Wyrok z dnia 5 grudnia 2006 r.
II PK 18/06

Przez zawarte w art. 6 ust. 4 i 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochro-
nie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (jednolity
tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 85 ze zm.) określenie ,,dzień wystąpienia niewy-
płacalności pracodawcy" należy rozumieć dzień, w którym został złożony wnio-
sek o wszczęcie postępowania upadłościowego.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 grudnia
2006 r. sprawy z powództwa Andrzeja M. przeciwko Funduszowi Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych Biuru Terenowemu w Z.G. o zapłatę, na skutek skargi
kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Zielonej Górze z dnia 12 września 2005 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w
Zielonej Górze do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 23 marca 2005 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Zielonej Górze oddalił powództwo Andrzeja M. przeciwko Funduszo-
wi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Biuru Terenowemu w Z.G. o zapłatę
świadczeń pracowniczych w kwocie 17.200 zł. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły
następujące ustalenia. Powód był zatrudniony w I. Spółce z o.o. z siedzibą w Z.G. w
okresie od 1 września 1991 r. do 29 lutego 2004 r. Wyrokiem Sądu Rejonowego w
Zielonej Górze z dnia 17 marca 2004 r. zasądzono na rzecz powoda tytułem wyna-
grodzenia za pracę kwotę 12.040 zł, zaś wyrokiem tego Sądu z dnia 7 kwietnia 2004
r. - kwotę 5.160 zł z tytułu odprawy. Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2004 r. Sąd
Rejonowy w Zielonej Górze oddalił wniosek pracodawcy o ogłoszenie upadłości
Spółki. Postanowienie to uprawomocniło się w dacie 10 września 2004 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Rejonowy uznał powództwo
za bezzasadne wskazując, że zasady i tryb wypłaty świadczeń z Funduszu Gwaran-
towanych Świadczeń Pracowniczych zostały określone przepisami ustawy z dnia 29
grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności praco-
dawcy (Dz.U. z 1994 r. Nr 1, poz. 1 ze zm.). Przepisy tej ustawy nie są sprzeczne z
dyrektywą Rady Wspólnoty Europejskiej nr 80/987 z dnia 20 października 1980 r. w
sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich na wypadek niewypłacalno-
ści pracodawcy, zgodnie z którą Państwa Członkowskie mają prawo do ograniczenia
odpowiedzialności instytucji udzielających gwarancji. W myśl art. 6 ust. 4 ustawy
świadczenia pracownicze z tytułu wynagrodzenia podlegają zaspokojeniu za okres
nie dłuższy niż 3 miesiące poprzedzające dzień wystąpienia niewypłacalności praco-
dawcy albo za okres nie dłuższy niż 3 miesiące poprzedzające ustanie stosunku
pracy, jeżeli ustanie stosunku pracy przypada w czasie nie dłuższym niż 6 miesięcy
poprzedzających dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy. Stosownie do art.
6 ust. 6 ustawy świadczenie z tytułu odprawy podlega zaspokojeniu, jeżeli ustanie
stosunku pracy nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy poprzedzających
dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w okresie nie dłuższym niż 4
miesięcy następujących po tym dniu. Za dzień niewypłacalności pracodawcy nale-
żało przyjąć w niniejszej sprawie dzień 10 września 2004 r. zgodnie z art. 3 ust. 2a w
związku z art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy, a więc dzień uprawomocnienia się postanowie-
nia oddalającego wniosek o ogłoszenie upadłości. Stosunek pracy powoda ustał w
dacie 29 lutego 2004 r., a więc w okresie dłuższym niż 6 miesięcy poprzedzających
dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, a tym samym powód nie zmieścił
się w okresie ochronnym gwarantującym wypłatę świadczeń.

Wyrokiem z dnia 12 września 2005 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze oddalił
apelację powoda, podzielając poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia i
dokonaną ocenę prawną. Sąd Okręgowy wskazał, że przewidziane w art. 6 ust. 4 i 6
ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
czasowe ograniczenie zaspakajania roszczeń do okresu 6 miesięcy od daty zaistnie-
nia niewypłacalności, określonej w okolicznościach zaistniałych w art. 3 ust. 1 pkt 3
ustawy jako dzień uprawomocnienia się orzeczenia sądowego, do daty ustania sto-
sunku pracy jest zgodne z prawem wspólnotowym. Tego rodzaju ograniczenie odpo-
wiedzialności instytucji udzielającej gwarancji mieści się w określonej dyrektywą nr
80/987/EWG z dnia 20 października 1980 r., zmodyfikowanej dyrektywą nr
2002/74/WE z dnia 23 września 2002 r., swobodzie wyboru daty, od której powinno
nastąpić zaspokojenie roszczeń za okres poprzedzający tę datę i wyboru zakresu
roszczeń. Przepisy dyrektywy nie określają wprost pojęcia niewypłacalności praco-
dawcy, odsyłając w tym zakresie do rozwiązań przyjętych w państwach członkow-
skich. Niewypłacalność pracodawcy w rozumieniu dyrektywy odnosi się do wszczę-
cia postępowania upadłościowego w formalno-prawnym znaczeniu, a nie do mo-
mentu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Wiąże więc generalnie niewypłacal-
ność pracodawcy z niezaspokojeniem roszczeń pracowniczych z powodu złej kondy-
cji finansowej pracodawcy o charakterze stałym. Zgodnie z art. 249 Traktatu o
ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie
w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom
krajowym swobodę wyboru form i środków. Przepis ten w zasadzie nie wiąże z dy-
rektywą bezpośredniego stosunku prawnego, a to oznacza, że nie stanowi ona źró-
dła indywidualnych roszczeń obywateli w państwie członkowskim. O bezpośrednim
skutku dyrektywy można mówić tylko wówczas, gdy nie nastąpiła jej transpozycja do
prawa krajowego lub transpozycja ta została dokonana wadliwie. Taka sytuacja w
odniesieniu do dyrektywy 80/987/EWG nie zachodzi, gdyż została ona w całości
transponowana do prawa polskiego. Jej pełna implementacja znalazła odzwiercie-
dlenie w ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pra-
codawcy, która w zakresie celu, przesłanek niewypłacalności, zakresu świadczeń
gwarancyjnych i trybu ich realizacji przez utworzoną w tym celu instytucję odpowiada
standardom prawa wspólnotowego wynikającym z tej dyrektywy. Brak możliwości
uzyskania przez powoda niezaspokojonych przez pracodawcę świadczeń pracowni-
czych z tytułu jego niewypłacalności z uwagi na przekroczenie 6-miesięcznego ter-
minu, o jakim mowa w art. 6 ust. 4 i 6 ustawy, nie uzasadnia oparcia roszczenia o
treść art. 8 k.p. Przepis ten nie może stanowić samodzielnej podstawy uwzględnienia
powództwa, gdyż nie jest to materialno-prawna podstawa roszczenia. Ochronie z
punktu widzenia społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa lub zasad współży-
cia społecznego podlega prawo podmiotowe nabyte. Powód nie nabył prawa do
świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a zatem - przy
braku innej materialnej podstawy roszczenia - ochronie nie podlega. Stronie pozwa-
nej nie można zarzucić nadużycia prawa, gdyż jest ona funduszem o charakterze
celowym, którego cele zostały ściśle określone przez ustawę. Wyklucza to dyspono-
wanie jego środkami w sposób podlegający ocenie z punktu widzenia art. 8 k.p.

W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku powód zarzucił: 1) ,,naruszenie
prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 6 ust.
4 i 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 85 ze zm.) w
związku z art. 8 k.p. polegające na przyjęciu, że nawet nieznaczne przekroczenie 6-
miesięcznego terminu od dnia rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy z po-
wodem do dnia uprawomocnienia się postanowienia Sądu o oddaleniu wniosku o
ogłoszenie upadłości tego pracodawcy, stanowi wystarczającą podstawę do odmowy
wypłaty przysługującego powodowi zaległego wynagrodzenia za pracę oraz odprawy
przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, którego podstawowym
zadaniem jest ochrona pracownika przed skutkami niewypłacalności pracodawcy, a
ściślej rzecz ujmując, przed niewykonaniem zasadniczego zobowiązania pracodaw-
cy, jakim jest niewątpliwie wypłata wynagrodzenia za pracę w sytuacji, gdy rozwiąza-
nie stosunku pracy nastąpiło już w trakcie trwania postępowania o ogłoszenie upa-
dłości pracodawcy, które wskutek przewlekłości zostało zakończone dopiero po
upływie 6 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z powodem, przy czym rosz-
czenia powoda z tytułu zaległego wynagrodzenia za pracę oraz odprawy zostały za-
sądzone w odrębnych postępowaniach sądowych prawomocnymi wyrokami" oraz 2)
,,naruszenie przepisów postępowania, które to uchybienie miało istotny wpływ na wy-
nik sprawy, to jest naruszenie art. 378 § 1 k.p.c. polegające na nierozważeniu
wszystkich zarzutów zawartych w apelacji, to jest zarzutu naruszenia prawa mate-
rialnego przez niezastosowanie art. 8 k.p. w związku z art. 6 ust. 6 ustawy o ochronie
roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, pomimo tego, że Sąd
drugiej instancji zobowiązany był do rozważenia tego zarzutu w szczególności w od-
niesieniu do występujących w niniejszej sprawie indywidualnych okoliczności fak-
tycznych, które mogą stanowić podstawę do zmiany decyzji pozwanego Funduszu z
uwagi na naruszenie w niniejszej sprawie zasad współżycia społecznego".

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania,
ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz powoda kwoty
10.320 zł z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że pracodawca powoda już od
miesiąca sierpnia 2003 r. nie wypłacał wynagrodzeń. Pierwszy wniosek o ogłoszenie
upadłości został zwrócony przez Sąd Rejonowy w Zielonej Górze w dniu 24 listopada
2003 r. Ponowny wniosek w tym przedmiocie pracodawca skarżącego złożył 5 grud-
nia 2003 r., a postanowienie o jego oddaleniu z powodu braku środków na zaspoko-
jenie kosztów postępowania zapadło po upływie ponad 10 miesięcy. Wskutek prze-
wlekłego postępowania toczącego się przed sądem gospodarczym skarżący pozba-
wiony został prawa do zaspokojenia ze środków strony pozwanej wymagalnych wie-
rzytelności pracowniczych. Rygorystyczne stosowanie art. 6 ust. 4 i 6 ustawy o
ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy jest nie-
zgodne z intencją ustawodawcy zmierzającego do wyrównania sytuacji pracowników,
którym pracodawcy nie wypłacają należnych świadczeń ze stosunku pracy z sytuacją
zatrudnionych, którym świadczenia te są przez pracodawców wypłacane.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Nieusprawiedliwiony jest zarzut naruszenia prawa procesowego. Stosownie
do powołanego w skardze kasacyjnej art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpo-
znaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu
pod uwagę nieważność postępowania. Skarżący upatruje naruszenia przez Sąd
Okręgowy wskazanego przepisu w nierozważeniu zawartego w apelacji zarzutu na-
ruszenia art. 8 k.p. w odniesieniu do występujących w sprawie okoliczności faktycz-
nych. Skarżącemu chodzi zatem o zdanie pierwsze wymienionego przepisu. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że obowiązek rozpoznania sprawy w
granicach apelacji oznacza zakaz wykraczania przez sąd drugiej instancji poza te
granice oraz nakaz rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wnio-
sków (por. postanowienia z dnia 21 sierpnia 2003 r., III CKN 392/01, OSNC 2004 nr
10, poz. 161 oraz z dnia 14 lipca 2005 r., III CK 670/04, niepublikowane). W uzasad-
nieniu zaskarżonego wyroku Sąd drugiej instancji zawarł obszerny wywód w przed-
miocie braku podstaw do zastosowania w sprawie art. 8 k.p., a tym samym zarzut
kasacyjny we wskazanym zakresie jest bezzasadny.

Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 8 k.p. Naruszenia tego skar-
żący zdaje się upatrywać w niezastosowaniu wskazanego przepisu w sytuacji, gdy
przekroczenie terminu określonego w art. 6 ust. 4 i 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1993
r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy było nie-
znaczne i niezawionione przez powoda. Zgodnie z art. 8 k.p. nie można czynić ze
swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przezna-
czeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub za-
niechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z
ochrony. Przepis ten określa granice wykonywania praw podmiotowych przez pra-
cownika i pracodawcę i oznacza, że działanie lub zaniechanie stron stosunku pracy,
mimo że jest zgodne z przysługującymi im uprawnieniami, stanowi nadużycie prawa,
jeżeli doprowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania z uwagi na cel
regulacji lub normy moralne. Oznacza to, że art. 8 k.p. znajduje zastosowanie wy-
łącznie do stron stosunku pracy, gdyż do innych stosunków prawnych przepisy Ko-
deksu pracy nie mają zastosowania. Wynika to z normy art. 1 k.p., zgodnie z którym
Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Stron niniej-
szego postępowania nie łączył stosunek pracy, gdyż pozwany Fundusz nie był pra-
codawcą skarżącego, lecz osobą trzecią, odpowiadającą w określonych granicach za
zobowiązania pracodawcy. Z tego względu art. 8 k.p. nie miał w niniejszej sprawie
zastosowania, a tym samym nie mógł zostać naruszony poprzez jego niezastosowa-
nie przez Sąd drugiej instancji.

Usprawiedliwiony okazał się natomiast zarzut naruszenia art. 6 ust. 4 i 6
ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewy-
płacalności pracodawcy poprzez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że prze-
kroczenie 6-miesięcznego terminu od dnia ustania stosunku pracy do dnia uprawo-
mocnienia się postanowienia sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości pra-
codawcy stanowi podstawę do odmowy wypłaty gwarantowanych świadczeń z Fun-
duszu. Wykładnia wskazanych przepisów została dokonana przez Sądy obu instancji
w powiązaniu z zawartą w art. 3 ustawy definicją niewypłacalności pracodawcy, a w
szczególności z zawartym w jego ust. 2a określeniem dnia wystąpienia tej niewypła-
calności jako dzień uprawomocnienia się orzeczenia sądowego oddalającego wnio-
sek o ogłoszenie upadłości pracodawcy. Taka wykładnia jest niezgodna z art. 2 ust.
1, art. 3 ust. 2 i art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady nr 80/987/EWG z dnia 20 października
1980 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących
ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy (Dz.Urz. WE L 283,
s. 23). Skarżący zarzutu takiego wprost nie sformułował, a Sąd Najwyższy stosownie
do art. 39813 § 1 k.p.c. rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w
granicach podstaw, a w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod rozwagę tylko
nieważność postępowania. Jednakże nie mogą być stosowane przepisy prawa kra-
jowego, które stanowią przeszkodę w przeprowadzeniu postępowania ustanowione-
go w art. 234 (poprzednio art. 177) Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej
(zwanym dalej TWE), zgodnie z którym organem właściwym do dokonywania wy-
kładni prawa wspólnotowego jest Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich,
powoływany dalej jako Trybunał (por. wyrok z dnia 14 grudnia 1995 r., C-430/93,
Zb.Orz. z 1995 r., s. I-4705). W orzecznictwie Trybunału zostało ustalone stanowi-
sko, że sąd krajowy dokonując wykładni przepisów prawa krajowego, wydanych za-
równo po, jak i przed wydaniem odnośnej dyrektywy, jest obowiązany dokonywać
wykładni tych przepisów - tak dalece, jak to jest możliwe - w świetle brzmienia i celu
dyrektywy, aby osiągnąć wynik odpowiadający celowi założonemu przez tę dyrekty-
wę i w ten sposób zapewnić stan zgodny z art. 249 akapit 3 TWE (por. wyrok Trybu-
nału z dnia 15 maja 2003 r., C-160/01 (Zb.Orz. z 2003 r., s. I-4791). W konsekwencji
wykładnia przepisów, których naruszenie zarzucono w skardze kasacyjnej, winna
zostać dokonana w zgodzie z postanowieniami dyrektywy nr 80/987/EWG w brzmie-
niu przed zmianą dokonaną dyrektywą nr 2002/74/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 23 września 2002 r. (Dz.Urz. WE L 270, s. 10). Ta ostatnia nałożyła na
państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia przed dniem 8 października 2005 r.
przepisów niezbędnych do jej wykonania stanowiąc, że przepisy te mają zastosowa-
nie do każdego wypadku niewypłacalności pracodawcy występującego po dacie ich
wejścia w życie. Polska przed dniem 8 października 2005 r. nie wprowadziła przepi-
sów wdrażających postanowienia dyrektywy nr 2002/74/WE, a tym samym przed
wskazaną datą obowiązywały ją postanowienia dyrektywy nr 80/987/EWG w brzmie-
niu pierwotnym i te postanowienia wdrażała ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o
ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.

Dyrektywa nr 80/987/EWG stanowi w art. 2 ust. 1, że do jej celów pracodawcę
uważa się za niewypłacalnego: a) w przypadku wszczęcia postępowania przewidzia-
nego przez przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne danego Państwa
Członkowskiego, które dotyczy aktywów pracodawcy i ma na celu zaspokojenie
wszystkich wierzycieli oraz pozwala na uwzględnienie roszczeń określonych w art. 1
ust. 1 (istniejących roszczeń pracowniczych wobec pracodawców niewypłacalnych w
rozumieniu art. 2 ust.1) i b) jeżeli władza, upoważniona na mocy wymienionych prze-
pisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych: zadecydowała o wszczęciu
postępowania przed sądem lub stwierdziła definitywne zamknięcie przedsiębiorstwa
lub zakładu pracodawcy jak również niewystarczalność aktywów, by pokryć koszty
postępowania przed sądem. W myśl art. 3 dyrektywy Państwa Członkowskie podej-
mują środki niezbędne, aby instytucje udzielające gwarancji zapewniły, zgodnie z art.
4, zaspokojenie roszczeń pracowników, wynikających z umowy o pracę lub stosunku
pracy i dotyczących zapłaty należności za okres poprzedzający wskazaną datę (ust.
1), przy czym ta data pozostaje do wyboru Państwa Członkowskich jako: termin za-
istnienia niewypłacalności pracodawcy, lub termin wypowiedzenia pracy pracowni-
kowi z powodu niewypłacalności pracodawcy, lub termin zaistnienia niewypłacalności
pracodawcy lub termin zakończenia umowy o pracę lub stosunku pracy danego pra-
cownika spowodowany niewypłacalnością pracodawcy (ust. 2). Przepis art. 4 dyrek-
tywy stanowi w ust. 1 o prawie Państw Członkowskich do ograniczania odpowie-
dzialności instytucji udzielających gwarancji określonych w art. 3, a ust. 2 określa
zakres tych ograniczeń. Mianowicie w przypadku wyboru za datę, o której mowa w
art. 3 ust. 1 dyrektywy, terminu zaistnienia niewypłacalności pracodawcy, Państwa
Członkowskie są zobowiązane zapewnić zaspokojenie roszczeń odnoszących się do
wynagrodzenia należnego za trzy ostatnie miesiące umowy o pracę lub stosunku
pracy, zawartego w okresie sześciu miesięcy poprzedzających termin zaistnienia
niewypłacalności pracodawcy.

Przepis art. 6 ust. 4 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewy-
płacalności pracodawcy określa zakres wypłaty przez Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych za niewypłacalnego pracodawcę wynagrodzenia za pracę
stanowiąc, że świadczenia z tego tytułu podlegają zaspokojeniu za okres nie dłuższy
niż 3 miesiące poprzedzające dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy albo
za okres nie dłuższy niż 3 miesiące poprzedzające ustanie stosunku pracy, jeżeli
przypada ono w czasie nie dłuższym niż 6 miesięcy poprzedzających dzień wystą-
pienia niewypłacalności pracodawcy. Przepis art. 6 ust. 6 dotyczy odprawy i stanowi,
że świadczenie z tego tytułu podlega zaspokojeniu, jeżeli ustanie stosunku pracy
nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy poprzedzających dzień wystąpienia
niewypłacalności pracodawcy lub w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące następujące
po tym dniu. Z treści powołanych przepisów wynika, że Funduszu nie odpowiada w
całości za zobowiązania niewypłacalnego pracodawcy z tytułu niewypłaconego przez
niego wynagrodzenia za pracę i odprawy, lecz odpowiedzialność ta jest ograniczona.
Te ograniczenia są zgodne z postanowieniami dyrektywy.

Nie jest natomiast zgodne z dyrektywą przyjęcie jako daty niewypłacalności
pracodawcy dla określenia niezapłaconych roszczeń objętych gwarancją daty upra-
womocnienia się postanowienia sądu o odmowie ogłoszenia upadłości. Przepis art. 2
ust. 1 dyrektywy stanowi, że pracodawcę uważa się za niewypłacalnego w przypadku
wszczęcia postępowania przewidzianego przez przepisy ustawowe danego Państwa
Członkowskiego i jeżeli władza upoważniona na mocy tych przepisów zadecydowała
o wszczęciu postępowania przed sądem, lub stwierdziła definitywne zamknięcie
przedsiębiorstwa lub zakładu pracodawcy, jak również niewystarczalność aktywów
na pokrycie kosztów wszczęcia postępowania przed sądem. Już z tego tylko względu
za dzień zaistnienia niewypłacalności pracodawcy dla określenia objętych gwarancją
roszczeń wymienionych w art. 6 ust. 4 i 6 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych
w razie niewypłacalności pracodawcy nie może być uznana data uprawomocnienia
się postanowienia o odmowie ogłoszenia jego upadłości. Wszczęcia postępowania o
ogłoszenie upadłości (złożenia wniosku) i wydania postanowienia o oddaleniu wnio-
sku w tym przedmiocie nie można bowiem utożsamiać z uprawomocnieniem się ta-
kiego postanowienia. Przede wszystkim jednak wykładnia przepisów art. 6 ust. 4 i 6
ustawy dokonywana w powiązaniu z jej art. 3 ust. 1 pkt 3 i ust. 2a jest niezgodna z
art. 3 ust. 2 i art. 4 ust. 2 dyrektywy nr 80/987/EWG. W orzecznictwie Trybunału zo-
stała dokonana wykładnia art. 3 ust. 2 i art. 4 ust. 2 dyrektywy w zakresie, czy okre-
ślenie ,,termin zaistnienia niewypłacalności pracodawcy" oznacza dzień wniesienia
wniosku o otwarcie postępowania upadłościowego, czy też dzień wydania orzeczenia
przez uprawniony organ w następstwie wniesionego wniosku. W wyrokach z dnia 10
lipca 1997 r., C-94/95 (Zb.Orz. z 1997 r., s. I-3969) i C-373/95 (Zb.Orz. z 1997 r., s. I-
4051) oraz z dnia 15 maja 2003 r., C-160/01 (Zb.Orz. z 2003 r., s. I-4791) Trybunał
stwierdził, że określenie ,,termin zaistnienia niewypłacalności pracodawcy", które zo-
stało użyte w art. 3 ust. 2 i art. 4 ust. 2 dyrektywy należy rozumieć w ten sposób, że
oznacza ono dzień wniesienia wniosku o otwarcie postępowania upadłościowego, a
nie dzień wydania w następstwie tego wniosku orzeczenia o otwarciu postępowania
upadłościowego lub o odmowie wszczęcia postępowania ze względu na niewystar-
czające aktywa pracodawcy. Użyte w wymienionych postanowieniach dyrektywy
określenie nie może być wykładane w powiązaniu z definicją niewypłacalności pra-
codawcy zawartą w art. 2 ust. 1 dyrektywy, gdyż taka wykładnia byłaby niezgodna
zarówno ze społecznym celem dyrektywy, jak i koniecznością precyzyjnego określe-
nia okresów referencyjnych. Wystąpienie okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 1
dyrektywy (wniesienie wniosku do kompetentnego organu krajowego o wszczęcie
postępowania i zapadnięcie orzeczenia w tym przedmiocie) jest wstępnym warun-
kiem dla uruchomienia przewidzianych w dyrektywie gwarancji. Natomiast określenie
niezapłaconych roszczeń objętych tą gwarancją uregulowane jest w art. 3 i 4 dyrek-
tywy, które odnoszą się do jednego dnia, do którego biegną okresy referencyjne
określone w tych przepisach. Gdyby termin wystąpienia niewypłacalności pracodaw-
cy był zależny od spełnienia warunków określonych w art. 2 ust. 1 dyrektywy, zapłata
wynagrodzenia - biorąc pod uwagę okresy wskazane w jej art. 4 ust. 2 - mogłaby
nigdy nie być gwarantowana z przyczyn całkowicie niezwiązanych z zachowaniem
pracowników. Taki skutek byłby sprzeczny z celem dyrektywy, którym jest ustano-
wienie minimalnego poziomu wspólnotowej ochrony pracowników w razie niewypła-
calności pracodawcy. W konsekwencji w orzecznictwie Trybunału zostało ustalone,
że ,,termin zaistnienia niewypłacalności pracodawcy" w rozumieniu art. 3 ust. 2 i art. 4
ust. 2 dyrektywy nr 80/987/EWG oznacza dzień wniesienia wniosku o wszczęcie po-
stępowania w celu zbiorowego zaspokojenia roszczeń wierzycieli, z tym że gwaran-
towane świadczenia nie mogą być przyznane przed dniem wydania orzeczenia
wszczynającego takie postępowanie lub stwierdzającego, że przedsiębiorstwo zo-
stało definitywnie zamknięte, gdy aktywa są niewystarczające.

Jak wyżej wskazano, przepisy art. 3 i art. 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o
ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy wdrażają
postanowienia art. 2 ust. 1 oraz art. 3 ust. 2 i art. 4 ust. 2 dyrektywy nr 80/987/EWG,
stanowiąc w znacznym stopniu powtórzenie ich treści. Powinny być zatem wykłada-
ne w zgodzie z wykładnią przeprowadzoną przez Trybunał. Oznacza to, że art. 6 ust.
4 i 6 ustawy nie może być wykładany w powiązaniu z jej art. 3 ust. 1 pkt 3 i ust. 2a,
gdyż pierwszy odnosi się do dnia (terminu) zaistnienia niewypłacalności pracodawcy,
sprzed którego niezapłacone roszczenia pracownicze podlegają zaspokojeniu ze
środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, zaś drugi zawiera
definicję niewypłacalności pracodawcy określając warunki, których spełnienie uru-
chamia przewidzianą w ustawie gwarancję. W rezultacie przez zawarte w art. 6 ust. 4
i 6 ustawy określenie ,,dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy" (w art. 3 ust.
2 dyrektywy ,,termin zaistnienia niewypłacalności pracodawcy") należy rozumieć
dzień, w którym został wniesiony wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowe-
go.

Należy zauważyć, że ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. utraciła moc po wejściu
w życie z dniem 1 października 2006 r. ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie
roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz.
1121), która dokonuje wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr
2002/74/WE z dnia 23 września 2002 r. zmieniającej dyrektywę nr 80/987/EWG z
dnia 20 października 1980 r. Dyrektywa nr 80/987/EWG w brzmieniu nadanym dy-
rektywą nr 2002/74/WE w art. 3 i art. 4 nie zawiera określenia ,,termin zaistnienia
niewypłacalności pracodawcy", lecz stanowi o dniu ustalonym przez Państwa Człon-
kowskie, sprzed którego i/lub ewentualnie po którym niezapłacone roszczenia pra-
cownicze mają zostać objęte gwarancją. Przepisy ustawy z dnia 13 lipca 2006 r.
wprowadzają rozwiązania, w których - stosownie do art. 12 ust. 3 i 5 - gwarancja wy-
płaty obejmuje między innymi wynagrodzenie i inne świadczenia dla pracowników,
których stosunek pracy ustał w czasie nie dłuższym niż 9 miesięcy poprzedzających
datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy w rozumieniu art. 3 ust. 2. Jeżeli w
przypadku powoda okres od ustania stosunku pracy do daty powstania niewypłacal-
ności pracodawcy mieścił się w granicach 9 miesięcy, mógłby on skorzystać z prawa
domagania się wypłaty świadczeń na podstawie art. 43 ust. 2 ustawy. Jednakże rów-
nież przepisy ustawy obowiązującej w dacie powstania roszczeń skarżącego po-
zwolą na ich uwzględnienie, jeżeli nie zostały zaspokojone roszczenia powoda z ty-
tułu wynagrodzenia za pracę za okres nie dłuższy niż 3 miesiące poprzedzające
dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, zaś w przypadku odprawy - jeżeli
ustanie stosunku pracy nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące następujące
po dniu wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, rozumianym jako dzień zgłosze-
nia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Z powyższych względów na podstawie art. 39815 § 1 k.p.c. oraz art. 108 § 2
k.p.c. w związku z art. 39821 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.
========================================