Wyrok z dnia 2 września 2003 r.
I PK 389/02

Przekazanie przez pracownika organom ścigania kopii dokumentów po-
twierdzających zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa (art. 304 § 1 k.p.k.)
w sytuacji, gdy istniały uzasadnione podstawy do jego złożenia, nie jest naru-
szeniem podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk (sprawozdawca), Zbigniew Hajn.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 września 2003 r.
sprawy z powództwa Henryka J. i Kazimierza B. przeciwko Przedsiębiorstwu Trans-
portu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem Spółce Akcyjnej w R. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach - Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia
23 maja 2002 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Powodowie Henryk J. i Kazimierz B. wnieśli o przywrócenie ich do pracy w po-
zwanym Przedsiębiorstwie Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem SA w R.
i zasądzenie wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, podając w uzasad-
nieniu, że pozwany bez usprawiedliwionych przyczyn rozwiązał z nimi umowę o
pracę bez wypowiedzenia, nie uzyskując zgody zarządu organizacji związkowej, któ-
rego powodowie byli członkami.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.
Rozpoznając sprawę po raz trzeci, po dwukrotnym uchyleniu wyroku Sąd Re-
jonowy-Sąd Pracy w Rybniku wyrokiem z dnia 20 marca 2001 r. [...], zasądził od po-
zwanego na rzecz powodów odszkodowanie i oddalił powództwo o przywrócenie do
pracy. Sąd ustalił, że powodowie byli zatrudnieni u pozwanego w Dziale Regulami-
nów i Dokumentacji od 1994 r., a od listopada 1995 r. byli członkami zarządu
Związku Zawodowego ,,K.". W dniu 24 czerwca 1997 r. doręczono powodom pismo
rozwiązujące z nimi stosunek pracy bez wypowiedzenia z dniem 30 czerwca 1997 r.,
wskazując jako przyczynę rozwiązania umowy skopiowanie i wyniesienie poza sie-
dzibę pozwanego dokumentów zawierających tajemnice handlowe spółki. Przed
rozwiązaniem umowy Zarząd Związku Zawodowego ,,K." podjął w dniu 23 czerwca
1997 r. uchwałę o odmowie wyrażenia zgody na rozwiązanie z powodami umowy o
pracę. O fakcie skopiowania dokumentów przez powodów zarząd pozwanego do-
wiedział się 26 maja 1997 r. Oceniając ten stan faktyczny Sąd uznał, że rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia było sprzeczne z prawem, bowiem naruszało
przepis art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), wobec braku zgody zarządu za-
kładowej organizacji związkowej oraz przepis art. 52 § 2 Kodeksu pracy wobec nie-
zachowania miesięcznego terminu od daty dowiedzenia się o okoliczności uzasad-
niającej rozwiązanie umowy o pracę. Jednocześnie Sąd uznał żądanie przywrócenia
do pracy za sprzeczne z zasadami określonymi w art. 8 Kodeksu pracy. Sąd dopa-
trzył się uchybień w postępowaniu powodów, którzy - jego zdaniem - o stwierdzonych
nieprawidłowościach w działaniu zarządu Spółki, wynikających ze skopiowanych
przez nich dokumentów, powinni w pierwszej kolejności zawiadomić radę nadzorczą.
Sąd wziął również pod uwagę okoliczności będące przedmiotem postępowania w
sprawie karnej [...], w której powodowie byli oskarżeni o sfałszowanie protokołu ze-
brań pracowników. Protokoły te stanowiły jeden z dokumentów związanych z założe-
niem związku zawodowego. Ustalił ponadto, że w czasie trwania procesu nastąpiły
zmiany organizacyjne w Spółce, w związku z czym w zasadzie niemożliwe jest przy-
wrócenie powodów na poprzednie warunki pracy. Z tych przyczyn zamiast przywró-
cenia do pracy Sąd orzekł o odszkodowaniu.
Apelację od tego wyroku wniosły obie strony. Powodowie żądali przywrócenia
ich do pracy, a pozwany kwestionując fakt powstania Związku Zawodowego ,,K." i
fakt objęcia powodów ochroną przed rozwiązaniem umowy o pracę wnosił o oddale-
nie powództwa.
Wyrokiem z dnia 23 maja 2002 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Gliwicach - Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił zaskarżony wy-
rok w ten sposób, że przywrócił powodów do pracy u pozwanego na poprzednich
warunkach, zasądził od pozwanego na rzecz powoda Henryka J. 164.888,98 zł i na
rzecz powoda Kazimierza B. 112.890,70 zł pod warunkiem podjęcia pracy w terminie
7 dni, oddalił powództwo w pozostałej części i oddalił apelację pozwanego. Sąd
Apelacyjny nie uwzględnił zarzutu pozwanego, że powodowie nie pełnili funkcji
członków zarządu Związku Zawodowego ,,K.". Związek ten został zarejestrowany w
dniu 17 listopada 1995 r., co zostało potwierdzone postanowieniem Sądu Wojewódz-
kiego w Katowicach z dnia 21 października 1997 r. W rejestrze sądowym został od-
notowany wybór powodów do zarządu związku i powodowie pełnili te funkcje przez
okres prawie dwóch lat przed zwolnieniem z pracy. Powołując się na uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 12 września 1990 r., III PZP 1/90 (OSP 1991 nr 6, poz. 159),
Sąd Okręgowy uznał, że ani zakład pracy, ani sąd pracy nie mają prawa kontrolo-
wać, ani nie mogą kwestionować prawidłowości wyboru członka zarządu związku
zawodowego, czasu trwania kadencji czy zasadności decyzji organów związkowych.
W zakresie naruszenia przez pozwanego art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodo-
wych stanowisko Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Prawidłowe jest także
uznanie, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło po upływie terminu określonego w
art. 52 § 2 k.p., gdyż zarząd o przyczynach podanych w piśmie rozwiązującym
umowę o pracę dowiedział się ponad miesiąc przed terminem rozwiązania umowy.
W czasie trwania procesu strona pozwana nie przytoczyła żadnych istotnych dowo-
dów na uzasadnienie twierdzenia, że powodowie domagając się przywrócenia do
pracy czynią ze swego prawa użytek, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodar-
czym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego. Ustalenia fak-
tyczne nie uzasadniają odmowy przywrócenia do pracy z przyczyn określonych w art.
8 k.p. Powodowie nie dopuścili się bowiem ciężkiego naruszenia obowiązków pra-
cowniczych przez skopiowanie dokumentów w celu zawiadomienia prokuratury o
możliwym fakcie popełnienia przestępstwa. Zawiadomienie o przestępstwie zostało
zgłoszone na podstawie art. 304 § 1 k.p.k . Sprzeczne z tym przepisem byłoby
uprzednie powiadomienie rady nadzorczej i pozostawienie tej kwestii do jej decyzji.
Na skutek zawiadomienia dokonanego przez powodów prokuratura wszczęła postę-
powanie i w 1997 r. skierowała akt oskarżenia między innymi przeciwko byłym człon-
kom zarządu Spółki. Akta sprawy na etapie postępowania przygotowawczego liczą
29 tomów. Dokumenty skopiowane przez powodów nie stanowiły tajemnicy handlo-
wej spółki. Dotyczyły one wycieku oleju napędowego i udzielenia dwóch pożyczek.
Pozwana nie wykazała, aby fakty stwierdzone tymi dokumentami były objęte tajemni-
cą handlową Spółki. Oceniając te okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że rozwiązanie
umów o pracę z powodami było nieprawidłowe pod względem formalnym, jak i nie-
uzasadnione merytorycznie w rozumieniu art. 52 § 1 k.p. Tym samym żądanie przy-
wrócenia do pracy w oparciu o przepis art. 56 k.p. i zasądzenia wynagrodzenia na
podstawie art. 57 § 1 i 2 k.p. jest uzasadnione. W przypadku powodów nie można
mówić o niecelowości bądź niemożności przywrócenia do pracy w rozumieniu art. 45
§ 2 k.p. wobec treści art. 45 § 3 w związku z art. 56 § 2 k.p. Wobec tego ustalenia
Sądu pierwszej instancji odnośnie do zmian organizacyjnych i niemożności zatrud-
nienia powodów na poprzednich warunkach były zbędne. Strona pozwana nie udo-
wodniła, że przywrócenie powodów do pracy będzie sprzeczne z zasadami współży-
cia społecznego. Powoływanie się na uchwałę obecnego zarządu Związku Zawodo-
wego ,,K." z dnia 2 marca 2001 r. nie może być brane pod uwagę wobec treści pierw-
szej decyzji zarządu tego związku z dnia 23 czerwca 1997 r. Twierdzenie o obniżeniu
morale pracowników i zgorszeniu na skutek przywrócenia powodów do pracy nie jest
niczym poparte i jako gołosłowne nie zasługuje na uwzględnienie. Przepis art. 8 k.p.
ma zastosowanie w takich wypadkach, kiedy zachowanie pracownika było wyjątkowo
naganne, a taka sytuacja nie wystąpiła w niniejszej sprawie. Ani zmiany organizacyj-
ne, ani przewlekłość postępowania sądowego nie uzasadniają zastosowania tego
przepisu.
Wyrok ten zaskarżyła kasacją strona pozwana i opierając ją na obu podsta-
wach wymienionych w art. 3931 k.p.c. wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Gliwicach-Ośrodkowi Zamiejscowemu w
Rybniku do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę tego wyroku i oddalenie
powództwa w całości. Jej zdaniem naruszenie prawa materialnego polega na błędnej
wykładni i niewłaściwym zastosowaniu następujących przepisów: 1) art. 32 ust. 1 w
związku z art. 12 ust. 1 i 2, art. 13 oraz art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych ,,poprzez przyjęcie, że powodowie korzystają ze szczególnej
ochrony stosunku pracy przysługującej członkom zarządu i komisji rewizyjnej
związku zawodowego, w sytuacji, gdy do utworzenia Związku Zawodowego ,,K." przy
PTKiGK S.A. faktycznie nie doszło z uwagi na sfałszowanie uchwał o utworzeniu
związku i wyborze w skład zarządu i komisji rewizyjnej, a co za tym idzie nieważno-
ścią statutu, który nie został uchwalony przez założycieli", 2) art. 57 § 2 k.p. w
związku z art. 32 ust. 1 i w związku z art. 12 ust. 1 i 2, art. 13 oraz art. 14 ust. 2
ustawy o związkach zawodowych ,,poprzez orzeczenie o przywróceniu powodów do
pracy na dotychczasowych warunkach i zasądzeniu na rzecz powodów wynagrodze-
nia za cały czas pozostawania bez pracy, w sytuacji gdy faktycznie nie doszło do
utworzenia Związku Zawodowego ,,K." przy PTK i GK S.A., przez co powodowie nie
mogą korzystać ze szczególnej ochrony przewidzianej ustawą o związkach zawodo-
wych", 3) art. 52 § 2 k.p. w związku z art. 61 k.c. poprzez przyjęcie, że rozwiązanie
umowy o pracę nastąpiło po upływie jednego miesiąca od daty dowiedzenia się o
okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę mimo, że do daty doręcze-
nia pisma rozwiązującego umowę termin miesięczny nie upłynął, 4) art. 52 § 1 k.p. w
związku z art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczci-
wej konkurencji (Dz.U. Nr 47, poz. 211 ze zm.) ,,poprzez przyjęcie, że rozwiązanie z
powodami umów o pracę bez wypowiedzenia było nieuzasadnione merytorycznie,
gdyż rozwiązanie z nimi umów o pracę miało związek z pełnioną funkcją w radzie
nadzorczej, w sytuacji gdy powodowie jako pracownicy Działu Regulaminów i Doku-
mentacji mieli dostęp do wszystkich dokumentów stanowiących tajemnicę handlową
firmy, przez co niezależnie od pełnionej funkcji w radzie nadzorczej mieli obowiązek
zachowania lojalności wobec pracodawcy, a dokonując samowolnie skopiowania i
wyniesienia poza siedzibę pozwanego dokumentacji handlowej firmy nawet w celu
zawiadomienia organów ścigania o zaobserwowanych nieprawidłowościach dopuścili
się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych", 5) art. 45 § 2
k.p. w związku z art. 56 § 1 i 2 oraz 8 k.p. ,,poprzez przyjęcie, że brak jest podstaw do
takiej oceny zachowania powodów, na podstawie której można przyjąć, że ich rosz-
czenia są sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, mimo że
zachowanie powodów należy ocenić wyjątkowo nagannie, czego dodatkowym po-
twierdzeniem jest uchwała z dnia 2 marca 2001 r. Związku Zawodowego ,,K.", z której
wynika, że przywrócenie powodów do pracy będzie miało wpływ na obniżenie morale
pracowników i wywoła zgorszenie, oraz powszechne niewybredne komentarze pra-
cowników pozwanego o zamiarze przywrócenia powodów do pracy".
Jako naruszony przepis postępowania wskazany został art. 233 § 2 k.p.c., a
naruszenie to polega na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów ,,zwłasz-
cza uznania przez Sąd, że twierdzenie pozwanego o obniżonym morale pracowni-
ków i zgorszeniu na skutek przywrócenia powodów do pracy nie jest niczym poparte,
w sytuacji gdy z uchwały z dnia 2 marca 2001 r. Związku Zawodowego ,,K." wynika,
że przywrócenie powodów do pracy będzie miało wpływ na obniżenie morale pra-
cowników i wywoła zgorszenie oraz nieuwzględnienia faktu, że do utworzenia
Związku Zawodowego ,,K." oraz jego władz doszło w wyniku przestępstwa". Uzasad-
niając ten ostatni zarzut wnoszący kasację podniósł, że przy rejestracji związku za-
wodowego członkowie założyciele dokonali poświadczenia nieprawdy, co było
przedmiotem postępowania przygotowawczego, które zostało umorzone z uwagi na
znikomą społeczną szkodliwość czynu. Uzasadnia to zdaniem pozwanego twierdze-
nie, że do utworzenia związku zawodowego nigdy nie doszło z uwagi na sfałszowa-
nie uchwał o utworzeniu związku i wyborze zarządu, a co za tym idzie nieważność
statutu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W kasacji kwestionowana jest prawidłowość ustaleń faktycznych dokonanych
przez Sąd Okręgowy. Ustalenia faktyczne mogą być skutecznie podważone tylko w
przypadku, gdy zostanie wykazane, że zostały dokonane z naruszeniem przepisów
postępowania. Strona pozwana powołała się w kasacji na naruszenie jednego prze-
pisu postępowania - art. 233 § 2 k.p.c. Jednakże uzasadnienie zarzutu nie odpowia-
da treści tego przepisu. Stanowi on, że sąd oceni na tej samej podstawie (co w § 1),
jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszko-
dom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu.
Zgodnie z art. 39311 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach pod-
staw kasacyjnych, co oznacza, że ogranicza się do zbadania, czy nastąpiło narusze-
nie przepisów wskazanych w kasacji. Ewentualne naruszenie innych przepisów -
poza nieważnością postępowania - nie jest w postępowaniu kasacyjnym brane pod
uwagę. Stosując tę zasadę można nie odnosić się w ogóle do uzasadnienia zarzutu
naruszenia przepisów postępowania i uznać go za bezzasadny, skoro w postępowa-
niu przed Sądem Okręgowym nie wystąpiła sytuacja wymagająca zastosowania art.
233 § 2 k.p.c. Przyjmując jednak, że nastąpiła omyłka pisarska i skarżącemu chodzi
o naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., należy stwierdzić, że dokonana przez Sąd Okręgowy
ocena dowodów w zakresie zakwestionowanym w kasacji jest zgodna z tym przepi-
sem. Sąd Okręgowy ustosunkował się do uchwały zarządu Związku Zawodowego
,,K." z dnia 2 marca 2001 r. stwierdzając słusznie, że nie jest ona dowodem przydat-
nym w sprawie. W uchwale tej bowiem został wyrażony pogląd osób uczestniczą-
cych w jej podejmowaniu, natomiast nie wskazuje się w niej żadnych faktów, które
uzasadniałyby ten pogląd. Sąd Okręgowy przyjął także za Sądem pierwszej instancji
za ustalony fakt, że toczyło się postępowanie karne o sfałszowanie protokołu zebrań
pracowników przy zakładaniu związku zawodowego, nie użył jednak określenia ,,po-
pełnienie przestępstwa", gdyż postępowanie zostało umorzone z powodu znikomej
szkodliwości społecznej czynu. Zarzut naruszenia przepisów postępowania okazał
się nieuzasadniony i w związku z tym ocenie w postępowaniu kasacyjnym podlega
prawidłowość wykładni i zastosowania prawa materialnego w odniesieniu do stanu
faktycznego ustalonego w zaskarżonym wyroku.
Zarzuty naruszenia przepisu art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych,
zawierającego zakaz rozwiązywania umowy o pracę z członkiem zarządu zakładowej
organizacji związkowej bez zgody tego zarządu i naruszenia art. 57 § 2 k.p., nakła-
dającego obowiązek zasądzenia wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez
pracy przywróconemu do pracy pracownikowi podlegającego szczególnej ochronie,
sprowadzają się do kwestionowania funkcjonowania w pozwanej Spółce Związku
Zawodowego ,,K." i jego zarządu. Skarżący powołuje się na przepisy art. 12 , 13 i 14
ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Przepisy te regulują zasady tworzenia
związku zawodowego, uchwalania statutu i rejestracji związku. Przepis art. 14 ust. 2
stanowi, że sąd odmówi rejestracji związku, jeżeli nie zostały spełnione wymagania
określone w art. 12 i 13 lub jeżeli statut związku jest niezgodny z przepisami ustawy.
Zarzut, że Związek Zawodowy ,,K." nie powinien być zarejestrowany został niewła-
ściwie zaadresowany, gdyż tego rodzaju zarzuty mogą być skutecznie podnoszone
tylko w postępowaniu rejestrowym. Skoro w dacie rozwiązania z powodami umów o
pracę Związek Zawodowy był zarejestrowany, a powodowie figurowali w rejestrze
jako członkowie zarządu, to fakt taki stwierdzony prawomocnym postanowieniem
sądu nie może być kwestionowany w innym postępowaniu. Tylko w postępowaniu
rejestrowym mogła być dokonana ocena, czy wady w przedłożonej dokumentacji były
tego rodzaju, że miały wpływ na rejestrację związku i czy wady te były usuwalne. Za-
rzucając, że Związek Zawodowy ,, K." nigdy nie powstał, pozwany jest niekonse-
kwentny, gdyż jednocześnie powołuje uchwałę tego Związku jako dowód słuszności
swoich twierdzeń. W dacie rozwiązania z powodami umowy o pracę zarząd pozwa-
nej Spółki respektował fakt istnienia Związku, gdyż zwrócił się do zarządu z wnio-
skiem o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy. Odmowa wyrażenia zgody nie po-
zwalała na rozwiązanie umowy o pracę, nastąpiło ono zatem z naruszeniem art. 32
ust. 1 ustawy o związkach zawodowych.
Rozwiązanie umowy o pracę z działaczem związkowym bez zgody zarządu
związku wystarczyło do uznania zasadności roszczeń określonych w art. 56 k.p. nie-
zależnie od tego, czy inne przepisy dotyczące rozwiązywania umów o pracę bez wy-
powiedzenia zostały naruszone, czy też nie. Dlatego kwestia zachowania lub
przekroczenia terminu określonego w art. 52 § 2 k.p. jest mniej istotna. Można zgo-
dzić się z zawartym w kasacji stwierdzeniem, że wskazany termin, liczony od dnia
dowiedzenia się przez pracodawcę o przyczynach rozwiązania umowy o pracę do
dnia skutecznego złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy, został zacho-
wany. Nie zmienia to jednak ustalenia, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z
naruszeniem prawa, które występuje wówczas, gdy nie został spełniony chociażby
jeden z wymogów określonych w art. 52 k.p., art. 30 § 3-5 k.p. lub w przepisach
szczególnych. W tym przypadku nie został spełniony wymóg określony w art. 32 ust.
1 ustawy o związkach zawodowych.
Naruszenie przez pracodawcę tego ostatniego przepisu przesądza o słuszno-
ści roszczeń szczególnie chronionego pracownika określonych w art. 56 k.p., nieza-
leżnie od tego, czy istniały wymienione w art. 52 § 1 k.p. przyczyny rozwiązania sto-
sunku pracy bez wypowiedzenia. W wyroku z dnia 15 października 1999 r., I PKN
306/99 (OSNAPiUS 2001 nr 4, poz. 146), Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli praco-
dawca nie uzyskuje wymaganej zgody na rozwiązanie stosunku pracy z pracowni-
kiem - działaczem związkowym, to pracownikowi przysługuje roszczenie o przywró-
cenie do pracy nawet wówczas, gdy dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawo-
wych obowiązków pracowniczych. Taki jest sens szczególnej ochrony przed rozwią-
zaniem stosunku pracy, wynikającej z art. 32 ustawy o związkach zawodowych.
Przedmiotem rozważań Sądu było ustalenie, czy przywrócenie do pracy nie narusza-
łoby społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa lub zasad współżycia społecz-
nego, jeżeli okazałoby się, że powodowie dopuścili się ciężkiego naruszenia podsta-
wowych obowiązków pracowniczych. W przypadku takiego ustalenia apelacja powo-
dów podlegałaby oddaleniu, co jednak nie oznaczałoby uwzględnienia apelacji poz-
wanego. W wyroku z dnia 13 maja 1998 r., I PKN 106/98 (OSNAPiUS 1999 nr 10,
poz. 336), Sąd Najwyższy stwierdził, że zastosowanie art. 8 Kodeksu pracy wobec
pracownika pełniącego funkcję w zakładowej organizacji związkowej, który rażąco
narusza podstawowe obowiązki pracownicze i z którym rozwiązano umowę o pracę
w trybie art. 52 k.p. z naruszeniem prawa, oznacza, że w miejsce żądanego przez
pracownika przywrócenia do pracy możliwe jest zasądzenie odszkodowania przewi-
dzianego w art. 56 k.p. Podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 52 § 1, art. 45 §
1 i art. 56 k.p. należy oceniać w związku z naruszeniem art. 8 k.p. Zarzuty należy
rozumieć w ten sposób, że zdaniem skarżącego Sąd Okręgowy błędnie ocenił za-
chowanie powodów jako nie stanowiące ciężkiego naruszenia podstawowych obo-
wiązków pracowniczych. Twierdzenie, że przywrócenie powodów do pracy wpłynie
na obniżenie morale pracowników i wywoła zgorszenie, można odnosić tylko do za-
chowań powodów przed rozwiązaniem z nimi umowy. Uzasadniałoby ono sprzecz-
ność żądania przywrócenia do pracy z zasadami współżycia społecznego, gdyby
zachowanie powodów, które pozwany ocenił jako naruszenie obowiązków pracowni-
czych, było w powszechnym odczuciu naganne. W stosunku do działacza związko-
wego podlegającego szczególnej ochronie nie wystarczy wykazanie, że naruszył on
swoje obowiązki, lecz należy wykazać naruszenie obowiązków o szczególnym cięża-
rze gatunkowym lub uporczywe lekceważenie obowiązków czy też nadużywanie
funkcji związkowej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się sprzeczność
żądania przywrócenia do pracy ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa
lub zasadami współżycia społecznego wówczas, gdy zachowanie pracownika -
działacza związkowego było wyjątkowo naganne (wyrok z dnia 26 marca 1998 r., I
PKN 571/97, OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 168), stanowiło nadużycie funkcji związko-
wej (wyrok z dnia 12 września 2000 r., I PKN 23/00, OSNAPiUS 2002 nr 7, poz.
160), zakłócało tok pracy (wyrok z dnia 17 listopada 1999 r., I PKN 366/99,
OSNAPiUS 2001 nr 7, poz. 220). Sąd Najwyższy prezentuje stanowisko, że nie-
uwzględnienie roszczenia o przywrócenie do pracy na podstawie art. 8 Kodeksu
pracy może nastąpić tylko z powodu okoliczności leżących po stronie pracownika. Na
przykład w wyroku z dnia 26 czerwca 1998 r., I PKN 215/98 (OSNAPiUS 1999 nr 14,
poz. 461), Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli pracodawca rozwiązał umowę o pracę
bez wypowiedzenia z winy pracownika szczególnie chronionego ze względu na peł-
nione funkcje związkowe z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów on pracę,
to rodzaj czynu pracownika decyduje o tym, czy można uznać jego roszczenie o
przywrócenie do pracy za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem
prawa. Zastosowania art. 8 nie uzasadniają więc okoliczności niezależne od pracow-
nika, takie jak zmiany organizacyjne u pracodawcy czy upływ czasu. Można nato-
miast uwzględnić takie okoliczności, które dotykają wszystkich pracowników, na
przykład niewypłacalność pracodawcy. Jednakże tego rodzaju okoliczności w niniej-
szej sprawie nie występują.
Oceniając czyn powodów (wskazany przez pozwanego jako przyczyna rozwią-
zania umowy o pracę bez wypowiedzenia) należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu
Okręgowego, że nie może on być zakwalifikowany jako ciężkie naruszenie podsta-
wowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 k.p. Podstawowe obo-
wiązki pracownika określone są w art. 100 k.p., który w § 2 pkt 4 stanowi, że pracow-
nik jest obowiązany dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować
w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić zakład pracy na szkodę.
Naruszeniem tego obowiązku jest także czyn nieuczciwej konkurencji określony w
art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Zgodnie z tym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie lub wyko-
rzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli zagra-
ża to istotnym interesom przedsiębiorcy, przy czym na podstawie art. 11 ust. 3 tej
ustawy czyn nieuczciwej konkurencji musi być sprzeczny z prawem i dobrymi oby-
czajami. Działanie powodów, polegające na dostarczeniu organom ścigania kopii
dokumentów dotyczących nadzwyczajnych strat na skutek wycieku oleju napędowe-
go oraz udzielenia dwóch pożyczek, które to dokumenty miały potwierdzić podejrze-
nie popełnienia przestępstwa przez członków zarządu, nie może być uznane za czyn
nieuczciwej konkurencji. Przede wszystkim dostarczenie kopii dokumentów prokura-
turze nie jest ujawnieniem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, na-
wet wówczas, gdy treść tych dokumentów była objęta tajemnicą. Do dokumentów
będących w posiadaniu prokuratury inne osoby nie mają dostępu, zatem dokumenty
te nie zostały ujawnione. Nie mogły być one wykorzystane w celach konkurencyj-
nych, zatem ich przekazanie nie zagrażało interesom przedsiębiorcy. Ponadto dzia-
łanie powodów nie było sprzeczne z prawem, co wyklucza uznanie go za czyn nie-
uczciwej konkurencji. Powodowie składając doniesienie o popełnieniu przestępstwa
przy istnieniu uzasadnionych podstaw do takiego podejrzenia działali na podstawie
art. 304 § 1 k.p.k., zatem działali zgodnie z prawem. Przekazanie informacji organom
ścigania nie było działaniem narażającym pracodawcę na szkodę ani nie uchybiało
obowiązkowi lojalności wobec pracodawcy. Pracodawcą powodów była Spółka jako
osoba prawna, zatem powodowie powinni zachować lojalność wobec Spółki. Nie
można natomiast wymagać lojalności wobec członków zarządu w przypadku, gdy
istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przez nich przestępstwa na szkodę
spółki. Przekazując dokumenty potwierdzające to podejrzenie powodowie działali w
interesie pracodawcy a nie na jego szkodę. W konsekwencji należy uznać, że prze-
kazanie przez pracownika organom ścigania kopii dokumentów, potwierdzających
złożone w trybie art. 304 § 1 k.p.k. doniesienie o popełnieniu przestępstwa przez
członków zarządu pracodawcy, w sytuacji, gdy istniały uzasadnione podstawy do
złożenia doniesienia, nie jest naruszeniem podstawowych obowiązków pracowni-
czych. Skoro powodowie nie dopuścili się ciężkiego naruszenia podstawowych obo-
wiązków pracowniczych, a rozwiązanie z nimi umowy o pracę bez wypowiedzenia
nastąpiło z naruszeniem przepisów ograniczających rozwiązywanie umów z pracow-
nikami podlegającym szczególnej ochronie, nie ma żadnych podstaw do uznania, że
przywrócenie ich do pracy jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznacze-
niem prawa lub zasadami współżycia społecznego.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312 k.p.c. oddalił
kasację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================