Wyrok z dnia 6 listopada 1996 r.
II UKN 2/96

Jednorazowe odszkodowanie z tytu u wypadku przy pracy
przys uguje pracownikowi w wysoko ci okre lonej w obwieszczeniu
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, obowi zuj cym w dacie
stwierdzenia uszczerbku na zdrowiu, a gdy zwi zek zdarze z
wypadkiem przy pracy ustali orzeczeniem s d, odszkodowanie
powinno by okre lone wed ug stawek obowi zuj cych w dacie
wyrokowania.

Przewodnicz cy SSN: Stefania Szyma ska, S dziowie: SN Jerzy
Ku niar, SA Mieczys aw Bareja (sprawozdawca).

S d Najwy szy, przy udziale prokuratora Prokuratury
Krajowej Jana Szewczyka, po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 1996
r. sprawy z wniosku Stanis awa K. przeciwko [...] Klubowi
Sportowemu P.-P.-W. w W.o odszkodowanie, na skutek kasacji
Ministra Sprawiedliwo ci od wyroku S du Rejonowego-S du Pracy w
Grójcu z dnia 19 czerwca 1995 r. [...]

u c h y l i zaskar ony wyrok w pkt. III, IV i V i w tym
zakresie spraw przekaza S dowi Rejonowemu-S dowi Pracy w
Grójcu do ponownego rozpoznania.


U z a s a d n i e n i e

Powód Stanis aw K. w pozwie z dnia 4 marca 1993 r. wnosi o
zas dzenie na jego rzecz od [...] Klubu Sportowego P.-P.-W. w W.
jednorazowego odszkodowania z tytu u 80% uszczerbku w stanie
zdrowia, b d cego nast pstwem wypadku przy pracy, jakiemu uleg
w dniu 17 stycznia 1992 r. oraz wynagrodzenia za prac za okres
od 15 lipca do listopada 1992 r. Strona pozwana nie uzna a
powództwa twierdz c, e powód w dniu 31 grudnia 1991 r. przesta
by jej pracownikiem.
Wyrokiem z dnia 19 czerwca 1995 r. S d Rejonowy-S d Pracy w
Grójcu [...] zas dzi kwot 9.728 z tytu em jednorazowego
odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia
si orzeczenia oraz kwot 338,40 z tytu em wynagrodzenia za
prac z ustawowymi odsetkami od dnia 15 kwietnia 1993 r. W
pozosta ej cz
ci powództwo oddali . Nadto zas dzi od
pozwanego na rzecz powoda kwot 520 z tytu em zwrotu kosztów
zast pstwa procesowego oraz nakaza pobra od pozwanego na rzecz
Skarbu Pa stwa 885,25 z tytu em zwrotu kosztów s dowych. S d
Rejonowy po przeprowadzeniu post powania dowodowego ustali , e
strony faktycznie
czy a w 1992 r. umowa o prac na czas
okre lony oraz, e powód w dniu 17 stycznia 1992 r. uleg
wypadkowi przy pracy, w nast pstwie którego dozna 80%
uszczerbku na zdrowiu. Nadto ustali , e faktycznie istniej ca
umowa o prac na 1992 r. nie zosta a rozwi zana oraz, e powód
po odzyskaniu zdolno ci do pracy wiadczy nadal prac w
okresie od 15 lipca do listopada 1992 r. Ustalaj c wysoko

odszkodowania S d przyj
do wyliczenia tego odszkodowania
stawk 121,60 z za jeden procent stwierdzonego uszczerbku w
stanie zdrowia, nie wskazuj c podstawy prawnej tego ustalenia.
Wyliczaj c wysoko
nale nego wynagrodzenia za okres
wiadczenia pracy, za podstaw przyj
kwot ustalon przez
zak ad pracy do obliczania wysoko ci zasi ku chorobowego za
miesi c czerwiec 1992 r., to jest kwot 750.000 starych z otych.
Wyrok w cz
ci uwzgl dniaj cej powództwo zosta zaskar ony
wy
cznie przez stron pozwan . Rewizja powoda w cz
ci
oddalaj cej powództwo zosta a odrzucona z uwagi na uchybienie
terminu do jej wniesienia. S d Wojewódzki-S d Pracy i
Ubezpiecze Spo ecznych w Warszawie wyrokiem z dnia 21 listopada
1995 r. [...] rewizj strony pozwanej oddali .
Od prawomocnego wyroku S du Rejonowego-S du Pracy w Grójcu
w cz
ci oddalaj cej powództwo i dalszych rozstrzygni
, wi -
cych si z t cz
ci wyroku, kasacj wniós Minister
Sprawiedliwo ci. Skar
cy powo a si na przepis art. 12 ust. 1
i 2 ustawy z dnia 1 czerwca 1996 r. o zmianie Kodeksu
post powania cywilnego, rozporz dze Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej - Prawo upad o ciowe i Prawo o post powaniu uk adowym,
Kodeksu post powania administracyjnego, ustawy o kosztach
s dowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.
U. Nr 43, poz. 189), zarzucaj c wyrokowi naruszenie art. 232 KPC
oraz ' 1 i 5 rozporz dzenia Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia
1988 r. w sprawie podwy szenia niektórych wiadcze z tytu u
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 29, poz. 199
ze zm.), jak te obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 6 czerwca 1995 r. w sprawie podwy szenia kwot
jednorazowych odszkodowa z tytu u wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (M.P. Nr 29, poz. 344) oraz art. 481 ' 1 KC. Minister
Sprawiedliwo ci zarzuci równie naruszenie interesu
Rzeczypospolitej Polskiej, wskazuj c, e wskutek oddalenia
powództwa pracownik uzyska wynagrodzenie i odszkodowanie w
ni szej wysoko ci ni nale ne. Co do wysoko ci zas dzonego
wynagrodzenia podniós , e S d Rejonowy, uwzgl dniaj c
powództwo tylko cz
ciowo, nie przeprowadzi w ogóle dowodów
dotycz cych zasad kszta towania si wynagrodzenia powoda w 1992
r., w ogóle pomijaj c podstawy prawne, w oparciu o jakie to
wynagrodzenie powinno by o by ustalone. Przyj ta przez S d
Rejonowy wysoko
wynagrodzenia w oparciu o podstaw wymiaru
zasi ku chorobowego za miesi c czerwiec 1992 r. pozostaje w
sprzeczno ci z dowodami dotycz cymi kwot przekazanych stronie
pozwanej przez jednostk nadrz dn na pokrycie wynagrodzenia
powoda. Wskazuj c niewyja nienie tak istotnych okoliczno ci
dotycz cych wysoko ci wynagrodzenia, kasacja jednocze nie
zarzuca bezpodstawne oddalenie powództwa o odsetki od
zas dzonego wynagrodzenia - za okres poprzedzaj cy dat 15
kwietnia 1993 r. Co do wysoko ci ustalonego odszkodowania z
tytu u uszczerbku na zdrowiu, b d cego nast pstwem wypadku przy
pracy, kasacja powo uje si na ra
ce naruszenie wy ej
wskazanych przepisów, polegaj ce na zastosowaniu przy wyliczeniu
wysoko ci odszkodowania kwoty 121,60 z za jeden procent
uszczerbku, gdy tymczasem w dacie orzekania przez S d obowi zy-
wa a, zgodnie z obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 6 czerwca 1995 r., stawka w wysoko ci 156,10
z . W konsekwencji Minister Sprawiedliwo ci wnosi o uchylenie
wyroku w cz
ci oddalaj cej powództwo oraz w cz
ci dotycz cej
dodatkowych rozstrzygni
w przedmiocie tak kosztów, jak
wydatków i przekazanie sprawy S dowi Rejonowemu-S dowi Pracy w
Grójcu do ponownego rozpoznania.

S d Najwy szy zwa y , co nast puje:

Wobec prawomocno ci wyroku S du Wojewódzkiego oddalaj cego
rewizj strony pozwanej, wi
ce s ustalenia S du Rejonowego w
przedmiocie istnienia pomi dzy stronami umowy o prac od 1
stycznia do listopada 1992 r. oraz faktu, e powód uleg
wypadkowi przy pracy. Dotyczy to równie stopnia procentowego
uszczerbku na zdrowiu, b d cego nast pstwem wypadku przy pracy
ustalonego na 80%. Stosownie do art. 39311 KPC, S d Najwy szy
w adny jest do rozpoznania sprawy wy
cznie w granicach kasacji.
Z tej te przyczyny zarzuty obu stron wychodz ce poza granice
kasacji nie mog by przedmiotem rozwa a S du Najwy szego, ani
te rozstrzygni cia w sprawie. Dotyczy to tak strony pozwanej,
konsekwentnie nie uznaj cej istnienia stosunku pracy pomi dzy
stronami w 1992 r., jak i
dania powoda co do zas dzenia kwoty
1.200 z wynagrodzenia za prac z tytu u umowy zlecenia (
-
danie wi
ce si z zawarciem przez stron pozwan z innymi
trenerami umów zlecenia od lipca 1992 r.). Wobec prawomocno ci
orzecze wydanych w sprawie w cz
ci uwzgl dniaj cej powództwo,
wi
cy jest fakt, e powód wiadczy prac w okresie od 15
lipca do listopada 1992 r. w oparciu o umow o prac .
Zarzuty kasacji dotycz ce niewyja nienia przez S d Rejonowy
istotnych okoliczno ci pozwalaj cych na dokonanie ustalenia co
do wysoko ci wynagrodzenia za prac nale nego powodowi za okres
od 15 lipca do listopada 1992 r. s w pe ni zasadne. Istotnie,
[...] Okr gowy Zwi zek Lekkoatletyki w R. przekaza stronie poz-
wanej kwot 9.500.000 starych z otych na wynagrodzenie powoda
(825 tysi cy starych z otych w stosunku miesi cznym). Wynika to
wprost z dokumentu [...], cho nie daje on podstaw do naliczenia
wysoko ci wynagrodzenia. Z akt osobowych powoda wynika, e w
1990 r. jego wynagrodzenie regulowane by o zarz dzeniem Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej Nr 65 z dnia 23 lipca 1990 r. Umowa o
prac zawarta z powodem na 1991 r. (umowa z dnia 2 stycznia 1991
r.), zachowuj ca t sam kategori zaszeregowania co umowa z
1990 r. i zwi kszaj ca dodatek sta owy, nie zawiera a ju
wskazania podstawy prawnej ustalenia wysoko ci wynagrodzenia.
S d Rejonowy, uwzgl dniaj c powództwo w cz
ci dotycz cej wy-
nagrodzenia za prac , przyj
stan faktyczny z czerwca 1992 r. w
sytuacji, gdy pomi dzy stronami ju istnia konflikt. Strona
pozwana wyp aci a zasi ek chorobowy, lecz nie uzna a istnienia
stosunku pracy. W tych warunkach konieczne by o wyja nienie
stanu prawnego dotycz cego kszta towania si wynagrodzenia
powoda i uwzgl dnienie tego stanu przy wyliczeniu zas dzonego
wynagrodzenia. Je eli w 1992 r. uleg zmianie stan prawny w tym
zakresie, zwi zany ze zmian zasad finansowania dzia alno ci
klubów sportowych, to kwestia ta powinna by wyja niona, a nowe
zasady kszta towania wynagrodze mog yby mie zastosowanie do
powoda, z uwzgl dnieniem kategorii zaszeregowania i sta u
zatrudnienia.
Z akt osobowych wynika, e wynagrodzenie wyp acane by o
pracownikom po przepracowaniu miesi ca, a zatem ka de z
wynagrodze nale nych powodowi powinno by wyp acone w terminie
przyj tym przez zak ad pracy jako termin wyp aty wynagrodzenia
(art. 85 i 86 KP). Z tym terminem roszczenie o wynagrodzenie
by o wymagalne, za z jego up ywem pracodawca pozostawa w
zw oce. Nie by o zatem w rozumieniu art. 481 ' 1 KC w zwi zku z
art. 300 KP podstaw do oddalenia
dania zas dzenia ustawowych
odsetek za okres od daty wymagalno ci wynagrodzenia, licz c za
ka dy miesi c do dnia 15 kwietnia 1993 r. Przyj ta przez S d
Rejonowy data 15 kwietnia 1993 r. (data odpowiedzi na pozew) nie
ma w ogóle zwi zku z terminem wymagalno ci roszczenia o
wynagrodzenie za prac .
Uwzgl dniaj c powództwo w cz
ci dotycz cej jednorazowego
odszkodowania bez wskazania podstaw prawnych S d Rejonowy
zastosowa stawki jednorazowego odszkodowania okre lone w
obwieszczeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 6
wrze nia 1994 r. (M.P. Nr 50, poz. 427), obowi zuj ce w okresie
od 16 wrze nia do 15 grudnia 1994 r. Tak z uzasadnienia wyroku,
jak i z tre ci akt s dowych nie wynika, z jakich powodów S d
Rejonowy zastosowa t w a nie stawk . Zgodnie z ' 5 ust. 3
rozporz dzenia Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1988 r. w
sprawie podwy szenia niektórych wiadcze z tytu u wypadków
przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 29, poz. 199 ze zm.)
jednorazowe odszkodowanie przys uguje w wysoko ci okre lonej
obwieszczeniem obowi zuj cym w dacie stwierdzenia uszczerbku na
zdrowiu. W sytuacji, gdy sporny jest sam wypadek przy pracy (w
sprawie niniejszej w ogóle sporne by o, czy powód w dacie
zdarzenia stanowi cego wypadek by pracownikiem) decyduje data
orzeczenia s dowego, a zatem zastosowanie powinny mie stawki
okre laj ce wysoko
odszkodowania w dacie wyrokowania. W dniu
19 czerwca 1995 r. obowi zywa y stawki odszkodowa okre lone w
obwieszczeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 6
czerwca 1995 r. w sprawie podwy szenia kwot jednorazowych
odszkodowa z tytu u wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(M.P. Nr 29, poz. 344). Obwieszczenie to stawk za jeden procent
uszczerbku w stanie zdrowia okre la o na kwot 156,10 z otych.
By o to ju kolejne, trzecie podwy szenie stawek odszkodowa ,
licz c od 15 grudnia 1994 r. Zasadny jest zatem zarzut ra
cego
naruszenia prawa, polegaj cego na zastosowaniu przez S d Rejo-
nowy stawek odszkodowa dotycz cych innego okresu.
Kwestie zwi zane z dat , z jak zastosowanie w sprawie
maj stawki odszkodowa i terminu wymagalno ci jednorazowego
odszkodowania wielokrotnie by y przedmiotem rozstrzygni
S du
Najwy szego (wyroki z dnia 4 pa dziernika 1990 r., I PR 36/90 i
II PR 38/90 - S .Prac. 1991 nr 4 s. 26, uchwa a z dnia 11
pa dziernika 1990 r., II PZP 1/91 - OSN 1992 z. 11-12 poz. 356,
wyrok z dnia 6 lipca 1993 r., II PRN 4/93). Orzecznictwo w tym
zakresie jest jednoznaczne i utrwalone.
Zani anie wysoko ci jednorazowego odszkodowania, jak te
zani anie wysoko ci wynagrodzenia za prac nale nego
pracownikowi stanowi nie tylko ra
ce naruszenie prawa, ale
równie - z uwagi na charakter tych roszcze - narusza interes
Rzeczypospolitej Polskiej, bowiem nie jest mo liwe do pogodzenia
z obowi zuj cym porz dkiem prawnym.
W tych warunkach stosownie do art. 39313 ' 1 KP uchylenie
wyroku w cz
ci zaskar onej cz
ci by o konieczne.

========================================