Wyrok z dnia 12 lipca 2005 r.
II PK 358/04

Termin zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy (art. 48 § 1
k.p.) jest terminem prawa materialnego i nie podlega przywróceniu na podsta-
wie art. 168 i 169 k.p.c. Pracownik może jednak wykazać, że przekroczenie tego
terminu nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych, w szczególności wskutek
niepowiadomienia go o wyroku przywracającym do pracy przez pełnomocnika
procesowego.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lipca 2005 r. sprawy z
powództwa Andrzeja S. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki
Zdrowotnej w N.M.L. o ustalenie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Elblągu z dnia 13 sierpnia 2004 r.
[...]

1. z m i e n i ł zaskarżony wyrok i oddalił apelację strony pozwanej,
2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 120 zł (sto dwadzieścia)
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2004 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Elblągu zmienił - w wyniku uwzględnienia apelacji pozwanego
Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w N.M.L. - wyrok Sądu Re-
jonowego w Iławie w sprawie z powództwa Andrzeja S. o ustalenie, oddalając po-
wództwo. Sąd drugiej instancji uznał, iż w stanie faktycznym sprawy, niedotrzymanie
przez powoda siedmiodniowego terminu zgłoszenia gotowości do pracy wynikające-
go z art. 48 § 1 k.p. nie nastąpiło z przyczyn niezależnych od powoda. Poczynione w
sprawie ustalenia co do stanu faktycznego sprawy były niesporne.
Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2003 r. Sąd Rejonowy w Brodnicy przywrócił po-
woda Andrzeja S. do pracy na poprzednich warunkach w Samodzielnym Publicznym
Zakładzie Opieki Zdrowotnej w N.M.L. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 30 paź-
dziernika 2003 r., tj. w dniu ogłoszenia wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu, którym
- oddalając apelację pozwanego - utrzymano w mocy wyrok Sądu Rejonowego w
Brodnicy. Powód nie wiedział o tym fakcie, ponieważ nie uczestniczył w rozprawie
odwoławczej i nie został o nim poinformowany przez pełnomocnika, zaś o treści wy-
roku powziął informację dopiero w dniu 28 grudnia 2003 r. od ustanowionego pełno-
mocnika z urzędu - adwokata Ewy C. Tak więc dopiero w tej dacie powziął wiado-
mość o uprawomocnieniu się wyroku przywracającego go do pracy. W dniu następ-
nym, tj. 29 grudnia 2003 r. powód zgłosił gotowość podjęcia pracy, co spotkało się z
negatywnym stanowiskiem strony pozwanej. W tej sytuacji wystąpił on o ustalenie,
że niedotrzymanie siedmiodniowego terminu do zgłoszenia gotowości podjęcia pracy
w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w wyniku przywrócenia,
nastąpiło z przyczyn niezależnych od niego oraz o zasądzenie kosztów procesu. Sąd
Rejonowy w Iławie wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2004 r. uwzględnił roszczenie w ca-
łości, uznając, że opóźnienie w przekroczeniu terminu przewidzianego w art. 48 § 1
k.p. nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.
W wyniku apelacji pozwanego i w związku z jej uwzględnieniem, Sąd Okręgo-
wy w Elblągu zaskarżonym niniejszą kasacją wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2004 r. [...]
zmienił wyrok Sądu Rejonowego i oddalił powództwo. W ocenie tego Sądu niewąt-
pliwe opóźnienie powoda w zgłoszeniu pracodawcy gotowości podjęcia pracy było
wynikiem niepowiadomienia go przez pełnomocnika ani o terminie rozprawy przed
Sądem Okręgowym, ani o wydanym przez ten Sąd orzeczeniu. Okoliczność ta jed-
nak, biorąc pod uwagę istotę pełnomocnictwa procesowego, nie ma znaczenia i
skoro nastąpiło to z przyczyn zależnych od pełnomocnika, brak podstaw, aby można
było mówić o przekroczeniu terminu z art. 48 § 1 k.p. z przyczyn niezależnych od
powoda, przyczyna ta musiałaby być niezależna także od jego pełnomocnika.
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją pełnomocnik powoda i zarzucając naru-
szenie prawa materialnego przez błędną wykładnię - art. 48 § 1 k.p. w związku z art.
118 i 91 k.p.c., wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpo-
znania Sądowi drugiej instancji oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacyjny zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię art.
48 § 1 k.p. jest w pełni uzasadniony. Przepis ten stanowi że ,,pracodawca może od-
mówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do
pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy, chyba że przekrocze-
nie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika". Termin siedmiodnio-
wy na zgłoszenie gotowości podjęcia pracy, którego upływ rodzi określone skutki
prawne - tak jak to ma miejsce w przypadku uregulowanym w art. 48 § 1 k.p. - musi
rozpoczynać bieg w jednej, ściśle określonej dacie. Obie strony stosunku prawnego
powinny wiedzieć kiedy bieg terminu rozpoczyna się i kiedy kończy. W przypadku
powoda termin siedmiodniowy upłynął 6 listopada 2003 r. Konstatacja ta nie wyczer-
puje jednak przesłanek odmowy ponownego zatrudnienia pracownika, określonych w
analizowanym przepisie. Konstrukcja przepisu, w której zastosowano zwrot ,,chyba,
że", wskazuje na rozłożenie ciężaru dowodu w zakresie wykazania zachowania lub
upływu terminu. Zakład pracy ma obowiązek - jeżeli wyprowadza z tego skutki
prawne - wykazania, że upłynął termin liczony od daty uprawomocnienia się orze-
czenia. Pracownik ma obowiązek wykazania, że przekroczenie terminu nastąpiło z
przyczyn od niego niezależnych, jeżeli twierdzi, że pracodawca powinien go ponow-
nie zatrudnić mimo upływu siedmiu dni. Błąd w wykładni przepisu art. 48 § 1 k.p. do-
konanej przez Sąd drugiej instancji polega na interpretowaniu zwrotu ,,chyba, że
przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika" tak, jakby
chodziło o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej. W uzasadnie-
niu zaskarżonego kasacją wyroku, Sąd drugiej instancji wskazał iż ,,ewidentnie opóź-
nienie powoda w zgłoszeniu pracodawcy gotowości podjęcia pracy wynikało z tego,
że pełnomocnik nie zawiadomił go ani o terminie rozprawy przed Sądem Okręgo-
wym, ani o wydanym przez ten Sąd orzeczeniu. Jednak z istoty pełnomocnictwa pro-
cesowego wynika, że działanie (zaniechanie) pełnomocnika musi być traktowane jak
działanie samej strony. Aby więc w okolicznościach niniejszej sprawy można było
mówić o przekroczeniu terminu z art. 48 § 1 k.p. z przyczyn niezależnych od powoda,
przyczyna ta musiałaby być niezależna także od jego pełnomocnika."
Rozumowanie to nie jest prawidłowe. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego
z dnia 19 grudnia 1997 r., I PKN 444/97 (OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 632), ,,siedmio-
dniowy termin zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy określony w art.
48 § 1 k.p. biegnie od daty uprawomocnienia się orzeczenia o przywróceniu do
pracy. Jest to termin prawa materialnego i nie mają do niego zastosowania przepisy
o przywróceniu terminu z art. 168-172 k.p.c. Pracownik może jedynie wykazać, że
pracodawca nie ma prawa odmowy ponownego zatrudnienia, gdyż uchybienie tego
terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika." Termin określony w art.
48 § 1 k.p. jako termin prawa materialnego, nie jest terminem przywracalnym, można
jedynie wykazywać, że pomimo jego upływu pracodawca nie miał prawa odmowy
ponownego zatrudnienia, gdy upływ nastąpił z przyczyn niezależnych od pracownika.
Brak jest w szczególności podstaw do stosowania w tym przypadku rygorów z art.
168 i 169 k.p.c. i tym samym rozważenia ,,braku winy".
Z powyższych twierdzeń wynika więc, że nie zasługują na podzielenie od-
mienne wywody Sądu drugiej instancji, w tym zwłaszcza w części, w której utożsa-
miają one zachowanie (w ocenie Sądu - zawinione) pełnomocnika procesowego
strony, z zachowaniem samej strony, na tle ocenianej regulacji prawnej. Te względy
przemawiają za zasadnością zarzutów kasacji, gdy się weźmie zwłaszcza pod
uwagę przytoczone wyżej i niekwestionowane przez strony ustalenia faktyczne.
Z omówionych przyczyn, uznając trafność stanowiska Sądu pierwszej instan-
cji, należało zmienić zaskarżony wyrok i orzec jak w sentencji na podstawie art. 39315
k.p.c.
========================================