Wyrok z dnia 6 maja 2003 r.
I PK 157/02

Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 maja 2003 r. sprawy z
powództwa Krzysztofa T. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Szpitalowi Klinicz-
nemu w L. o wynagrodzenie, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Lublinie z dnia 23 stycznia 2002 r., [...]

1. o d d a l i ł kasację;
2. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.125 zł (jeden tysiąc
sto dwadzieścia pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 27 września 2001 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie zasądził od pozwanego Samodzielnego Publicznego Szpi-
tala Klinicznego w L. na rzecz powoda Krzysztofa T. 50.739,07 zł. Sąd Okręgowy
ustalił, że powód Krzysztof T. jest lekarzem anestezjologiem zatrudnionym od dnia
27 kwietnia 1987 r., początkowo w Państwowym Szpitalu Klinicznym w L., a następ-
nie, po jego przekształceniu z dniem 1 stycznia 1999 r. w Samodzielnym Publicznym
szpitalu Klinicznym w L.

Dnia 16 maja 1997 r. Oddział Terenowy Ogólnopolskiego Związku Zawodo-
wego Lekarzy przedstawił dyrekcji Szpitala Klinicznego w L. postulaty dotyczące
zmiany warunków pracy i płacy lekarzy anestezjologów. Jednocześnie związek za-
wodowy poinformował, iż w razie niespełnienia tych postulatów wykorzysta on prawo
do wejścia z pracodawcą w spór zbiorowy .

Pismem z dnia 9 czerwca 1997 r. dyrekcja Szpitala odmówiła spełnienia po-
stawionych żądań. W efekcie w spór zbiorowy z pracodawcami wszedł Związek Za-
wodowy Anestezjologów oraz inne związki zawodowe działające w szpitalach na te-
renie miasta L. W końcowym etapie sporu, w dniu 17 września 1997 r., doszło do
podpisania porozumienia regulującego zasady wynagradzania lekarzy anestezjolo-
gów zatrudnionych w szpitalach klinicznych.

Zgodnie z porozumieniem zawartym przez przedstawicieli zakładowych orga-
nizacji związku zawodowego anestezjologów z dyrektorami poszczególnych szpitali,
od dnia 1 października 1997 r. wynagrodzenie zasadnicze lekarzy anestezjologów
zatrudnionych w wyżej wymienionych jednostkach miało stanowić 80% maksymalne-
go wynagrodzenia w danej grupie zaszeregowania i miało wzrastać do osiągnięcia
100% maksymalnej stawki osobistego zaszeregowania najpóźniej do końca czerwca
1998 r. Protokół porozumienia został podpisany przez strony sporu oraz jedną z osób
z grupy mediatorów ze strony MZiOS, a mianowicie dyrektora Departamentu Nauki i
Kształcenia.

W związku z porozumieniem i na jego podstawie Dyrektor SPSK 1 w L. z
dniem 1 października 1998 r. przyznał powodowi w niniejszej sprawie wynagrodzenie
zasadnicze zwiększone do 80% maksymalnej stawki zaszeregowania w obowiązują-
cej powoda XIX kategorii zaszeregowania, tj. wynagrodzenie w kwocie 1084 zł
brutto. Następnie z dniem 1 kwietnia 1998 r., wraz ze zmianą maksymalnych
wysokości stawek osobistego zaszeregowania, powód otrzymał zwiększone
wynagrodzenie stanowiące w dalszym ciągu 80% maksymalnej stawki osobistego
zaszeregowania. Do podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego powoda doszło
jeszcze dwukrotnie, jednak do końca czerwca 1998 r. stawka ta nie wyniosła 100%
stawki maksymalnej zaszeregowania obecnej w obowiązującym taryfikatorze.
Pomimo protestów lekarzy, Dyrekcja SPSK w L. zaniechała stosowania zawartego
porozumienia.

Porozumienie zostało zawarte w trybie art. 14 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
rozwiązywaniu sporów zbiorowych przez związki zawodowe i dyrektorów zakładów
pracy - strony sporu zbiorowego. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, że dotyczyło
ono niewielkiej grupy pracowników - lekarzy anestezjologów. Porozumienie oparte na
ustawie w rozumieniu przepisu art. 9 § 1 k.p., staje się źródłem prawa wiążącym
strony, które brały udział w jego podpisaniu. Zatem pracodawca - SPSK w L. - zobo-
wiązany był do podwyższania stawek osobistego zaszeregowania pracowników
zgodnie z treścią porozumienia.
Rozpoznając sprawę w związku z apelacją strony pozwanej, Sąd Apelacyjny
w Lublinie wyrokiem z dnia 24 stycznia 2002 r. oddalił apelację. Kasacja strony po-
zwanej została oparta na zarzucie naruszenia art. 2 ust. 1 w związku z art. 1 ustawy
z dnia 23 maja 1999 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, art. 7 ustawy z dnia 23
maja 1991 r. o związkach zawodowych, art. 9 k.p. w związku z art. 14 ustawy o roz-
wiązywaniu sporów zbiorowych oraz art. 773 i art. 78 k.p. W zakresie naruszenia
przepisów postępowania kasacja zarzuciła naruszenie art. 233 k.p.c. W uzasadnieniu
kasacji skarżąca zakwestionowała, po pierwsze, charakter porozumienia kończącego
spór zbiorowy jako porozumienia w rozumieniu art. 9 k.p. i art. 14 ustawy o rozwią-
zywaniu sporów zbiorowych; porozumienie stanowiło wyłącznie wyraz zamierzonego
kierunku działań kierowników poszczególnych podmiotów, które zawarły porozumie-
nie. Po drugie, należy przyjąć, że skoro zakładowe organizacje związkowe repre-
zentowały wyłącznie swoich członków lekarzy anestezjologów i liczyły łącznie 25
członków, podczas gdy szpital zatrudniał 1438 pracowników, to w tej sytuacji spór
dotyczący takiej małej grupy pracowników, działających we własnym imieniu, nie miał
cech sporu zbiorowego. Ponadto działania te były wbrew interesom finansowym po-
zostałych pracowników, gdyż uszczuplały ich budżet płacowy. Po trzecie, prowadze-
nie sporu zbiorowego z pracodawcą sfery budżetowej jest bezcelowe, ponieważ
płace są regulowane przepisami, których zmiana nie leży w gestii pracodawców.
Zgodnie z art. 773 k.p. zasady wynagrodzenia za pracę oraz przyznawania innych
świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w państwowych jed-
nostkach sfery budżetowej ochrony zdrowia określa w drodze rozporządzenia Mini-
ster Zdrowia i Opieki Społecznej. Tym samym katalog źródeł prawa pracy w jednost-
kach budżetowych ma charakter zamknięty i porozumienie, przewidujące maksymal-
ne stawki wynagrodzenia w danej grupie zaszeregowania, należy uznać za
sprzeczne z prawem.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw. Przede wszystkim nie jest
trafny zarzut kwestionujący charakter sporu o podwyższenie anestezjologom płac do
najwyższych stawek w danej grupie zaszeregowania jako sporu zbiorowego w rozu-
mieniu ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Spór dotyczył warunków wyna-
grodzenia lekarzy anestezjologów. Dochodzenie podwyższenia stawek wynagrodze-
nia w ramach danej kategorii zaszeregowania, wobec odmowy podwyżek przez pra-
codawców, nie było możliwe w postępowaniu przed sądem pracy, gdyż sprawy tego
rodzaju nie podlegają właściwości tych sądów (art. 262 § 2 k.p.). Interesy lekarzy w
wymienionym zakresie były reprezentowane przez Oddział Terenowy Ogólnopolskie-
go Związku Zawodowego Lekarzy. Spór dotyczył interesu zbiorowego całej grupy
lekarzy anestezjologów zatrudnionych w Szpitalach Klinicznych w L., w tym u strony
pozwanej. W świetle przepisów ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych nie ma
znaczenia, w jakiej proporcji do ogółu zatrudnionych pozostaje grupa pracowników
objętych sporem zbiorowym.
Nietrafnie kasacja twierdzi, że porozumienie między przedstawicielami po-
szczególnych zakładowych organizacji związku zawodowego anestezjologów, dyrek-
cjami poszczególnych szpitali, występującym w imieniu grupy mediatorów dyrekto-
rem Departamentu Nauki i Kształcenia MZiOS oraz rektorem Akademii Medycznej w
L. zawarte w dniu 17 września 1997 r., nie miało charakteru porozumienia w rozu-
mieniu art. 14 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Jako argument strona
pozwana wskazała na podpisujących porozumienie rektora Akademii Medycznej,
który nie był reprezentantem żadnej strony sporu oraz mediatora.
Na gruncie niespornych okoliczności sprawy nie podlega wątpliwości, że poro-
zumienie zostało zawarte jako kończące spór zbiorowy na etapie postępowania me-
diacyjnego. Zgodnie z art. 14 zdanie drugie ustawy zarówno podpisanie porozumie-
nia kończącego postępowanie mediacyjne, jak i sporządzenie protokołu rozbieżności
w razie nieosiągnięcia porozumienia, dokonują się przy udziale mediatora. Ustawa
nie określa formy tego udziału. Należy przyjąć, że udział ten może znaleźć wyraz w
protokole posiedzenia kończącym postępowanie mediacyjne, nie ma jednak prze-
szkód, by mediator podpisał porozumienie. Złożenie podpisu przez mediatora na tek-
ście porozumienia kończącego spór zbiorowy nie niweczy skuteczności tego poro-
zumienia. Dotyczy to również udziału w posiedzeniu kończącym postępowanie me-
diacyjne rektora Akademii Medycznej w L., uczestniczącego w rozwiązywaniu sporu
już na etapie rokowań. W sumie należy przyjąć, że strony sporu zbiorowego zawarły
skutecznie porozumienie kończące spór, w którym zostały ustalone nowe warunki
wynagradzania lekarzy - anestezjologów. Porozumienie to, oparte na art. 14 ustawy
o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, stanowi źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9
k.p.
Dalszy zarzut kasacji, że porozumienie to naruszało zasady kształtowania wy-
nagrodzeń pracowników publicznych z.o.z. przez to, że po pierwsze, w tym dziale
usług w katalogu źródeł prawa pracy nie ma miejsca na porozumienia w znaczeniu
przewidzianym w art. 14 ustawy ponieważ wynagrodzenia reguluje rozporządzenie
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, i po drugie, że postanowienia porozumienia o
maksymalnej stawce wynagrodzenia w danej kategorii zaszeregowania narusza ko-
deksową zasadę wynagradzania stosownie do kwalifikacji, ilości i jakości pracy, rów-
nież należało uznać za bezzasadny. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Spo-
łecznej z dnia 2 lipca 1992 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicz-
nych zakładów opieki zdrowotnej nie uregulowało w sposób sztywny wszystkich ele-
mentów wynagrodzenia za pracę. W niektórych kwestiach przewiduje ono podjęcie
decyzji konkretyzującej przez pracodawcę w uzgodnieniu z zakładową organizacją
związkowa na warunkach określonych w ustawie o związkach zawodowych (§ 2 ust.
3), w sprawie natomiast stawek wynagrodzenia zasadniczego tabela stawek płac,
stanowiąca załącznik do nr 1 do rozporządzenia przewiduje stawki widełkowe. Nie
ma przeszkód prawnych do ustalenia w porozumieniu zawartym w trybie art. 14
ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych wysokości wynagrodzenia danej grupy
zawodowej na poziomie stawek maksymalnych w danej grupie zaszeregowania. Po-
stanowienie takie nie narusza też zasady wynagradzania pracowników według ro-
dzaju pracy; ilość i jakość pracy uwzględnia się w płacach poprzez miernik czasu jej
trwania oraz uzupełniające składniki wynagrodzenia. Skoro porozumienie w zakresie
wysokości stawek nie wykraczało poza granice przewidziane rozporządzeniem nie
można twierdzić, że naruszało ono strukturę wynagrodzeń przewidzianych tym roz-
porządzeniem.
Skoro kasacja nie zawierała usprawiedliwionych podstaw należało orzec jak w
sentencji wyroku.
========================================