Wyrok z dnia 6 kwietnia 2001 r.
II UKN 314/00

Stwierdzenie choroby zawodowej słuchu nie jest równoznaczne z istnie-
niem stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.


Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2001 r. sprawy z powódz-
twa Zdzisława S. przeciwko G. Spółce Węglowej SA Kopalni Węgla Kamiennego ,,D."
w C. o jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej, na skutek kasacji
powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Katowicach-Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku z dnia 20 stycznia 2000 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Powód Zdzisław S. w pozwie przeciwko G. Spółce Węglowej SA - Kopalni
Węgla Kamiennego ,,D." w C. żądał zasądzenia kwoty 9.000 zł z odsetkami tytułem
jednorazowego odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu wywołany chorobą zawo-
dową, tj. przewlekłym urazem akustycznym.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Rybniku wyrokiem z dnia 6 października 1999 r.
oddalił powództwo. Ustalił, że powód był zatrudniony w pozwanej Kopalni od 24
sierpnia 1974 r. do 16 kwietnia 1997 r., po czym przeszedł na emeryturę. W ostatnim
okresie zatrudnienia pracował jako górnik strzałowy. Przez cały czas pracy w pozwa-
nej Kopalni był narażony na działanie hałasu w granicach 81-99 dB. Orzeczeniem z
dnia 8 lutego 1999 r. G. Centrum Medyczne - Poradnia Chorób Zawodowych w K.
rozpoznało u powoda obustronny niedosłuch typu odbiorczego, o poziomie - po odli-
czeniu ubytku fizjologicznego - ucho prawe: 32,6 dB, ucho lewe: 31,0 dB; szept -
ucho prawe: 4,5 m., ucho lewe: 4,5 m., i oceniło, że jest to zawodowe schorzenie
narządu słuchu w postaci przewlekłego urazu akustycznego. Decyzją z dnia 16
marca 1999 r. Powiatowy Inspektor Sanitarny w R. stwierdził u powoda chorobę za-
wodową, tj. uszkodzenie słuchu wywołane działaniem hałasu. Lekarz Orzecznik Za-
kładu Ubezpieczeń Społecznych nie stwierdził jednak z tego tytułu żadnego
uszczerbku na zdrowiu, czemu dał wyraz w orzeczeniu z dnia 26 maja 1999 r. Rów-
nież biegły sądowy otolaryngolog lekarz Sławomir D. w opinii z dnia 14 września
1999 r. uznał, że choroba zawodowa nie wywołała u powoda uszczerbku na zdrowiu,
gdyż powód słyszy szept z odległości powyżej 4 m. Ten zaś fakt, zgodnie z pozycją
41 części D tabeli zamieszczonej w załączniku do rozporządzenia z dnia 17 paź-
dziernika 1975 r. Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i
Opieki Społecznej w sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu...
(Dz.U. Nr 36, poz. 199), nie daje podstaw do procentowego określenia uszczerbku
na zdrowiu.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach - Ośro-
dek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 20 stycznia 2000 r. oddalił apelację,
którą złożył powód od wyroku Sądu pierwszej instancji. Podzielił ustalenia dokonane
przez Sąd Rejonowy i ich ocenę prawną. Podkreślił, że warunkiem przyznania jedno-
razowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej jest stały lub długotrwały
uszczerbek na zdrowiu - stosownie do art. 9 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Uszczerbek ten
określa się w procentach, według tabeli norm oceny uszczerbku na zdrowiu, zawartej
w powołanym przez Sąd Rejonowy rozporządzeniu z dnia 17 października 1975 r. w
sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu. Zgodnie z poz. 41 części
D tej tabeli, wyniki kilkakrotnego badania słuchu powoda nie dały podstaw do ustale-
nia u niego uszczerbku na zdrowiu wywołanego chorobą zawodową, choć stwierdze-
nie choroby nastąpiło. Upośledzenie ostrości słuchu określa się bowiem słyszalno-
ścią szeptu. U powoda zaś słyszalność wynosi ponad 4 m.

W kasacji od powyższego wyroku opartej na podstawie przewidzianej w art.
3931 pkt 1 KPC powód zarzucił naruszenie art. 9 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wskutek błędnej
wykładni tego przepisu, polegającej na przyjęciu, że mimo stwierdzenia u skarżącego
choroby zawodowej, nie ma u niego żadnego uszczerbku na zdrowiu. Ponadto po-
wód zarzucił niewyjaśnienie okoliczności faktycznych mających wpływ na wynik
sprawy wskutek odmowy dopuszczenia dowodu z innego biegłego z dziedziny laryn-
gologii lub otolaryngologii w celu ustalenia, czy uszczerbek na zdrowiu istnieje i w
jakim stopniu. Opinia dotychczasowego biegłego nie jest bowiem - wbrew poglądowi
Sądu Okręgowego - wszechstronna i wyczerpująca, a o jej mocy dowodowej nie
może świadczyć okoliczność, że jest zbieżna z opinią Lekarza Orzecznika, skoro jest
on organem strony pozwanej.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania w celu przeprowadzenia
dalszego postępowania dowodowego. Wniósł również o zasądzenie kosztów proce-
su.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Możliwość kontroli wyroku zaskarżonego kasacją stwarza dla Sądu Najwyż-
szego prawidłowo sporządzona kasacja, to znaczy kasacja zawierająca przytoczenie
podstaw, na których się opiera, i ich uzasadnienie. Skoro bowiem w myśl art. 39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach podstaw kasacji, to znaczy
wskazanych w niej przepisów prawa materialnego lub prawa procesowego, które -
zdaniem skarżącego - zostały naruszone, to brak wskazania tych przepisów unie-
możliwia ocenę zaskarżonego wyroku z punktu widzenia prawa. Powyższe stwier-
dzenie należy odnieść do zawartego w kasacji powoda zarzutu naruszenia przez Sąd
Okręgowy przepisów postępowania, wskutek niewyjaśnienia istotnych okoliczności
faktycznych mających wpływ na wynik sprawy, to znaczy faktycznego stanu zdrowia
powoda w związku ze stwierdzoną u niego chorobą zawodową. Skarżący
sformułował bowiem zarzut, lecz nie podał, jakie przepisy postępowania naruszył
Sąd Okręgowy na skutek oddalenia jego apelacji od niekorzystnego wyroku Sądu
pierwszej instancji. W następstwie tego Sąd Najwyższy, nie mogąc się odnieść do
powyższego zarzutu, przyjął jako miarodajny ustalony w sprawie stan faktyczny. Ten
zaś usprawiedliwiał nieuwzględnienie roszczenia powoda o jednorazowe odszkodo-
wanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu wywołanego chorobą zawodowa.

Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że obustronny niedosłuch typu od-
biorczego, będący skutkiem przewlekłego urazu akustycznego i uznany jako choroba
zawodowa, nie spowodował u skarżącego ani stałego, ani długotrwałego uszczerbku
na zdrowiu. Pozornie może się to wydawać niemożliwe, lecz tego rodzaju sytuację
należy oceniać z punktu widzenia istoty uszczerbku na zdrowiu określonej ustawowo.
Mianowicie według art. 9 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz.U. z
1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu
uważa się ,,naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynno-
ści organizmu" nie rokujące poprawy (stały uszczerbek) lub mogące ulec poprawie
(długotrwały uszczerbek). Tymczasem z opinii biegłego lekarza otolaryngologa, do-
kumentacji lekarskiej Przychodni Chorób Zawodowych Centrum G. Medycznego w K.
oraz z orzeczenia lekarskiego Lekarza Orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych - Oddziału w R. wynika, że u powoda nie występuje upośledzenie słuchu utrud-
niające porozumiewanie się, gdyż słyszy szept obustronnie z odległości powyżej 4 m.
Według zaś pozycji 41 części D załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i
Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 października
1975 r. w sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania
świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do pracy i z pracy oraz z tytułu
chorób zawodowych (Dz.U. Nr 36, poz. 199), zawierającego tabelę oceny procento-
wej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, słyszenie szeptu powyżej 4 m
oznacza słuch normalny, z którym nie wiąże się uszczerbek na zdrowiu (w tabeli zo-
stał on oznaczony jako zero). Dopiero słyszenie szeptu do 4 m traktowane jest jako
osłabienie słuchu powodujące uszczerbek na zdrowiu.

Ocena upośledzenia czynności organizmu, mająca wpływ na stwierdzenie
uszczerbku na zdrowiu, mieści się w sferze ustaleń faktycznych, a nie w sferze sto-
sowania bądź wykładni prawa. Dlatego też Sąd Najwyższy nie mógł odnieść zarzutu
wadliwego ustalenia uszczerbku na zdrowiu wskutek niedopuszczenia dowodu z opi-
nii innego biegłego (lub kliniki) do naruszenia prawa materialnego, tj. art. 9 ustawy o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ze względu zaś
na dokonane ustalenia nie można było uznać, że przepis ten został naruszony.

Z przedstawionych zatem przyczyn Sąd Najwyższy orzekł o oddaleniu kasacji
(art. 39312 KPC).
========================================