Wyrok z dnia 12 lipca 2005 r.
II PK 363/04

W orzeczeniu przywracającym do pracy pracownika podlegającego
szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy, sąd pierwszej instancji zasą-
dza za czas pozostawania bez pracy wynagrodzenie należne do daty orzekania,
pod warunkiem zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski (spra-
wozdawca), Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lipca 2005 r. sprawy z
powództwa Marka A. przeciwko R. SA w C. o przywrócenie do pracy, na skutek ka-
sacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Słupsku z dnia 25 marca 2004 r. [...]

1) o d d a l i ł kasację,
2) zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 615 zł (słownie zło-
tych: sześćset piętnaście) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Słupsku, po rozpo-
znaniu sprawy z powództwa Marka A. przeciwko ,,R." SA w C., wyrokiem z dnia 25
marca 2004 r. [...], zmienił zaskarżony przez obie strony wyrok Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Człuchowie z dnia 5 czerwca 2003 r. [...] w ten sposób, że zasądzoną
na rzecz powoda kwotę 7.560,64 zł podwyższył do kwoty 8.168,64 zł, natomiast
kwotę zasądzoną tytułem dodatku funkcyjnego obniżył z 1.824 zł do 1.216 zł oraz
zasądził od pozwanej na rzecz powoda odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty dodat-
ku funkcyjnego za poszczególne miesiące objęte sporem. Wyrokiem uzupełniającym
z dnia 25 czerwca 2004 r. [...] Sąd Okręgowy w Słupsku uzupełnił powyższy wyrok w
ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powoda odsetki od kwoty 152 zł w
wysokości 20% od dnia 27 czerwca 2002 r. do dnia 24 lipca 2002 r., od 25 lipca 2002
r. do dnia 31 stycznia 2003 r. w wysokości 16%, od dnia 1 lutego 2003 r. do dnia 24
września 2003 r. w wysokości 13%, od dnia 25 września 2003 r. w wysokości
12,25%. W pozostałym zakresie oddalił wniosek o uzupełnienie wyroku. Ponadto
zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 240 zł tytułem kosztów procesu.

W motywach tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przejął jako własne ustalenia
faktyczne poczynione w postępowaniu w pierwszej instancji oraz podzielił ich prawną
kwalifikację. Z ustaleń tych wynika, że powód Marek A. był w pozwanej Spółce za-
trudniony od dnia 1 sierpnia 1973 r. Na podstawie porozumienia z dnia 27 maja 2002
r. rozpoczął pracę na stanowisku mistrza w brygadzie montażu i konfekcjonowania
na wydziale rur termokurczliwych. Warunki płacowe pozostały bez zmian. W dniu 27
stycznia 2003 r. pozwana spółka zwróciła się do zakładowej organizacji związkowej o
wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem, której zarząd nie
udzielił. Mimo to umowa o pracę została rozwiązana bez zachowania okresu wypo-
wiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowni-
czych, polegającego na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji dotyczących
działalności członków zarządu spółki ZOT ,,R." SA, naruszających ich cześć i podwa-
żających wiarygodność pracodawcy wobec partnerów handlowych oraz powodują-
cych dezorganizację w zakładzie pracy. Nie sprecyzowano jednak, kiedy i w jakiej
formie powyższe ,,rozpowszechnianie" miało miejsce, jak również o jakie ,,niepraw-
dziwe informacje" chodziło pracodawcy oraz które z nich miały ,,naruszać cześć
członków zarządu", niewymienionych z nazwiska. Nie wskazano także, u jakich part-
nerów handlowych podważały one wiarygodność pracodawcy i w jaki sposób powo-
dowały dezorganizację procesu pracy. Z zeznań Roberta S., działającego w imieniu
pozwanej Spółki, wynikało, że główną przyczyną takiej decyzji było ,,ciągłe rozpo-
wszechnianie przez powoda fałszywych informacji o działalności zarządu pozwanej
spółki", co przejawiło się w wywieszeniu w styczniu 2002 r. na tablicy ogłoszeń arty-
kułu ,,Szykanowane związki". Poza tym powód zgłaszał na posiedzeniu rady nadzor-
czej w dniu 15 stycznia 2002 r. wnioski o odwołanie członka zarządu.

Zdaniem Sądu Okręgowego rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez
wypowiedzenia jest dopuszczalne w przypadkach wskazanych w art. 52 k.p. Ocena
pracodawcy, uznającego dane zachowanie pracownika za ciężkie naruszenie pod-
stawowych obowiązków, podlega jednak w razie sporu kontroli sądu. Stosownie do
dyspozycji art. 30 § 4 k.p. wskazanie w pisemnym oświadczeniu pracodawcy przy-
czyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę przesądza o tym, że spór przed
organami orzekającymi toczy się w granicach zarzutu skonkretyzowanego w pisem-
nym oświadczeniu, a pracodawca pozbawiony jest możliwości powoływania się w
toku postępowania na inne przyczyny, które również mogłyby uzasadniać rozwiąza-
nie umowy o pracę na podstawie art. 52 k.p. Za ,,ciężkie naruszenie przez pracow-
nika podstawowych obowiązków pracowniczych" w rozumieniu powołanej regulacji
mogą być uznane jedynie działania nacechowane złą wiarą nadużywania pracowni-
czego prawa do krytyki stosunków istniejących w macierzystym zakładzie pracy. W
świetle poczynionych ustaleń brak jednak podstaw do uznania, iż powodowi można
przypisać tego rodzaju zachowanie, co wobec braku zgody na rozwiązanie z nim
umowy o pracę sprawia, że przywrócenie do pracy jest uzasadnione.

Jeśli chodzi o zasądzone wynagrodzenie za pracę, to wskazać trzeba, że z
dniem 27 maja 2002 r. powierzono powodowi funkcję mistrza brygady. Stosownie
zaś do art. 7 regulaminu wynagradzania - pracownikom zatrudnionym na stanowi-
skach kierowniczych, mistrzów oraz związanych z odpowiedzialnością materialną,
przysługuje dodatek funkcyjny. W przypadku powoda wynosił on 20% najniższego
wynagrodzenia. Biorąc zaś pod uwagę, że przeprowadzone na tę okoliczność postę-
powanie dowodowe wykazało, iż nie był on wypłacany, to powództwo w tym zakresie
należało uwzględnić.

Kasację od powyższego wyroku złożył powód. Zaskarżając go w części obej-
mującej odsetki od zasądzonego na jego rzecz wynagrodzenia za pierwsze cztery
miesiące pozostawania bez pracy, pominięte wynagrodzenie za następne dziesięć
miesięcy pozostawania bez pracy wraz z odsetkami oraz rozstrzygnięcie o wysokości
kosztów procesu, zarzucił naruszenie prawa materialnego i przepisów postępowania,
które miało wpływ na wynik sprawy, a w szczególności: 1) rażące naruszenie art. 481
§ 1 k.c. w związku z art. 455 k.c., art. 753 § 1 i 2 k.p.c. oraz art. 57 § 1 i 2 k.p., art.
300 k.p. oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; 2) rażące naruszenie art. 57 § 1 i 2 k.p.
w związku z art. 8 k.p., art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podsta-
wowych wolności i art. 24 Konstytucji RP oraz art. 786 § 2 k.p.c.; 3) rażące narusze-
nie § 2 i 11 pkt 2 w związku z § 6 pkt 2, 3 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwo-
ści w sprawie opłat za czynności radców prawnych w związku z art. 21, art. 91 pkt 1,
art. 98 § 1 i 3 i art. 99 k.p.c. oraz art. 24, art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; 4) narusze-
nie art. 390 § 2 k.p.c. w związku z art. 2, art. 7 i art. 87 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6
ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Zdaniem skarżącego w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne i po-
trzeba wykładni przepisów prawnych, budzących w orzecznictwie sądów poważne
wątpliwości, a zwłaszcza odnoszące się do: ,,1) prawa pracownika do zabezpieczenia
w trybie art. 753 § 1 i 2 k.p.c. świadczenia pieniężnego w postaci wynagrodzenia za
czas pozostawania bez pracy, na podstawie art. 57 § 1 i 2 k.p. do odsetek za opóź-
nienie w spełnieniu świadczenia wynikłe z długotrwałego braku dobrowolnego speł-
nienia świadczeń należnych pracownikowi, 2) periodycznego charakteru świadczenia
w postaci służącego utrzymaniu pracownika wynagrodzenia za pracę, jak i za czas
pozostawania bez pracy, a przez to i prawa pracownika do rozszerzenia powództwa
w zakresie tego świadczenia w długotrwałym postępowaniu apelacyjnym, jak również
dokonywania przez sądy wykładni przepisów prawa zgodnie z ich społeczno - go-
spodarczym przeznaczeniem i zasadami słuszności; 3) prawa pracownika do zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego uwzględniających, w granicach przewidzianych
prawem, rzeczywiste koszty zastępstwa prawnego; 4) prawa pracownika do słuszne-
go rozpatrzenia jego sprawy w oparciu o przepisy prawa i w razie potrzeby zasady
słuszności, a nie na podstawie dowolnie żonglowanych i często przywoływanych bez
rzeczywistego związku wypowiedzi z prawem nie będących, a nieraz niezgodnych z
prawem."

Powołując się na powyższe podstawy skarżący wnosił o zmianę wyroku przez
podwyższenie zasądzonego od pozwanego na rzecz powoda wynagrodzenia za dal-
szy czas pozostawania bez pracy ,,przynajmniej o kwotę 10.021,60 zł wraz z odset-
kami oraz o podwyższenie kwoty zwrotu kosztów procesu za pierwszą instancję z 60
zł do 1.260 zł i za drugą instancję z kwoty 60 zł do 1260 zł. Poza tym domagał się
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja podlega oddaleniu, ponieważ jej podstawy okazały się nieusprawiedli-
wionę. Już na wstępie należy zauważyć, że zagadnienia prawne formułowane przez
skarżącego nie oddają istoty problemu wyłaniającego się z ustaleń faktycznych, le-
żących u podstaw kwestionowanego rozstrzygnięcia. Sedno sporu sprowadza się
bowiem do kwestii, czy w przypadku, gdy wskutek zaskarżenia wyroku sądu pierw-
szej instancji, w którym na rzecz pracownika podlegającego szczególnej ochronie
trwałości stosunku pracy zasądzono wyraźnie określoną kwotę tytułem wynagrodze-
nia za czas pozostawania bez pracy pod warunkiem zgłoszenia gotowości jej podję-
cia w siedmiodniowym terminie (art. 48 § 1 k.p.), opóźnia się przywrócenie pracowni-
ka do pracy, czyli reaktywowanie stosunku bezprawnie rozwiązanego, to zatrudnio-
nemu przysługuje prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w wyż-
szej kwocie, czy też w kwocie wynikającej z orzeczenia sądu pierwszej albo drugiej
instancji.

W sprawie jest bezsporne, że powód pozostaje osobą szczególnie chronioną
przed rozwiązaniem stosunku pracy, wskutek czego, w razie przywrócenia go do
pracy, przysługiwało mu na podstawie art. 57 § 2 k.p. wynagrodzenie za cały czas
pozostawania bez pracy. Jest to przepis prawa materialnego, stanowiący podstawę
do zasądzenia stosownego wynagrodzenia. Warto jednak zauważyć, że przywróce-
nie do pracy ma charakter warunkowy, przy czym spełnienie pierwszego z warunków
wpływa na możliwość realizacji drugiego. Reaktywowanie rozwiązanego stosunku
pracy zależy bowiem od uprawomocnienia się orzeczenia przywracającego do pracy
oraz od zgłoszenia przez pracownika w terminie następnych 7 dni gotowości nie-
zwłocznego podjęcia pracy (art. 57 § 4 w związku z art. 48 § 1 k.p.). Złożenie apela-
cji, nawet w sytuacji, gdy pracownik zgłosił gotowość niezwłocznego podjęcia pracy,
nie aktualizuje zatem po stronie pracodawcy obowiązku zatrudnienia pracownika.
Wpływa to również na ustalenie wysokości wynagrodzenia, należnego pracownikowi
z tytułu pozostawania bez pracy. Stąd też orzeczenia sądów pierwszej instancji
przywracające do pracy pracownika szczególnie chronionego uwzględniają jedynie
wysokość wynagrodzenia warunkowo należnego na datę orzekania, a więc w kwo-
cie, która byłaby należna pracownikowi, gdyby wyroki te wskutek niewniesienia ape-
lacji stawały się prawomocne. W przeciwnym razie spór toczy się w granicach zakre-
ślonych treścią skarżonego wyroku, chyba że pracownik na podstawie art. 383 zda-
nie drugie (in fine) k.p.c., a więc z uwagi na sprawę o świadczenia powtarzające się
rozszerzy żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Domaganie się zasądze-
nia bliżej nieokreślonego ,,dalszego wynagrodzenia za czas po wydaniu wyroku",
sformułowane lakonicznie w protokole rozprawy apelacyjnej w dniu 25 marca 2004 r.,
trudno jednak uznać za czynność procesową odpowiadającą wymaganiom powoła-
nego przepisu, zwłaszcza gdy powód był reprezentowany przez profesjonalnego peł-
nomocnika.

Nie zmienia to faktu, że przepis art. 57 k.p., regulujący skutki przywrócenia do
pracy, nakazuje pracodawcy wypłatę wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez
pracy. Wyrok Sądu pierwszej albo drugiej instancji, uwzględniający wynagrodzenie w
niższej kwocie, nie pozbawia zatem pracownika prawa do niego za cały czas pozo-
stawania bez pracy, z tym że różnicy pomiędzy kwotą należną a wynikającą z wyroku
Sądu Rejonowego powinien skarżący, w przypadku, gdy pracodawca odmówiłby do-
browolnego zaspokojenia roszczenia, dochodzić w odrębnym postępowaniu. Dopiero
od daty podjęcia pracy należą się też ewentualne odsetki za opóźnienie w wypłacie
wynagrodzenia należnego za czas pozostawania bez pracy, więc chybiony jest rów-
nież zarzut naruszenia art. 481 §1 w związku z art. 455 k.c.
W tym kontekście Sąd Najwyższy nie podzielił licznych kasacyjnych zarzutów
naruszenia prawa materialnego, jak również prawa procesowego, albowiem przed-
stawione stanowisko, mimo że doprowadziło do oddalenia skargi, usuwa wskazywa-
ne w niej wątpliwości prawne. Na marginesie podnieść należy, że powód wystąpił z
roszczeniem o przywrócenie do pracy, a nie o zapłatę wynagrodzenia za czas pozo-
stawania bez pracy, co sprawia, że zgodnie z § 11 ust. 2 pkt 1 w związku z § 12 roz-
porządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców praw-
nych stawka za postępowanie w pierwszej i drugiej instancji wynosi minimum 60 zł
za każdą z nich. Sąd może wprawdzie przyznać opłaty wyższe, lecz musi być to uza-
sadnione rodzajem i stopniem zawiłości sprawy, czego ocena pozostaje w gestii
sądu. W tym świetle brak podstaw do przyjęcia zarzucanego naruszenia przepisów o
zwrocie kosztów zastępstwa procesowego. Trudno również uznać, aby doszło do
naruszenia art. 390 § 2 k.p.c. w związku z art. 2, art. 7 i art. 87 ust. 1 Konstytucji RP i
art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, albo-
wiem powołany przepis odnosi się do uchwał podejmowanych wskutek przekazania
przez Sąd drugiej instancji do rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnienia
prawnego budzącego poważne wątpliwości. Tymczasem w niniejszej sprawie żadna
uchwała nie została podjęta.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie dopatruje się
również naruszenia art. 786 § 1 k.p.c., albowiem treść przepisu odnosi się do nada-
nia klauzuli wykonalności w części dotyczącej wynagrodzenia zasądzonego po przy-
wróceniu pracownika do pracy i wobec nierozszerzenia powództwa w postępowaniu
apelacyjnym, nie sprzeciwia się wystąpieniu z roszczeniem o zapłatę należnego wy-
nagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy. W tym świetle nie doszło również
do naruszenia art. 753 § 1 k.p.c. albowiem nie było możliwe zabezpieczenie po-
wództwa w części, która z formalnego punktu widzenia nie była przedmiotem sporu.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 k.p.c. orzekł
jak w sentencji.
========================================