Wyrok z dnia 4 października 1995 r.
II PRN 10/95

Oddalenie powództwa w części obejmującej żądanie odsetek ustawowych
stanowi rażące naruszenie art. 481 § 1 i 2 k.c., jeżeli została zasądzona należność
główna.

Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar
(sprawozdawca), Maria Tyszel,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w
dniu 4 października 1995 r. sprawy z powództwa Jerzego K. przeciwko Spółce Akcyjnej
S.-P. w P. o rentę wyrównawczą, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra
Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Poznaniu z dnia 7
lutego 1995 r. [...]

u c h y l i ł pkt 2 zaskarżonego wyroku w części oddalającej powództwo o tyle,
że zasądził od pozwanego na rzecz powoda 54% odsetek [...] od kwoty 4.397 zł (cztery
tysiące trzysta dziewięćdziesiąt siedem) od dnia 1 marca 1994 r. do dnia zapłaty.

U z a s a d n i e n i e

W pozwie z dnia 15 marca 1994 r. powód Jerzy K. dochodził zasądzenia od
pozwanej Spółki Akcyjnej S.-P. kwoty 99.516.400 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1
marca 1994 r. oraz kosztów postępowania, podając w uzasadnieniu, że jako pracownik
[...] Zakładów Opon Samochodowych "S." w P. (poprzednika prawnego pozwanej) w
dniu 19 sierpnia 1985 r. uległ wypadkowi przy pracy, którego skutki ostatecznie
doprowadziły do zaliczenia go do pierwszej grupy inwalidów. [...] Dochodzona kwota
jest skapitalizowaną rentą wyrównawczą za okres od 1 września 1993 r. do 28 lutego
1994 r., a jej wysokość stanowi różnicę między zarobkami, które powód otrzymywałby
świadcząc pracę, a rentą inwalidzką.
W odpowiedzi na pozew pozwana uznała powództwo do kwoty 40.000.000 zł,
zaś w pozostałej części wniósła o jego oddalenie, zarzucając błędne wyliczenie wynag-
rodzenia jakie powód mógłby otrzymywać przy dalszym świadczeniu pracy.
Wyrokiem częściowym z dnia 15 listopada 1994 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Poznaniu zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 40.000.000 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 1 marca 1994 r. nadając wyrokowi rygor natychmiastowej wykonal-
ności wobec uznania powództwa w tej części.
Wyrokiem z dnia 7 lutego 1995 r. Sąd Rejonowy w Poznaniu zasądził dalszą
kwotę 4.397 zł, w pozostałej części powództwo oddalił orzekając o kosztach postępo-
wania, zaś w uzasadnieniu nie odniósł się do dochodzonych odsetek.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z
dnia 27 kwietnia 1995 r. [...] oddalił rewizję strony pozwanej orzekając o kosztach
zastępstwa procesowego za II instancję. Powód nie skarżył wyroku w części
oddalającej powództwo.
Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawied-
liwości wyrok w części dotyczącej odsetek zarzucając rażące naruszenie art. 316 i 325
k.p.c. oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Skarżący żądał zmiany wyroku w tej
części i zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda ustawowych odsetek od kwoty 4.397
zł poczynając od dnia 6 marca 1994 r., tj. od dnia, w którym pozwana miała ostatecznie
ustosunkować się do żądań powoda.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna, wobec trafności zarzutów w niej podniesionych, jest
uzasadniona, a jej uwzględnienie powoduje stosowną zmianę zaskarżonego wyroku.
Przytoczone okoliczności, w tym również te, które dotyczą samej zasady po-
wództwa o zasądzenie skapitalizowanej renty wyrównawczej są niewątpliwe. Nie pod-
lega także ocenie w tym postępowaniu wysokość zasądzonego roszczenia.
W wyroku częściowym z dnia 15 listopada 1994 r. Sąd Rejonowy zasądził od
strony pozwanej na rzecz powoda uznaną część należności głównej wraz z ustawowymi
odsetkami od dnia 1 marca 1994 r. Po zakończeniu postępowania i uznaniu, że sprawa
jest dostatecznie wyjaśniona do rozstrzygnięcia spornego stosunku - art. 316 § 1 k.p.c. -
Sąd wyrokiem z dnia 7 lutego 1995 r. orzekł o roszczeniu głównym, uwzględniając je w
przeważającej części, oddalił jednak roszczenie w zakresie odsetek, mimo iż żądanie
pozwu nie zostało zmienione, zaś stan istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, a więc
podstawa faktyczna i prawna w pełni uzasadniał uwzględnienie powództwa w tej części.
Stosownie do przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c., gdy dłużnik opóźnia się ze spełnie-
niem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia,
chociażby nie poniósł żadnej szkody, nawet gdyby opóźnienie było wynikiem okoli-
czności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, zaś w przypadku, gdy wysokość
odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, przysługują odsetki ustawowe.
Konstrukcja tego przepisu daje podstawę do przyjęcia, że prawo do odsetek
przysługuje z mocy samej ustawy, [...].
Przy zasądzeniu należności głównej, a więc po wykazaniu samej zasadności
roszczenia, odsetki za czas opóźnienia przysługują z mocy samej ustawy, stanowiąc
swego rodzaju sankcję wobec niespełnienia świadczenia w terminie.
Wobec wyraźnego żądania pozwu, oddalenie powództwa w tej części nie znaj-
duje żadnego uzasadnienia, a to pozwala na stosowną zmianę wyroku i zasądzenie
ustawowych odsetek od zasądzonej należności głównej, od daty wskazanej w pozwie
do dnia zapłaty. [...]
Z tych względów i na podstawie art. 422 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

========================================