Wyrok z dnia 13 listopada 1998 r.
II UKN 302/98

Skarga na bezczynność organu rentowego, o której mowa w art. 4779 § 4
KPC, przysługuje jedynie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Nie
może zatem dotyczyć sprawy, która nie podlega właściwości organu rentowe-
go, a taką jest sprawa z wniosku o wykreślenie hipoteki ustawowej z księgi
wieczystej.


Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Maria Mańkowska
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 1998 r. sprawy z wniosku
Czesława J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O.W. o
składki na ubezpieczenie społeczne, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku
Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 12 lutego
1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Czesław J., prowadzący działalność gospodarczą - Zakłady Mięsne w K., w
skardze na bezczynność Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w O.W. w
kolejnych wnioskach z 1997 r. datowanych : 15 kwietnia i 26 maja wniósł o zobowią-
zanie Oddziału do wydania decyzji w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Sądu w
Krotoszynie o wykreślenie hipoteki i wydanie zaświadczenia, że nie zalega w uisz-
czaniu składek na ubezpieczenie społeczne.

Strona pozwana poinformowała wnioskodawcę, że nie może wydać żądanego
zaświadczenia, ponieważ zaległość wnioskodawcy wynosi 372.398,93 zł i w dniach
26 lutego i 24 marca 1997 r. wydała mu zaświadczenie o powyższej treści. Zaległość
dotyczy składek wynikających z bieżącej działalności wnioskodawcy oraz należności
wynikającej z aktu notarialnego, w którym uznał roszczenie organu rentowego i
przejął zobowiązanie poprzez realizację układu ratalnego. W dniu 21 grudnia 1996 r.
układ ratalny został zerwany, a pozostałe należności nie spłacone. Zabezpieczenie
należności dokonane przez wpis hipotek na nieruchomości jest zasadne wobec za-
legania nadal z opłatą składek na ubezpieczenie społeczne.

Sąd Wojewódzki w Kaliszu postanowił połączyć sprawy do wspólnego rozpoz-
nania i wyrokiem z dnia 24 lipca 1997 r. uwzględnił odwołanie wnioskodawcy z dnia
26 maja 1997 r. i zobowiązał organ rentowy do wydania decyzji zawierającej stano-
wisko organu rentowego wobec żądania, jakie zgłosił wnioskodawca w piśmie skie-
rowanym do ZUS w dniu 16 grudnia 1996 r., oddalając pozostałe odwołania. W piś-
mie tym wnioskodawca zażądał od organu rentowego zwrotu uiszczonych składek za
zadłużone przedsiębiorstwo i przekazanie ich na bieżące zobowiązania wniosko-
dawcy z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, a organ rentowy nie wydał dotąd
decyzji w tej sprawie. Pozostałe żądania wnioskodawcy zostały oddalone, ponieważ
nie należą do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 476 § 2 KPC ).

W wyniku rozpoznania apelacji obu stron Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 lutego 1998 r. oddalił apelację strony poz-
wanej, a co do apelacji wnioskodawcy umorzył postępowanie apelacyjne w przed-
miocie skargi na milczenie w zakresie postępowania egzekucyjnego w administracji
oraz w pozostałej części apelację tę oddalił. Sąd umorzył postępowanie na podstawie
art. 355 KPC wobec cofnięcia apelacji w tym zakresie, a w pozostałej części uznał
apelacje obu stron za niezasadne. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu
pierwszej instancji, że skarga na bezczynność organu rentowego, o której mowa w
art. 4779 KPC przysługuje jedynie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych,
do których nie należy sprawa o wykreślenie hipoteki. Również nie należy do spraw z
zakresu ubezpieczeń społecznych żądanie wydania przez organ rentowy zaś-
wiadczenia, ponieważ nie przysługuje na to ani odwołanie, ani skarga na bezczyn-
ność. Natomiast sprawa dotycząca wymierzania i pobierania składek na ubezpie-
czenie społeczne jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych na podstawie art.
476 § 2 KPC w związku z art.11 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i
finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25,
poz.137 ze zm.), dlatego za słuszny uznał Sąd Apelacyjny pogląd Sądu Wojewódz-
kiego, iż organ rentowy był zobowiązany do wydania decyzji na wniosek Czesława J.
zawarty w piśmie z dnia 16 grudnia 1996 r.

Pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżył kasacją powyższy wyrok, zarzucając
naruszenie art. 474 i art. 476 § 2 KPC przez niezwrócenie uwagi organowi rentowe-
mu na poważne, a właściwie naruszenia prawa, których organ dopuścił się przez
niewydanie decyzji oraz niezastosowanie art. 219 KPA.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje;


Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, co oznacza, że bierze
pod uwagę jedynie przytoczone podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie. Kasacja
wnioskodawcy nie jest zasadna.

Wskazanie art. 474 KPC, jako podstawy kasacyjnej jest chybione, ponieważ
kasacja nie wskazała, że Sąd Apelacyjny naruszył w wyroku ten przepis. Powołanie
w kasacji samego przepisu prawa bez wskazania, na czym polega jego naruszenie,
stanowi istotną wadę kasacji, co zgodnie z ustalonym orzecznictwem Sądu Najwyż-
szego czyni w tym zakresie kasację niedopuszczalną. Sąd Najwyższy nie jest bo-
wiem obowiązany ani uprawniony do domyślania się na czym polega - zdaniem
wnoszącego kasację - naruszenie wskazanego przepisu.

Sądy obu instancji prawidłowo uznały, że żądanie wnioskodawcy w zakresie
zwrotu lub zaliczenia składek na ubezpieczenie społeczne jest sprawą z zakresu
ubezpieczeń społecznych ( art. 476 § 2 KPC ) i wymaga wydania decyzji, od której
przysługuje stronie odwołanie do sądu. Sprawa ta niejako konsumuje dotychczasowe
wnioski o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek, nie było zatem
potrzeby czynienia rozważań na temat niezastosowania przez organ rentowy art. 219
KPA. Podkreślenia jednak wymaga, że podstawę kasacji nie może stanowić
naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż art. 3931 pkt 2
KPC odnosi się wyłącznie do naruszenia przepisów prawa procesowego, czyli prze-
pisów kodeksu postępowania cywilnego.

Natomiast odnośnie do pozostałych roszczeń wnioskodawcy zarówno Sąd
Wojewódzki, jak i Sąd Apelacyjny w uzasadnieniach swoich wyroków bardzo do-
kładnie wyjaśniły, że pozostałe żądania wnioskodawcy nie mieszczą się w katalogu
spraw wymienionych w art. 476 § 2 KPC, nie są zatem sprawami z zakresu ubezpie-
czeń społecznych i nie wymagają wydania decyzji organu rentowego.

Skarga na bezczynność organu rentowego, o której mowa w art. 4779 § 4
KPC, przysługuje jedynie w tych sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które
zostały wymienione w art. 476 § 2 KPC. Należą do nich sprawy dotyczące
ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń z zakresu właściwości Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych. Katalog tych spraw pokrywa się z wykazem zamieszczonym w
art. 180 § 2 KPA, według którego przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych
rozumie się sprawy wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych, o zao-
patrzeniach emerytalnych i rentowych, o funduszu alimentacyjnym, a także sprawy
wynikające z przepisów o innych świadczeniach wypłacanych z funduszów przezna-
czonych na ubezpieczenie społeczne. Skarga na bezczynność organu rentowego nie
może zatem dotyczyć sprawy, która nie podlega jego właściwości, a takim jest
wniosek o wykreślenie hipotek ustawowych z księgi wieczystej, który podlega roz-
poznaniu w postępowaniu sądowym, a nie administracyjnym przez organ rentowy.

Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy uznał, że rozpoznawana kasacja
nie ma usprawiedliwionych podstaw i na podstawie art. 39312 KPC orzekł jak w sen-
tencji.
========================================