie wniesienia apelacji lecz
również wówczas, gdy - na podstawie art. 12 ust. 1 lub 3 ustawy z dnia 1 marca 1996
r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 43, poz. 189) - kasacją
zostanie zaskarżony prawomocny wyrok Sądu pierwszej instancji.

Sporządzone uzasadnienie nie spełnia wymogów z art. 328 § 2 KPC. Sąd
powtórzył stanowisko organu rentowego stwierdzając, że wnioskodawczyni wykazała
jedynie 3-letni okres zatrudnienia w latach 1985-1998. Nie ustosunkował się do
ewentualności uwzględnienia okresu przerwy w pracy na wychowanie dziecka, a za-
liczenie tego okresu nieskładkowego w odpowiednim wymiarze może mieć znaczenie
dla oceny uprawnień wnioskodawczyni do renty inwalidzkiej na podstawie art. 32 w
związku z art. 33 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. Sąd powtórzył też treść orzecze-
nia Obwodowej Komisji Lekarskiej do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia, którym
wnioskodawczyni została zaliczona do II grupy inwalidów i uznano, że inwalidztwo to
nie uległo pogorszeniu przed dniem 1 marca 1990 r., nie wyjaśnił jednak dlaczego ta
właśnie data i pogorszenie inwalidztwa mają istotne znaczenie.

Sąd nie przeprowadził żadnego postępowania dowodowego i dla oceny stanu
zdrowia wnioskodawczyni oraz jej inwalidztwa nie poczynił własnych ustaleń. Sąd
zupełnie pominął, że w wieloletniej praktyce sądów ubezpieczeń społecznych a także
w orzecznictwie b. Trybunału Ubezpieczeń i Sądu Najwyższego istnieje utrwalona
praktyka, że zarówno ustalanie powstania inwalidztwa na okres wsteczny, jak i jego
pogorszenia (poprawy) następuje z uwzględnieniem dokumentacji lekarskiej pocho-
dzącej z okresu, na który ma być ustalona ta data względnie z okresu, w którym nas-
tąpiła zmiana w stanie inwalidztwa. Dokumentację tę należy uzyskać przed zasięg-
nięciem opinii biegłych i zalecić, by ustosunkowali się do niej w swej opinii. Przypo-
mnienie to jest truizmem lecz upoważnia do niego zarówno zaniechanie przez Sąd
przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania dowodowego w sprawie, jak i sposób
uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Uzasadnienie to nie spełnia wymogań z art. 328
§ 1 KPC również w zakresie podstawy prawnej rozstrzygnięcia; ogranicza się jedynie
do wskazania zastosowanego przepisu bez jego przytoczenia i wyjaśnienia.

Sąd Najwyższy uznaje więc za słuszne i usprawiedliwione zarzuty naruszenia
wszystkich przepisów wskazanych w kasacji i uznaje za własne wskazania dotyczące
przeprowadzenia postępowania dowodowego zawarte w uzasadnieniu kasacji, a
także w całej rozciągłości podziela zaprezentowaną wykładnię art. 32, 33 i 34 ustawy
z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Na podstawie art. 39319 w związku z art. 386 § 6
KPC Sąd pierwszej instancji przeprowadzi postępowanie dowodowe w zakresie
wskazanym w kasacji i dopiero wówczas wyda rozstrzygnięcie stosowne do tej wy-
kładni.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 KPC
orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================