UCHWAŁA Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R.
I KZP 8 /01


Wniosek skazanego o warunkowe przedterminowe zwolnienie nie
może być skutecznie cofnięty i podlega rozpoznaniu.

Przewodniczący: sędzia SN J. Skwierawski.
Sędziowie SN: L. Misiurkiewicz (sprawozdawca), A. Siuchniński.
Prokurator Prokuratury Krajowej: R. Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Dariusza L., po rozpoznaniu, przekazane-
go na podstawie art. 441 § 1 k.p.k., przez Sąd Apelacyjny w K., postano-
wieniem z dnia 28 lutego 2001 r., zagadnienia prawnego wymagającego
zasadniczej wykładni ustawy:
Czy cofnięcie przez skazanego wniosku, którym zainicjował postępowanie
o warunkowe zwolnienie uprawnia sąd penitencjarny do odstąpienia od
merytorycznego rozstrzygnięcia o przedmiocie tego postępowania?

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.


U Z A S A D N I E N I E

Stosownie do treści art. 161 § 1 k.k.w. orzekanie o warunkowym
przedterminowym zwolnieniu należy do sądu penitencjarnego.

W postępowaniu wykonawczym, a więc również w przedmiocie wa-
runkowego przedterminowego zwolnienia, sąd ten orzeka na wniosek pro-
kuratora, skazanego albo jego obrońcy lub pełnomocnika oraz z urzędu
(art. 19 § 1) a także na wniosek dyrektora zakładu karnego lub sądowego
kuratora zawodowego (art. 161 § 2).

W kwestii dotyczącej formy decyzji, jaką należy podjąć w wypadku,
gdy skazany złożył wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie, a
następnie wniosek ten cofnął należy w pierwszej kolejności rozważyć do-
puszczalność cofnięcia takiego wniosku przez skazanego.

Skoro skazany jest podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku o
warunkowe przedterminowe zwolnienie, to niewątpliwie nie ma podstaw do
twierdzenia, że nie może on zmienić swojego stanowiska i wyrazić woli
cofnięcia wniosku, który stanowił podstawę wszczęcia postępowania o wa-
runkowe przedterminowe zwolnienie. O dopuszczalności odwołania czyn-
ności procesowej przesądza zasada kontradyktoryjności, zgodnie z którą
strona ma prawo zabiegać o pozytywne dla siebie rozstrzygnięcie, jak rów-
nież ma prawo zrezygnować z tej inicjatywy, po stwierdzeniu, że nie osią-
gnie korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia.

W odniesieniu do cofnięcia przez skazanego wniosku o warunkowe
przedterminowego zwolnienie problem sprowadza się do konsekwencji ja-
kie pociąga za sobą taka decyzja skazanego.

Chodzi mianowicie o to, czy cofnięcie przez skazanego wniosku, któ-
rym zainicjował on postępowanie o warunkowe przedterminowe zwolnienie
uprawnia sąd penitencjarny do odstąpienia od merytorycznego rozstrzy-
gnięcia w przedmiocie tego postępowania przez pozostawienie wniosku
bez rozpoznania lub przez umorzenie postępowania w warunkach, kiedy
skazany formalnie nabył prawo do warunkowego przedterminowego zwol-
nienia, a więc nie zachodzi sytuacja przewidziana w art. 161 § 3 k.k.w
(uchwała SN z dnia 20 czerwca 2000 r. I KZP 16/2000, OSNKW, 2000,
z. 7, poz. 60). Tylko w tym ostatnim wypadku wniosku skazanego lub jego
obrońcy sąd penitencjarny nie rozpoznaje, jako złożonego przed upływem
wymienionych w nim terminów.

W warunkach spełnienia przesłanek przewidzianych w art. 77 § 2 lub
art. 78 Kodeksu karnego sąd jest zobowiązany do merytorycznego rozpo-
znania wniosku skazanego, niezależnie od wyrażonej przez niego następ-
nie woli wycofania wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie.

Obowiązek ten wynika zarówno z art. 19 § 1, jak i z art. 22 k.k.w.
Szczególnego podkreślenia wymaga treść art. 19 § 1 k.k.w, zgodnie z którą
złożenie wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie nie jest ko-
niecznym warunkiem do rozstrzygnięcia tej kwestii, ponieważ w postępo-
waniu wykonawczym sąd może orzekać również z urzędu.

Argument o orzekaniu w przedmiocie przedterminowego warunkowe-
go zwolnienia wbrew woli skazanego, wyrażonej cofnięciem wniosku, jest
zupełnie nieprzekonujący. Trudno przyjąć, że skazany cofa wniosek o wa-
runkowe przedterminowe zwolnienie w sytuacji, gdy liczy na korzystne dla
siebie rozstrzygnięcie. Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może
warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy zachodzą
przesłanki określone art. 77 § 2, art. 78 k.k. i w art. 77 § 1 k.k.
Brak również - zdaniem Sądu Najwyższego - podstaw do umorzenia
przez sąd postępowania w przedmiocie warunkowego przedterminowego
zwolnienia - na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. Należy się zgodzić ze stanowi-
skiem zaprezentowanym przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu (postano-
wienie z 18 listopada 1998 r. - II AKZ1 125/98, OSA 1999, z. 2, poz. 15), że
art. 15 § 1 k.k.w odnosi się do umorzenia całego postępowania wyko-
nawczego i nie można na tej podstawie umarzać postępowania w sprawie
o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Wynika to wyraźnie z treści tego
przepisu, z uwagi na wymienione w nim przesłanki umorzenia postępowa-
nia wykonawczego (przedawnienie wykonania kary, śmierć skazanego lub
inna przyczyna wyłączająca to postępowanie).

Jak już podkreślono wyżej, w postępowaniu wykonawczym sąd może
orzekać także z urzędu, dlatego wniosek złożony w sprawie o warunkowe
przedterminowe zwolnienie nie stanowi niezbędnego warunku rozstrzy-
gnięcia przez sąd tej kwestii. Cofnięcie wniosku przez skazanego nie może
więc prowadzić do pozostawienia go bez rozpoznania ani do umorzenia
postępowania w sprawie o warunkowe przedterminowe zwolnienie.

Złożony przez skazanego wniosek o warunkowe przedterminowe
zwolnienie, zobowiązuje sąd penitencjarny do jego merytorycznego rozpo-
znania, niezależnie od stanowiska skazanego, który następnie oświadczył,
że wniosek ten cofa.

Z tych też powodów Sąd Najwyższy uchwalił udzielić odpowiedzi jak
wyżej.