Wyrok z dnia 6 kwietnia 2004 r.
I PK 473/03

Uzyskanie zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej na rozwią-
zanie umowy o pracę z przewodniczącym komisji rewizyjnej (art. 32 ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r.
Nr 79, poz. 854 ze zm.) jest skuteczne, pomimo późniejszej odmowy wpisu do
rejestru uchwały o wyborze nowego zarządu z powodu jej sprzeczności ze sta-
tutem związku zawodowego.

Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Barbara
Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2004 r.
sprawy z powództwa Macieja J. przeciwko Zakładowi Wodociągów i Kanalizacji ,,W.-
K." Spółce z o. o. w S. o przywrócenie do pracy, wynagrodzenie za czas pozostawa-
nia bez pracy, premię i nagrodę roczną, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 10 marca 2003
r. [...]

1. o d d a l i ł kasację;
2. zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 120 zł tytułem zwrotu kosz-
tów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 10 marca 2003 r. [...] oddalił apelację Macieja J. od wyroku Sądu Rejonowego -
Sądu Pracy w Skierniewicach z dnia 25 czerwca 2002 r. [...], oddalającego jego po-
wództwo przeciwko Zakładowi Wodociągów i Kanalizacji ,,W.-K." Spółce z o.o. w S. o
przywrócenie do pracy, wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, premię i
nagrodę roczną.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i ich
prawna ocena: Maciej J. był zatrudniony u strony pozwanej, ówczesnym Zakładzie
Utylizacji Ścieków w S., od 1 października 1991 r., początkowo na stanowisku Głów-
nego Specjalisty ds. Oczyszczalni i Kanalizacji. Od dnia 1 stycznia 1997 r., kiedy to
uchwałą Rady Miejskiej w S. z dnia 28 listopada 1996 r. w miejsce Zakładu Utylizacji
Ścieków utworzono Zakład Wodociągów i Kanalizacji ,,W.-K." (ZWiK), nadal zajmował
stanowisko Głównego Specjalisty ds. Dokumentacji, Nadzoru i Opłat. Z dniem 2
sierpnia 1999 r. powodowi powierzono stanowisko Głównego Specjalisty ds. Tech-
niczno - Inwestycyjnych. Od tego też dnia był kierownikiem Działu Techniczno - In-
westycyjnego. Do zakresu jego obowiązków należało, między innymi, wydawanie
warunków technicznych oraz warunków wykonywania przyłączy, sieci wodociągo-
wych i kanalizacyjnych, opiniowanie dokumentacji technicznej, koncepcji projektowa-
nych sieci oraz przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych, a także projektów zago-
spodarowania terenu składanych Zakładowi do zaopiniowania, sporządzanie opinii
technicznych o stanie istniejących sieci oraz współudział w ustalaniu potrzeb no-
wych, sprawowanie nadzoru nad budowanymi sieciami wodociągowymi i kanaliza-
cyjnymi na terenie S. oraz dokonywanie odbiorów technicznych nowych bądź prze-
budowanych sieci i przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych, prowadzenie doku-
mentacji inwentaryzacyjnej przyłączy oraz sieci wodno - kanalizacyjnej miasta i do-
kumentacji technicznej obiektów zakładowych, przygotowanie, prowadzenie i nadzór
nad procesem inwestycji i modernizacji obiektów Spółki, opracowywanie koncepcji
technicznych budowy sieci wodociągowych kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz
przepompowni ścieków i stacji uzdatniania wody, wykonywanie innych poleceń nie
ujętych w zakresie czynności, a związanych z wykonywaną pracą. W dniu 1 paź-
dziernika 1999 r. zakończono roboty budowlane budynku krat, piaskowników i kanału
wykonywane przez pozwaną Spółkę w ramach modernizacji i rozbudowy oczysz-
czalni ścieków. Roboty budowlane kraty ,,rzadkiej" i wiaty zakończono 23 grudnia
1999 r. Nadzór inwestorski w zakresie prowadzonych prac pełnił Kazimierz D. Od-
bioru robót budowlanych, który obejmował budynek krat i piaskowniki oraz kanał do-
prowadzający ścieki do przelewu burzowego, dokonała 9 grudnia 1999 r. komisja w
składzie: powód - jako przewodniczący, Kazimierz D. - inspektor nadzoru oraz Hen-
ryk D. - kierownik budowy. W dniu 27 grudnia 1999 r. odebrano wiatę nad kratą
,,rzadką". Powód nie podpisał protokołów, nie uczestniczył fizycznie w czynnościach
komisji, nie wykazywał zainteresowania przebiegiem prac, a także nie nadzorował
inwestycji - do czego zgodnie z powierzonym mu zakresem obowiązków był zobo-
wiązany. Z dniem 31 stycznia 2000 r. ustalono dla Macieja J. nowy zakres obowiąz-
ków, który ten przyjął do wiadomości z zastrzeżeniami dotyczącymi szczegółowych
obowiązków. Zmodyfikowany zakres czynności obejmował: wydawanie warunków
technicznych oraz warunków wykonywania przyłączy, sieci wodociągowych i kanali-
zacyjnych, opiniowanie i rejestrowanie koncepcji projektowanych sieci wodno - kana-
lizacyjnych, dokumentacji technicznej sieci i przyłączy wodociągowych i kanalizacyj-
nych, a także projektów zagospodarowania terenu, sporządzanie opinii technicznych
o stanie istniejących sieci oraz współudział w ustalaniu potrzeb budowy nowych,
opracowywanie koncepcji technicznych budowy sieci wodno - kanalizacyjnej i desz-
czowej oraz przepompowni ścieków i stacji uzdatniania wody, opracowywanie doku-
mentacji projektowo - kosztorysowej sieci i przyłączy wodno - kanalizacyjnych oraz
wykonywanie czynności poprzedzających proces projektowania, protokolarne prze-
kazanie opracowanych dokumentacji inwestorowi lub przygotowanie niezbędnych
dokumentów i uzyskanie pozwolenia na budowę w przypadku inwestycji ZWiK, przy-
gotowanie procesu inwestycji i modernizacji obiektów ZWiK i sieci wodno - kanaliza-
cyjnej, prowadzenie i nadzór nad procesami inwestycyjnymi i modernizacją obiektów
ZWiK z wyłączeniem sieci wodno - kanalizacyjnej na terenie miasta, prowadzenie
robót i nadzór nad robotami wykonywanymi przez grupę remontowo - budowlaną
ZWiK. Od określonego w powyższy sposób zakresu czynności powód złożył w dniu 1
lutego 2000 r. ,,odwołanie" do prezesa Spółki. Pomimo że prezes Spółki zajął w tej
sprawie stanowisko, powód ponownie, w dniu 24 marca 2000 r., zwrócił się o dopre-
cyzowanie zapisów uwzględnionych w zakresie obowiązków.
Maciej J. jako Główny Specjalista ds. Techniczno - Inwestycyjnych uchylał się
od wykonywania swoich obowiązków, odmawiał współpracy z kierownikami innych
działów. Ze wszystkimi sprawami dotyczącymi prowadzonych przez Spółkę inwestycji
zwracał się bezpośrednio do Dyrektora ds. Technicznych. W piśmie z 18 stycznia
2000 r. przełożony powoda poinformował go o swoich oczekiwaniach wobec pra-
cownika zatrudnionego na stanowisku Głównego Specjalisty i Kierownika Działu
Technicznego, a w szczególności o samodzielności pracy, korzystaniu z przydzielo-
nych mu uprawnień, inicjatywy w rozwiązywaniu spraw problemowych na poziomie
działu i zakładu oraz nieoczekiwania na polecenia przełożonych, a także zażądał
zmiany stylu pracy. Pomimo to Maciej J. nie zmienił swojej postawy. Nadal nie po-
dejmował się samodzielnego rozwiązywania problemów, wciąż kierował do dyrektora
pisma, a nadto zwlekał z wykonaniem prac terminowych. Z uwagi na zastrzeżenia do
pracy powoda, w marcu 2000 r. przyznano mu obniżoną premię w wysokości 555,10
zł brutto, podczas gdy uprzednio otrzymywał premię w wysokości 1.448 zł brutto. W
dniu 30 marca 2000 r. zmieniono zakres obowiązków Macieja J. na okres trzech
miesięcy, pozbawiając go jednocześnie możliwości kierowania Działem Techniczno -
Inwestycyjnym. W ramach powierzonych obowiązków otrzymał polecenie wykonania
do dnia 20 kwietnia 2000 r. projektu technicznego sieci wodociągowej dla ul. J., Z. i
W. w S. Termin ten, z uwagi na chorobę powoda został następnie przesunięty do
dnia 26 maja 2000 r. W przeddzień wyznaczonego terminu Dyrektor ds. Technicz-
nych - Jan P. stwierdził nieprawidłowy stan zaawansowania robót, nierokujący ry-
chłego ich zakończenia, w związku z czym uprzedził powoda o obniżeniu premii
uznaniowej za maj.

W dniu 27 czerwca 2000 r. wypowiedziano Maciejowi J. umowę o pracę. Jako
przyczyny wypowiedzenia strona pozwana podała: niewywiązanie się powoda z po-
wierzonego mu polecenia wykonania projektu technicznego sieci wodociągowej, brak
zaangażowania ze strony pracownika, złą organizację pracy, brak samodzielności,
inicjatywy, niewywiązywanie się w terminie z nałożonych obowiązków w zakresie
wykonania projektów przyłączy wodociągowych, a także podejmowanie działań pro-
wadzących do powstania i podtrzymywania napięć i konfliktów w zakładzie pracy,
wpływających negatywnie na atmosferę dobrej pracy i osiąganie właściwych efektów
realizowanych zadań, poprzez wykonywanie w godzinach pracy odbitek ze swoich
wypowiedzi prasowych, kolportowaniu ich wśród pracowników, przedstawianie swojej
wersji konfliktu z kierownictwem Spółki, złośliwą, bezpodstawną krytykę kierownictwa
Spółki, krytykę poczynań pracodawcy poprzez wypowiadanie na łamach prasy nie-
obiektywnych opinii zmierzających do podważania wiarygodności i uczciwości Za-
rządu Spółki, mimo że wszczęte uprzednio z inicjatywy powoda postępowanie przy-
gotowawcze nie zostało zakończone oraz brak zaufania kierownictwa Spółki do po-
woda jako pracownika.
W dniu 8 marca 2000 r. w pozwanej Spółce powstał Związek Zawodowy Pra-
cowników Zakładu Wodociągów i Kanalizacji ,,W.-K." Spółki z o.o., którego jednym z
założycieli był Maciej J. Uchwałą Związku z 15 marca 2000 r. został on powołany na
funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej. Postanowieniem Sądu Okręgowego w
Skierniewicach z dnia 6 kwietnia 2000 r. [...], Związek został wpisany do rejestru
związków zawodowych. W dniu 21 kwietnia 2000 r. odbyło się Nadzwyczajne Zebra-
nie Ogólne Związku, które powołało zarząd w nowym składzie. W dniu 25 kwietnia
2000 r. zarząd Związku zawiadomił Prezesa pozwanej Spółki o zmianach w składzie
zarządu wyłonionego przez Nadzwyczajne Zebranie Ogólne Związku w dniu 21
kwietnia 2000 r. Sąd Okręgowy w Skierniewicach w dniu 25 sierpnia 2000 r. [...], od-
mówił zarejestrowania składu zarządu Związku z uwagi na naruszenie przy dokony-
waniu jego wyboru § 20 Statutu. Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację wniosko-
dawcy od tego postanowienia. Przed złożeniem powodowi oświadczenia woli o wy-
powiedzeniu umowy o pracę pozwany pracodawca zwrócił się do zarządu Związku o
wyrażenie zgody na rozwiązanie z nim stosunku pracy. Zarząd Związku wyraził
zgodę na wypowiedzenie Maciejowi J. umowy o pracę.
W ocenie Sądu, podane przez pozwaną Spółkę przyczyny wypowiedzenia
powodowi umowy o pracę, są rzeczywiste i zasadne w świetle art. 45 § 1 k.p. Powód
zwracał się do zarządu Spółki o rozwiązanie żenująco prostych kwestii. Występował
do Zarządu Miasta S. o skontrolowanie inwestycji prowadzonej przez pozwaną przy
modernizacji Miejskiej Oczyszczalni Ścieków pod kątem zgodności zawieranych
umów z ustawą o zamówieniach publicznych. Zarząd Miasta, po przeprowadzeniu
czynności wyjaśniających w okresie od 25 lutego do 1 czerwca 2000 r. i zbadaniu
zarzutów powoda uznał, że zarząd Spółki nie działał na jej szkodę. W zastosowanej
procedurze zamówień publicznych dopatrzył się wprawdzie pewnych uchybień pro-
ceduralnych, ale nie miały one negatywnych skutków finansowych dla Spółki. W dniu
30 marca 2000 r. Maciej J. zwrócił się do Prokuratury Rejonowej w Skierniewicach z
wnioskiem o wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko zarządowi
Spółki, zarzucając mu naruszenie dyscypliny budżetowej i działanie na szkodę
Spółki. Postanowieniem z 31 lipca 2000 r. Prokurator Rejonowy umorzył dochodze-
nie w sprawie z uwagi na brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie
popełnienia przestępstwa. Na skutek złożonej przez powoda w dniu 26 marca 2001 r.
skargi do Biura Ministra Sprawiedliwości Wydziału Skarg i Wniosków, Prokuratura
Apelacyjna w Łodzi zleciła postępowanie uzupełniające, które do dnia wyrokowania
przez Sąd pierwszej instancji nie zostało podjęte. Powód skierował także skargę do
Najwyższej Izby Kontroli. W zaleceniach pokontrolnych Najwyższa Izba Kontroli za-
lecała ,,ścisłe przestrzeganie warunków zawartych umów, uzgadnianie terminów wy-
konania dokumentacji projektowo - kosztorysowej przez Ekolog Sp. z o.o. z P., egze-
kwowania przez pracowników jednoznacznego określenia wykonanych zadań w tym
realizacji dostaw". Nie czekając na wyniki kontroli Zarządu Miasta i rozstrzygnięcia
postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową, po-
wód zawiadomił lokalną prasę o swoich zarzutach podnoszonych wobec zarządu
Spółki. Postawa Macieja J. wywołała niezadowolenie wśród pracowników pozwanej
Spółki, którzy w liście otwartym do prasy opowiedzieli się po stronie Zarządu. Sąd
Okręgowy uznał za słuszny zarzut apelacji w zakresie dotyczącym sporządzania
przez powoda w czasie pracy ,,odbitek" ze swoich prasowych wypowiedzi, albowiem
zdarzenie takie nie zostało udowodnione przez pracodawcę. Jednak ,,pozostałe za-
rzuty znajdują pełne odzwierciedlenie w materiale zebranym przed Sądem, a zatem
są prawdziwe i obiektywnie uzasadniające wypowiedzenie powodowi umowy o
pracę". Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja
1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze
zm.), Sąd stanął na stanowisku, że pozwana Spółka zastosowała się do tego przepi-
su. Okoliczność uzyskania zgody na rozwiązanie umowy o pracę zarządu, którego
skład nie był uprawniony do jej wyrażenia, co okazało się dopiero po rozwiązaniu
stosunku pracy, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Konflikty wewnątrz-
związkowe należą, zdaniem Sądu, wyłącznie do spraw członków Związku i nie mogą
mieć wpływu na decyzje pracodawcy. Nieważność wyboru nowych władz związku
pozostawała bez wpływu na prawidłowość dokonanego wypowiedzenia.
Skoro wypowiedzenie było zasadne i nie naruszało przepisów, to roszczenie
powoda o przywrócenie do pracy nie jest usprawiedliwione, a wobec tego bezza-
sadne jest również roszczenie o zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania
bez pracy.
W kwestii przyznania powodowi premii Sąd podkreślił, że ma ona charakter
uznaniowy, a ponieważ powód nie wywiązywał się należycie z obowiązków, jej przy-
znanie byłoby bezpodstawne. W zakresie zarzutów proceduralnych Sąd drugiej in-
stancji stwierdził, że skoro w rozpoznawanej sprawie przedmiotem postępowania
były okoliczności dotyczące wywiązywania się z obowiązków pracowniczych przez
powoda, nieuzasadnione byłoby powoływanie dowodów odnoszących się do niego-
spodarności, czy też działania zarządu na szkodę Spółki. ,,Sąd rozpatrujący sprawę
zobowiązany jest ustosunkować się do dowodów mających istotne znaczenie w
sprawie, bowiem tylko okoliczności istotne mogą być przedmiotem dowodzenia przed
Sądem, stosownie do art. 227 k.p.c."
Maciej J. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako podstawy kasacji naru-
szenie prawa materialnego przez niewłaściwą wykładnię art. 38 k.p. w związku z art.
32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, art. 30 § 4 k.p. poprzez uznanie, że
spełnione zostały przesłanki niezbędne do wypowiedzenia i rozwiązania z powodem
stosunku pracy, art. 45 § 1 k.p. poprzez jego niezastosowanie, oraz naruszenie
przepisów postępowania, a to: art. 217 § 2 k.p.c., art. 233 k.p.c., art. 316 § 1 k.p.c. i
art. 328 § 2 k.p.c., jego pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez
,,uwzględnienie apelacji powoda wniesionej od wyroku wydanego w pierwszej instan-
cji w dniu 25 czerwca 2002 r. przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach Wydział Pracy",
ewentualnie o ,,uchylenie wyroków wydanych w obu instancjach i przekazanie sprawy
Sądowi Rejonowemu w Skierniewicach Wydział Pracy" do ponownego rozpoznania,
z orzeczeniem o kosztach postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.
Jako okoliczność uzasadniającą rozpoznanie kasacji wskazał występujące w sprawie
istotne zagadnienie prawne, ,,związane z koniecznością ustalenia, jaki skutek ma
wyrażenie przez Zarząd zakładowej organizacji związkowej zgody na rozwiązanie
stosunku pracy z pracownikiem podlegającym szczególnej ochronie z mocy art. 32
ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, w sytuacji, gdy prawomocne orzeczenia
wskazują, że Zarząd zakładowej organizacji związkowej w określonym składzie nie
był uprawniony do wypowiadania się w kwestii wyrażenia zgody na rozwiązanie sto-
sunku pracy".
W uzasadnieniu skargi wywodził, że zgoda na rozwiązanie stosunku pracy z
powodem została wydana przez niewłaściwy organ związkowy, albowiem został on
,,wybrany niezgodnie z prawem i niezgodnie z postanowieniami Statutu związku za-
wodowego". Zdaniem skarżącego, w sprawie istniały uzasadnione przesłanki, aby
Sądy obu instancji zbadały czy stanowisko zarządu zakładowej organizacji związko-
wej pochodziło od właściwego organu związkowego. Ponadto, postanowienie o od-
mowie rejestracji zmian w składzie zarządu wydane przez Sąd Okręgowy w Skier-
niewicach w dniu 25 sierpnia 2000 r., a więc jeszcze w okresie biegnącego wypowie-
dzenia, było dla pracodawcy ,,podstawą do zbadania, czy aby zgodę na rozwiązanie
z powodem stosunku pracy wydał właściwy organ związkowy". Odmowa dokonania
wpisu zmian w składzie zarządu zakładowej organizacji związkowej oznacza bo-
wiem, że ,,zgodę wydały osoby, które z formalnego punktu widzenia nie były w mo-
mencie podejmowania decyzji członkami Zarządu zakładowej organizacji związko-
wej". W konsekwencji, odmiennie niż przyjęły Sądy obu instancji, tak wyrażona
zgoda nie może być traktowana jako wiążąca i wywołująca prawem przewidziane
skutki, a powinna zostać uznana za nieważną. W takiej sytuacji pracodawca ,,winien
był oprzeć się na wypisie z Rejestru Związków Zawodowych, celem zasięgnięcia
opinii zakładowej organizacji związkowej reprezentowanej przez Zarząd w składzie
wynikającym ze stosownego wpisu." Podnosił również, że wskazane przez praco-
dawcę podstawy wypowiedzenia umowy o pracę są ogólnikowe i nierzeczywiste, a
zatem równoznaczne z brakiem przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie w znacze-
niu art. 30 § 4 k.p. Według skarżącego, Sąd naruszył art. 217 k.p.c. poprzez niedo-
puszczenie prawidłowo zgłaszanych dowodów w postaci wskazanych przez powoda
zeznań świadków i dokumentów, a nadto uchybił art. 233 k.p.c., przekraczając gra-
nice swobodnej oceny dowodów. Sąd nie uwzględnił również prawomocnych orze-
czeń stwierdzających nieważność uchwał podjętych w dniu 21 kwietnia 2000 r. na
Nadzwyczajnym Zebraniu Ogólnym oraz orzeczeń odmawiających rejestracji zmian
w składzie osobowym organów zakładowej organizacji związkowej przez co naruszył
art. 316 k.p.c. Uchybił także art. 328 § 2 k.p.c., albowiem ,,zdyskwalifikował pewne
dowody w sposób ogólnikowy i bez logicznego uzasadnienia".
W odpowiedzi na kasację strona pozwana wniosła o oddalenie skargi i zasą-
dzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ponieważ kasacja została oparta na obydwu podstawach określonych w art.
3931 k.p.c., w pierwszej kolejności rozpoznane być muszą zarzuty proceduralne.
Nie jest trafny zarzut naruszenia art. 217 § 2 k.p.c. Przepis ten wyznacza gra-
nice rzeczowe i czasowe prowadzenia postępowania dowodowego. Stanowi je ,,do-
stateczne wyjaśnienie okoliczności spornych". Wszakże nie wszelkich, czy jakichkol-
wiek okoliczności spornych, ale tych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Sąd drugiej instancji nie uwzględnił wniosków dowodowych zgłoszonych przez skar-
żącego w apelacji, albowiem fakty, o zaistnieniu których miały zaświadczać, dla wy-
jaśnienia okoliczności spornych między stronami istotnych dla wyniku sprawy były
bez znaczenia. Rację ma Sąd, że główny przedmiot sporu stanowiła zasadność (lub
brak zasadności) wypowiedzenia i zgodność (lub niezgodność) tej czynności z prze-
pisami. Dowodzenie zeznaniami świadków wysokich kwalifikacji zawodowych skar-
żącego w kontekście podanych przyczyn rozwiązania stosunku pracy nie było uza-
sadnione potrzebą procesową. Wszak pracodawca ich nie kwestionował. Bez zna-
czenia w rozpoznawanym sporze są również fakty dotyczące sposobu zarządzania
Spółką i jej funkcjonowania.
Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. mógłby stanowić uzasadnioną podstawę
kasacji gdyby skarżący wykazał, że Sąd uchybił temu przepisowi i wskazał, jaki
wpływ mogło mieć to uchybienie na wynik sprawy. Sąd drugiej instancji przyjął ,,za
własne" ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy. Nie miał w tej sytuacji obowiązku
,,przenoszenia" w całości odnośnych fragmentów uzasadnienia wyroku zaskarżonego
apelacją do motywów ,,własnego" wyroku. Ich pominięcie oznacza tylko tyle, że Sąd
drugiej instancji w motywach rozstrzygnięcia odsyła w zakresie ustaleń faktycznych
do uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji. Nie miał też obowiązku ustosun-
kowywania się do wszelkich twierdzeń strony i wszystkich jej tez zawartych w apela-
cji. Zwłaszcza do tych, które dla rozstrzygnięcia sprawy nie miały żadnego znacze-
nia. Nie ,,zdyskwalifikował" żadnych dowodów ,,w sposób ogólnikowy i bez logicznego
uzasadnienia". Uznał tylko, słusznie, że zachodzą przewidziane w art. 381 k.p.c.
podstawy do odmowy przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodo-
wego.
Wbrew odmiennemu twierdzeniu pełnomocnika skarżącego, Sąd zebrał do-
stateczny materiał dowodowy do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy i starannie go
rozważył. Powiązanie poszczególnych faktów i wnioski stąd wyprowadzone są lo-
giczne. Zarzutu uchybienia art. 233 § 1 k.p.c. nie może uzasadniać jedynie odmienna
od poczynionej przez sąd, subiektywna ocena dowodów strony niezadowolonej z
niekorzystnego dla niej wyroku. Uzasadnienie kasacji w odniesieniu do tego zarzutu
jest tylko polemiką z ustaleniami Sądu.

Art. 316 k.p.c. nakazuje brać pod rozwagę przy wyrokowaniu stan rzeczy ist-
niejący w chwili zamknięcia rozprawy. Zakazuje więc sądowi powoływania się na
zdarzenia ujawnione lub zaistniałe po zamknięciu rozprawy, a zarazem zobowiązuje
go do uwzględniania wszystkich powołanych przez strony faktów i okoliczności - nie
tylko tych, które istniały w chwili wszczęcia postępowania, ale także takich, które na-
stąpiły (zdarzyły się) po wniesieniu powództwa - w czasie trwania postępowania. Ta
generalna zasada, odnosząca się do wyrokowania we wszystkich sprawach cywil-
nych w rozumieniu art. 1 k.p.c., ma jednak ograniczone zastosowanie w postępowa-
niu o roszczenia pracowników z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem
wypowiedzenia umowy o pracę. Pracownik ma prawo do wniesienia odwołania od
wypowiedzenia umowy o pracę w każdym przypadku (art. 44 k.p.). Uprawnienie to
traktowane jest jako element powszechnej ochrony trwałości stosunku pracy. Warun-
kiem orzeczenia o roszczeniach przewidzianych w art. 45 k.p. na korzyść pracownika
jest ustalenie przez sąd pracy, że ,,wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas
nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o
pracę". Zatem istota postępowania odwoławczego tkwi w kontroli zgodności z pra-
wem ,,oświadczenia woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem
okresu wypowiedzenia". Czasowym punktem odniesienia dla takiej kontroli może być
jedynie moment (data) złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu. Ustalając
przeto, czy wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony było zasadne i czy nie naru-
szało przepisów, sąd musi i może uwzględnić stan sprawy (faktyczny i prawny) ist-
niejący w dniu dokonania tej czynności. Zdarzenia późniejsze (np. śmierć pracodaw-
cy, utrata przez pracownika zdolności do wykonywania pracy) mogą mieć znaczenia
dla orzeczenia o roszczeniach pracownika z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy
(np. o orzeczeniu odszkodowania w miejsce żądanego przywrócenia do pracy).
Mogą mieć też znaczenie dla oceny zgodności z prawem rozwiązania umowy o
pracę na skutek dokonanego uprzednio wypowiedzenia - zasadnego i w chwili złoże-
nia oświadczenia woli nienaruszającego przepisów (np. w razie ujawnienia w okresie
wypowiedzenia ciąży pracownicy albo wyboru pracownika do pełnienia niektórych
funkcji). Jednak nie dla ustalenia zasadności wypowiedzenia i jego zgodności z pra-
wem. W postępowaniu wszczętym z powództwa Macieja J. Sąd powinien był doko-
nać oceny zgodności wypowiedzenia z prawem, uwzględniając stan faktyczny
sprawy i stan prawny istniejące w dniu dokonania wypowiedzenia, tj. 27 czerwca
2000 r. Tak też uczynił.

Skoro ustalenia stanowiące faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w
zaskarżonym wyroku nie zostały skutecznie podważone, jest nimi związany także
Sąd Najwyższy. Podane przez pracodawcę przyczyny wypowiedzenia, poza sporzą-
dzaniem w czasie pracy odbitek z prasowych wypowiedzi, były rzeczywiste i praw-
dziwe. Sąd Najwyższy podziela ocenę, że uzasadniały one wypowiedzenie. Maciej J.
zajmował stanowisko samodzielne - głównego specjalisty ds. oczyszczalni i kanali-
zacji (od 1 października 1991 r.), głównego specjalisty ds. dokumentacji, nadzoru i
opłat (od 1 stycznia 1997 r.), głównego specjalisty ds. techniczno - inwestycyjnych
(od 2 sierpnia 1999 r.) oraz kierownicze (od 2 sierpnia 1999 r. był kierownikiem
Działu Techniczno - Inwestycyjnego). Z istoty stanowiska samodzielnego i funkcji
kierowniczej wynika konieczność samodzielnego rozwiązywania problemów oraz
podejmowania decyzji należących do kompetencji i obowiązków pracownika zatrud-
nionego na takim stanowisku oraz sprawującego taką funkcję. Bezczynność, bier-
ność, pasywność, powstrzymywanie się od oczekiwanego przez przełożonych ,,stylu"
pracy i próba przerzucenia na nich obowiązków związanych z zajmowanym stanowi-
skiem świadczy albo o złośliwym uchylaniu się od należytego wykonywania tychże
obowiązków, jeżeli jest celowe, albo o braku umiejętności koniecznych do wykony-
wania pracy tego rodzaju, jeżeli celowe nie jest. W obu przypadkach pracodawca
musi mieć możliwość zmiany istniejącego stanu rzeczy. Kierowanie jednostką orga-
nizacyjną wymaga współpracy zarówno z podległym zespołem pracowników, jak też
z przełożonymi i innymi osobami odpowiedzialnymi za prawidłowe wykonywanie po-
wierzonych im zadań, uzależnionych od wyników pracy tejże jednostki. Skarżący w
okresie poprzedzającym wypowiedzenie nie przejawiał woli do takiej współpracy.
Tym samym utrudniał należyte wykonywanie pracy innym, co musiało negatywnie
rzutować na funkcjonowanie całego zakładu. Skarżący nie wykonał projektu tech-
nicznego sieci wodociągowej ani w początkowo wyznaczonym (20 kwietnia 2000 r.),
ani w przedłużonym (26 maja 2000 r.) terminie. Przekracza granice usprawiedliwio-
nej krytyki rozpowszechnianie niesprawdzonych i nieudokumentowanych informacji
dotyczących funkcjonowania zakładu, upublicznianie niepotwierdzonych przez orga-
ny kontrolne i nadzorcze zarzutów formułowanych pod adresem przełożonych. Cią-
głe oskarżenia, pretensje, pomówienia i ,,walka" z przełożonymi nie sprzyjają właści-
wej atmosferze pracy. Postępowanie skarżącego nie służyło łagodzeniu napięć i
konfliktów, ale - niezależnie od intencji - podsycało je. Pracownik należący do kadry
kierowniczej zakładu powinien być osobą najwyższego zaufania. Powinien wzorowo
wykonywać swoje obowiązki zawodowe, przejawiać wzmożoną dbałość o dobro za-
kładu, wpływać pozytywnie na stosunki międzyludzkie. Maciej J. takiej postawy nie
prezentował. Zarzut naruszenia art. 45 k.p. nie jest zasadny.
Nietrafny jest także zarzut naruszenia art. 30 § 4 k.p. Ustawodawca nie okre-
ślił sposobu opisania przez pracodawcę przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie.
Znaczy to, że ocenę w zakresie prawidłowości jej wskazania uzależnił od okoliczno-
ści każdego konkretnego przypadku. Uwzględniając cel regulacji zawartej w art. 30 §
4 k.p., przyczyna wypowiedzenia powinna być podana w taki sposób, by umożliwić
pracownikowi obronę. Musi więc być dla niego zrozumiała. W bogatym orzecznictwie
Sądu Najwyższego wypracowane zostały pewne ogólne reguły w tym zakresie. Do-
tyczy to także stopnia konkretyzacji przyczyny. Konieczność mniej lub bardziej
szczegółowego jej opisania zależy przede wszystkim od rozeznania pracownika co
do okoliczności wypowiedzenia (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 2 wrze-
śnia 1998 r., I PKN 271/98, OSNP 1999 nr 18, poz. 577; z dnia 24 lutego 1998 r., I
PKN 538/97, OSNP 1999 nr 3, poz. 87; z dnia 10 maja 2000 r., I PKN 641/99, OSNP
2001 nr 20, poz. 618). Uwzględniając okoliczności wypowiedzenia umowy o pracę
Maciejowi J. - treść jego korespondencji z pracodawcą, uzasadnienie pozbawienia
go premii za kwiecień i maj 2000 r., powody pozbawienia go funkcji kierowniczej,
opisywany w prasie lokalnej jego konflikt z przełożonymi i zaangażowanie się w ten
konflikt po stronie pracodawcy innych pracowników - ocena, że sposób podania mu
przyczyn dokonania tej czynności jest prawidłowy, a zatem nie uchybia art. 30 § 4
k.p. Przyczyny wypowiedzenia zostały sformułowane na tyle jednoznacznie, że skar-
żący mógł bez trudu zrozumieć je i odczytać ich sens. Że tak właśnie było wynika już
z treści pozwu. Potwierdza tę ocenę przebieg postępowania sądowego.
Problemem prawnym najistotniejszym w rozpoznawanej sprawie, także ze
względu na ,,objętościowe" wyeksponowanie go w kasacji, jest kwestia zachowania
przez pracodawcę wymogu uzyskania zgody zarządu zakładowej organizacji związ-
kowej na wypowiedzenie skarżącemu umowy o pracę. Maciej J. pełnił bowiem funk-
cję przewodniczącego komisji rewizyjnej Związku Zawodowego Pracowników Zakła-
du Wodociągów i Kanalizacji ,,W.-K." Sp. z o.o. Według art. 32 ustawy o związkach
zawodowych w brzmieniu obowiązującym w dniu wypowiedzenia skarżącemu
umowy o pracę, tj. 27 czerwca 2000 r., pracodawca nie mógł wypowiedzieć ani roz-
wiązać umowy o pracę z pracownikiem będącym członkiem komisji rewizyjnej zakła-
dowej organizacji związkowej bez zgody zarządu tego związku. Strona pozwana zo-
stała poinformowana w dniu 25 kwietnia 2000 r. o wyborze w dniu 21 kwietnia 2000 r.
przez nadzwyczajne ogólne zebranie Związku zarządu w nowym składzie personal-
nym. Zmiana składu osobowego zarządu i informacja o niej miała (lub mogła mieć)
znaczenie tylko w relacjach pracodawca - członek zarządu. Wybór pracownika do
zarządu zakładowej organizacji związkowej powoduje bowiem powstanie (uaktual-
nienie) pewnych szczególnych jego uprawnień i zarazem odpowiadających im obo-
wiązków pracodawcy (np. w zakresie ochrony trwałości stosunku pracy, udzielenia
urlopu organizacyjnego czy zwolnień od pracy). Nie miała natomiast żadnego zna-
czenia w relacjach między pracodawcą i zarządem zakładowej organizacji związko-
wej jako jej organem. Art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych zobowiązuje
pracodawcę do uzyskania zgody organu, a nie osób w organie tym zasiadających.
Taką zgodę zarządu pozwana Spółka uzyskała. Nie ma znaczenia okoliczność, że w
postępowaniu rejestracyjnym okazało się, iż uchwała nadzwyczajnego ogólnego ze-
brania Związku w sprawie wyboru zarządu w nowym składzie została podjęta z naru-
szeniem postanowień statutu. Pracodawca nie jest uprawniony do kontrolowania
przestrzegania przez organy związku zawodowego statutowych procedur, badania
legalności uchwał oraz merytorycznej i formalnej prawidłowości podejmowania
wszelkich innych decyzji. Nie jest też zobowiązany, co sugeruje pełnomocnik skarżą-
cego, do weryfikacji przekazanych mu przez organy związku informacji poprzez ich
porównywanie z wpisami uwidocznionym w rejestrze. Tylko na zasadzie wyjątku, ,,dla
zapewnienia minimum legalizmu i praworządności w stosunkach pracy", dopuszczal-
ne jest sprawdzenie, czy zgoda na wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę ,,po-
chodzi od organu, który zgodnie z przepisami ustawy i postanowieniami statutu
związku zawodowego jest upoważniony do jej podejmowania" (por. wyrok Sądu Naj-
wyższego z dnia 20 listopada 1996 r., I PKN 20/96, OSNP 1997 nr 12, poz. 220). Na
tym właśnie polega autonomia związków zawodowych.

Oceniając trafność zarzutu naruszenia art. 32 ust. 1 ustawy o związkach za-
wodowych, warto podnieść, że przepis ten, w brzmieniu obowiązującym do 30
czerwca 2003 r., w zakresie w jakim przewidywał ochronę trwałości stosunku pracy
członków komisji rewizyjnej związku zawodowego, z dniem 15 kwietnia 2003 r.
uznany został przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczny z art. 32 Konstytucji (por.
wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2003 r., Dz.U. Nr 63, poz. 590).
W tym kontekście kwestionowana może być sama potrzeba uzyskania przez pozwa-
nego pracodawcę zgody na wypowiedzenie skarżącemu umowy o pracę. Z dniem 1
lipca 2003 r. art. 32 ustawy o związkach zawodowych został zmieniony, a zmiana ta
uwzględnia wyrok Trybunału i jest z nim zgodna (art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca
2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. Nr
135, poz. 1146).
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 k.p.c.,
orzekł jak w sentencji.
========================================