Wyrok z dnia 19 lutego 2002 r.
II UKN 116/01


Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lutego 2002 r. sprawy
z wniosku Józefy S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w Z.
o przyznanie wyrównania świadczenia za okres od 13 stycznia 1992 roku, na skutek
kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15
czerwca 2000 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 23 sierpnia 1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w Z. podwyższył rentę rodzinną wnioskodawczyni Józefy Skorupki i przyznał jej pod-
wyższone świadczenie za okres trzech lat wstecz od daty zgłoszenia wniosku, wy-
płacił za ten okres wyrównanie w kwocie 3.699 zł i odmówił wyrównania różnicy za
okres wcześniejszy.
Odwołanie wnioskodawczyni od tej decyzji w części odmawiającej pełnego
wyrównania różnicy między świadczeniem należnym i wypłacanym zostało oddalone
wyrokiem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach
z dnia 15 grudnia 1999 r.[...]. Sąd ustalił, że na skutek błędu organu rentowego w ob-
liczeniu okresów zatrudnienia zmarłego męża wnioskodawczyni renta rodzinna była
ustalona w zaniżonej wysokości od daty jej przyznania, to jest od 31 stycznia 1992 r.
Zgodnie z art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i ren-
tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162 poz. 1118 ze zm.) pod-
wyższone świadczenie może być przyznane za okres 3 lat wstecz od miesiąca, w
którym został zgłoszony wniosek. Nie ma podstawy prawnej do przyznania podwyż-
szonego świadczenia za dłuższy okres.
Po rozpoznaniu apelacji wnioskodawczyni od tego wyroku Sąd Apelacyjny -
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 15 czerwca
2000 r. oddalił apelację podzielając pogląd prawny Sądu pierwszej instancji.
Wyrok ten zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i opierając kasację na pod-
stawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 133 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz.U. Nr 162 poz. 1118 ze zm.) wniosła o uchylenie zaskarżonego wy-
roku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy
Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu
kasacji podniosła, że sprzeczne z powołanym przepisem było przyznanie wyrówna-
nia za okres 3 lat w kwocie 3.669 zł. zamiast za cały okres 8 lat. Powołany przepis
ograniczający okres, za który może być wyrównane świadczenie dotyczy sytuacji,
gdy organ rentowy popełnił błąd przy wyliczeniu świadczeń rentowych. W niniejszej
sprawie nie występuje błąd lecz zwykłe niedbalstwo pracownika Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych, który dysponując pełną dokumentacją dotyczącą okresów zatrud-
nienia męża wnioskodawczyni okresy te pominął.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162
poz. 1118 ze zm.) w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysoko-
ści przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się poczynając od miesiąca, w
którym zgłoszono wniosek. Tylko w przypadku gdy odmowa lub przyznanie niższych
świadczeń były następstwem błędu organu rentowego świadczenia wypłaca się za
okres 3 lat poprzedzających miesiąc zgłoszenia wniosku. Powołany przepis nie daje
podstawy prawnej do przyznania podwyższonych świadczeń od daty powstania
prawa do podwyższonych świadczeń, jeżeli prawa to powstało wcześniej niż trzy lata
przed zgłoszeniem wniosku nawet w przypadku jeżeli niezrealizowanie tych praw
było następstwem błędu organu rentowego.
Użyte w omawianym przepisie określenie ,,błąd organu rentowego" obejmuje
sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania podwyższonego
świadczenia lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przy-
czyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu w tym także popełnioną na
skutek niedbalstwa pracownika omyłkę przy kompletowaniu dokumentacji i wydawa-
niu decyzji. Przepis ten nie wyłącza ograniczenia okresu wypłaty świadczeń w sytua-
cjach, gdy błąd organu rentowego jest wynikiem zawinienia jego pracownika. Okre-
ślony w nim okres trzyletni nawiązuje do okresów przedawnienia roszczeń o świad-
czenia powtarzające się (art. 118 KC) i roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych
(art. 442 § 1 KC), które to okresy są także trzyletnie. Żądanie wnioskodawczyni przy-
znania podwyższonych świadczeń za okres wcześniejszy niż 3 lata przed zgłosze-
niem wniosku o te świadczenia nie znajduje podstaw w treści art. 133 ust. 1 pkt 2
ustawy o emeryturach i rentach zatem zarzut błędnej wykładni tego przepisu jest
nieuzasadniony.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312 KPC oddalił ka-
sację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================