Uchwała z dnia 17 grudnia 2002 r., III CZP 76/02

Sędzia SN Iwona Koper (przewodniczący)
Sędzia SN Bronisław Czech (sprawozdawca)
Sędzia SN Kazimierz Zawada

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Energetyki K. S.A. przeciwko
Skarbowi Państwa - Nadleśnictwu T. o zobowiązanie, po rozstrzygnięciu w Izbie
Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 5 grudnia 2002 r., przy udziale prokuratora
Prokuratury Krajowej Iwony Kaszczyszyn zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z dnia 6 września 2002 r.:
"Czy w świetle treści art. 7 ust. 2 pkt. 2 ustawy o ochronie gruntów rolnych i
leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. Dz.U. Nr 16 poz. 78 ze zm. dopuszczalna jest droga
sądowa dla dochodzenia roszczenia o zobowiązanie do nieprzeszkadzania w
wycince i podkrzesywaniu drzewostanu zmierzającego do poszerzenia pasów pod
liniami energetycznymi ?"
podjął uchwałę:

Dopuszczalna jest droga sądowa dla dochodzenia roszczenia o
zobowiązanie do nieprzeszkadzania w wycince i podkrzesywaniu
drzewostanu, zmierzającym do poszerzenia pasów pod liniami
energetycznymi, jeżeli żądanie oparte jest na twierdzeniu, że drzewostan
stwarza niebezpieczeństwo dla tych linii.

Uzasadnienie

Powód, po dokonanej w toku postępowania przedmiotowej zmianie
powództwa, żądał zobowiązania strony pozwanej do nieprzeszkadzania w wycince i
podkrzesywaniu drzewostanu w pasie przebiegu nadziemnych linii energetycznych
usytuowanych na terenie Nadleśnictwa strony pozwanej. Jako uzasadnienie swego
żądania wskazał okoliczność, że istniejące pod liniami energetycznymi pasy
bezpieczeństwa są niewystarczające i wobec tego istnieje realne zagrożenie
pożarowe. Pasy te nie odpowiadają także obowiązującej Polskiej Normie PN-E-
05100-1:1998; aby wyeliminować niebezpieczeństwo pożaru i tym samym groźbę
zniszczenia linii nie tylko należy podkrzesywać drzewa w ramach istniejących
pasów bezpieczeństwa, ale także pasy te poszerzyć i dokonywać wycinki drzew w
pasie o szerokości odpowiadającej Polskiej Normie.
Jako podstawę prawną wskazał art. 439 k.c., przy czym z pozwu oraz pism
procesowych powoda składanych w toku postępowania wynika, że wprawdzie
zamierza on uzyskać możliwość poszerzenia istniejących pasów bezpieczeństwa
pod liniami energetycznymi kosztem znajdujących się tam gruntów leśnych,
niemniej samo żądanie powództwa ograniczone jest jedynie do tego, by pozwany
został zobowiązany do zaniechania przeszkadzania w podkrzesywaniu i wycince
drzew na gruntach leśnych poza obecnymi pasami bezpieczeństwa. Powód nie
żąda, aby sąd powszechny wyrokiem nakazał pozwanemu wyłączenie gruntów
leśnych z produkcji przez dokonanie wycinki drzew lub ich podkrzesywanie poza
istniejącym już pasem
Sąd Rejonowy w Turku wyrokiem z dnia 15 lutego 2002 r. zobowiązał
pozwany Skarb Państwa, Nadleśnictwa T., aby nie przeszkadzał powodowi w
wycince i podkrzesywaniu drzewostanu w pasie przebiegu linii energetycznych 15
kV będących własnością powoda, usytuowanych na terenie Nadleśnictwa T.,
zgodnie z polską normą PN-E-05100-1 i umorzył postępowanie w pozostałym
zakresie. Ustalił, że część linii energetycznych będących własnością powoda
przebiega przez tereny Lasów Państwowych Nadleśnictwo T., a rosnące pod liniami
drzewa stwarzają realne zagrożenie powstania pożaru. Konsekwencją tego może
być znaczne zniszczenie mienia stron. Sąd Rejonowy wskazał, że pas
bezpieczeństwa dla tego rodzaju linii energetycznych określony Polską Normą PN-
E-05100-1 jest szerszy niż istniejące obecnie, wyłączone z produkcji leśnej, obszary
ziemi. Aby wyeliminować niebezpieczeństwo pojawienia się pożaru i zniszczenia
linii należy nie tylko podkrzesywać drzewa w ramach istniejących pasów (na co
pozwany wyraża zgodę), ale także pasy te poszerzyć i dokonywać wycinki drzew
zgodnie z Polską Normą.
Na podstawie powyższych ustaleń, podzielając pogląd powoda wskazującego
na art. 439 k.c. jako podstawę prawną jego roszczenia, Sąd Rejonowy uwzględnił
żądanie powoda. Ustosunkowując się do twierdzeń strony pozwanej, zarzucającej
obrazę art. 7 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(Dz.U Nr 16, poz. 76 ze zm., dalej: "u.o.g.r.l.") przez ominięcie obligatoryjnej w tej
sprawie drogi administracyjnoprawnej przewidzianej w powołanym przepisie, Sąd
Rejonowy wskazał brak podstaw dla formułowania tezy o wyłączeniu stosowania
art. 439 k.c. w obszarach leśnych przez przepisy innych ustaw. Stwierdził przy tym,
że jeśli żądanie poszerzenia pasów wyłączonych z produkcji leśnej jest
równoznaczne z przeznaczeniem danych gruntów na cele nieleśne, to rodzi to
obowiązki wynikające z prawa administracyjnego, realizacja których ciąży na
pozwanym. Sąd Rejonowy uznał, że w okolicznościach sprawy nie dochodzi do
konkurencji pomiędzy normami prawa cywilnego i prawa administracyjnego, choć
możliwe jest, że zastosowanie art. 439 k.c. wiązać się będzie z wejściem w zakres
stosowania wyżej wskazanego przepisu prawa administracyjnego.
Sąd Okręgowy w Poznaniu, rozpoznając sprawę na skutek apelacji
pozwanego, powziął wątpliwość co do dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej
sprawie. Wskazał, że zgodnie z treścią art. 7 ust. 2 pkt 2 u.o.g.r.l. przeznaczenie na
cele nierolnicze i nieleśne gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa
wymaga uzyskania zgody Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa lub upoważnionej przez niego osoby. (...) Uznanie zgłoszonego żądania,
zmierzającego do wyłączenia gruntu leśnego z przeznaczeniem go na cele
nieleśne, za należące do drogi sądowej, spowoduje możliwość eliminacji procedur
określonych w wyżej powołanym przepisie, czego nie usprawiedliwia, zdaniem
Sądu Okręgowego, stan zagrożenia określony w przepisie art. 439 k.c. W ocenie
tego Sądu, pogląd taki znajduje oparcie w wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 24 listopada 1999 r., II SA 995/99 (ONSA 2000, nr 4, poz.
173), przyjmującym, że zgoda na zmianę przeznaczenia określonych gruntów
leśnych na cele nieleśne rozstrzyga sprawę co do istoty. Tym samym
rozstrzygnięcie przez sąd w sprawie, wymagającej rozstrzygnięcia w drodze
administracyjnej, nawet przy powoływaniu się przez strony na przepisy prawa
cywilnego, wydaje się - zdaniem Sądu Okręgowego - niedopuszczalne. Z drugiej
strony, w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że
dopuszczalność drogi sądowej zależy od stanu faktycznego, na którym strona
opiera swoje roszczenie, nie zależy zaś od wykazania istnienia roszczenia ani też
od stosunku prawnego między stronami. Jeżeli zatem strona opiera roszczenie na
zdarzeniach prawnych, z których wynikają konsekwencje cywilnoprawne, to droga
sądowa jest dopuszczalna.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podkrzesywanie i wycinka drzewostanu celem poszerzenia istniejących pasów
bezpieczeństwa pod liniami energetycznymi oznacza wykorzystanie gruntów
leśnych (w zakresie poszerzenia pasów) na cele nieleśne. Wynika to z faktu, że
taka działalność nie mieści się w granicach gospodarki leśnej w rozumieniu art. 6
pkt 1 oraz art. 7 i nast. ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (jedn. tekst:
Dz.U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679 ze zm.). Wobec tego wskazać należy na ustawowo
określony tryb przeznaczania gruntów leśnych na cele nieleśne oraz wyłączania ich
z produkcji. Zgodnie z art. 7 ust. 1 u.o.g.r.l., przeznaczenia gruntów leśnych na cele
nieleśne dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
sporządzonym zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym (jedn. tekst: Dz.U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 ze zm.). Niezbędne jest
zatem dochowanie przewidzianej w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym
procedury sporządzania albo zmiany miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego, będącego zgodnie z art. 7 tej ustawy przepisem gminnym, tj.
powszechnie obowiązującym aktem prawa miejscowego w rozumieniu art. 87
Konstytucji.
Stosownie do art. 7 ust. 2 pkt 2 u.o.g.r.l., przeznaczenie na cele nieleśne
gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa wymaga uzyskania zgody
Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa lub upoważnionej
przez niego osoby. Wyrażenie powyższej zgody w myśl art. 7 ust. 3 u.o.g.r.l.
następuje na wniosek zarządu właściwej gminy, do którego zarząd dołącza opinię
dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych. Według art. 7 ust. 4 u.o.g.r.l.,
do wymienionego wniosku właściwy wojewoda dołącza swoją opinię i przekazuje go
Ministrowi. W orzecznictwie przyjęto, że zgoda Ministra na zmianę przeznaczenia
określonych gruntów leśnych na cele nieleśne rozstrzyga sprawę co do jej istoty
(art. 104 k.p.a.), przy czym zgoda udzielona na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy nie
jest współdziałaniem Ministra w trybie określonym w art. 106 k.p.a. przy wydawaniu
decyzji przez inny organ (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24
listopada 1999 r., II SA 995/99, ONSA 2000, nr 4, poz. 173). Wyjątkowo art. 7 ust. 1
i ust. 2 pkt 2 u.o.g.r.l. nie ma zastosowania w razie okresowego wyłączania gruntów
leśnych z produkcji związanego z podjęciem natychmiastowych działań
wynikających z klęsk żywiołowych lub wypadków losowych (art. 8 u.o.g.r.l.).
Przyjmuje się, że celem ustalenia istnienia w konkretnej sprawie
dopuszczalności drogi sądowej należy stwierdzić, że jest to sprawa cywilna (w
znaczeniu materialnym albo w znaczeniu formalnym) oraz że nie istnieje przepis
szczególny, który by w tej sprawie cywilnej wyłączał kompetencję sądów
powszechnych (art. 1 i w związku z art. 2 § 3 k.p.c.). Niedopuszczalność drogi
sądowej zachodzi, gdy w konkretnej sprawie brak jednego z powyższych dwóch
elementów, tj. gdy dana sprawa nie jest w ogóle sprawą cywilną lub gdy - będąc
sprawą cywilną - została wyłączona spod kompetencji sądów powszechnych. Przy
ocenie skutków niedopuszczalności drogi sądowej należy jednak mieć na względzie
uregulowane w art. 45 § 1 Konstytucji prawo do sądu, gwarantujące każdemu
rozpoznanie jego sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
Zarówno w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i w
orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego występuje tendencja do szerokiego
rozumienia pojęcia sprawy cywilnej, wyznaczającego granice dopuszczalności drogi
sądowej. W szczególności w postanowieniu z dnia 22 kwietnia 1998 r., I CKN
1000/97 (OSNC 1999, nr 1, poz. 6) Sąd Najwyższy uznał, że droga sądowa jest
dopuszczalna, jeżeli powód opiera swoje roszczenia na zdarzeniach prawnych,
które mogą stanowić źródło stosunków cywilnoprawnych. Następnie w
uzasadnieniu postanowienia z dnia 19 marca 1999 r., II CKN 984/98 (OSNC 1999,
nr 10, poz. 180) Sąd Najwyższy przyjął, że ocena danej sprawy na tle art. 1 k.p.c.
zależy przede wszystkim od przedmiotu procesu oraz wskazanego przez stronę
powodową stanu faktycznego. Te elementy bowiem konkretyzują stosunek prawny
zachodzący między stronami, kształtują charakter sprawy i nadają jej lub odejmują
przymiot sprawy cywilnej. Dalej, w postanowieniu z dnia 10 marca 1999 r., II CKN
340/98 (OSNC 1999, nr 9, poz. 161) Sąd Najwyższy stwierdził, że dopuszczalność
drogi sądowej zależy od okoliczności faktycznych przytoczonych przez powoda jako
podstawa roszczenia, nie jest natomiast warunkowana wykazaniem istnienia tego
roszczenia. W uzasadnieniu tego postanowienia podkreślone zostało, że jeśli
powód opiera swoje roszczenie na zdarzeniach prawnych wywołujących
konsekwencje cywilnoprawne, to droga sądowa - choćby powoływane zdarzenia
były fikcyjne lub w rzeczywistości nie rodziły skutków cywilnoprawnych - jest
dopuszczalna. Wreszcie w postanowieniu z dnia 22 sierpnia 2000 r., IV CKN
1188/00 (OSNC 2001, nr 1, poz. 20) Sąd Najwyższy podkreślił, że nie jest
uzasadnione odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej,
jeżeli powód - w ramach nowych twierdzeń faktycznych, zgłoszonych przed
wydaniem postanowienia - przedstawił okoliczności i zdarzenia, które mogą
stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań. Wyznaczony w powyższych
orzeczeniach Sądu Najwyższego kierunek wykładni przepisu art. 1 k.p.c. przyjęty
został także przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2000 r., SK
12/99 (OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 143).
Należy podkreślić, że w przedmiotowej sprawie powód oparł swe żądanie na
podstawie art. 439 k.c., a więc normie regulującej cywilnoprawne roszczenie
przysługujące osobie, której na skutek zachowania się innej osoby bezpośrednio
zagraża szkoda. Dla uzasadnienia swego żądania powołał przy tym okoliczności
faktyczne mające wskazywać na rzeczywiste wystąpienie stanu zagrożenia wskutek
zachowania się strony pozwanej. Powód wskazał zatem, że wskutek zachowania
się strony pozwanej, polegającego na przeszkadzaniu w wycince i podkrzesywaniu
drzewostanu w miejscu, w którym miałoby nastąpić poszerzenie pasów
bezpieczeństwa pod liniami energetycznymi, zagraża mu bezpośrednio szkoda w
rozumieniu art. 439 k.c. i powołał się na mogące wynikać z przywołanego przepisu
roszczenie o charakterze prewencyjnym. W świetle art. 439 k.c., okoliczności
faktyczne przedstawione przez powoda mogą rodzić określone skutki
cywilnoprawne, w szczególności w postaci powstania po stronie powoda roszczenia
prewencyjnego. Jeśli zatem powód wystąpił do sądu z żądaniem opartym na art.
439 k.c. i powołał się dla uzasadnienia tego żądania na zdarzenie w postaci
istniejącego - w jego ocenie - stanu zagrożenia bezpośrednią szkodą, wywodząc z
tego zdarzenia skutki o charakterze cywilnoprawnym i przedstawiając tym samym
sądowi do rozpoznania sprawę, której przedmiotem ma być zbadanie, czy
wymienione skutki w świetle obowiązujących przepisów prawa rzeczywiście
wystąpiły, oraz ewentualne wydanie orzeczenia o tych skutkach, to przyjąć należy,
że przedstawiona sprawa powinna być uznana za sprawę cywilną w rozumieniu art.
1 k.p.c.
Trzeba zwrócić uwagę na okoliczność, że w przedmiotowej sprawie istotne
znaczenie ma sposób sformułowania przez powoda żądania; powód domaga się
zobowiązania pozwanego do nieprzeszkadzania w wycinaniu i podkrzesywaniu
drzewostanu na gruntach leśnych leżących poza istniejącymi pasami
bezpieczeństwa znajdującymi się pod liniami energetycznymi. Wprawdzie żądaniu
temu towarzyszy, jak się wydaje, zamiar powoda, aby uzyskać możliwość
poszerzenia istniejących pasów bezpieczeństwa kosztem gruntów leśnych bez
przeprowadzenia procedury zmiany przeznaczenia tychże gruntów oraz ich
wyłączenia z produkcji zgodnie z przepisami ustawy o ochronie gruntów rolnych i
leśnych, niemniej powód nie domaga się od sądu powszechnego rozpoznania
sprawy o wyłączenie gruntów leśnych z produkcji, a więc nakazania pozwanemu
dokonania takiego wyłączenia. Dla oceny charakteru sprawy znaczenie ma treść
żądania powoda i przedstawione na jego uzasadnienie okoliczności faktyczne, a nie
towarzyszący temu żądaniu zamiar, nie znajdujący odzwierciedlenia w samym
żądaniu ani jego uzasadnieniu, a tym samym nieosiągalny z punktu widzenia
konstrukcji żądania i przytoczonych na jego uzasadnienie okoliczności faktycznych.
W przedmiotowej sprawie sąd po jej rozpoznaniu wyda jedynie orzeczenie
rozstrzygające o żądaniu powoda, a więc o tym, czy uzasadnione jest - w świetle
art. 439 k.c. oraz innych obowiązujących przepisów, w tym przepisów ustawy o
ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ustawy o lasach - domaganie się przez
powoda od pozwanego nieprzeszkadzania w wycinaniu i podkrzesywaniu
drzewostanu na gruntach leśnych pod liniami energetycznymi w zakresie
przekraczającym istniejące pasy bezpieczeństwa.
Wbrew twierdzeniu Sądu Okręgowego, rozpoznanie takiej sprawy nie otworzy
możliwości ,,eliminacji procedur" przewidzianych w ustawie o ochronie gruntów
rolnych i leśnych, a dotyczących zmiany przeznaczenia gruntów leśnych na cele
nieleśne i wyłączenia ich z produkcji, ponieważ żądanie pozwu nie obejmuje
dochodzenia nakazania pozwanemu zmiany przeznaczenia gruntów leśnych i ich
wyłączenia z produkcji. Nie nastąpi zatem rozstrzygnięcie przez sąd powszechny w
sprawie, która powinna zostać rozstrzygnięta w trybie pozasądowym, w tym - w
określonym zakresie - w postępowaniu administracyjnym. Na marginesie podnieść
wypada, że należałoby uznać niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie, w której
powód dochodziłby nakazania przez sąd pozwanemu przeznaczenia gruntów
leśnych na cele nieleśne i ich wyłączenia z produkcji, ponieważ w tym zakresie
przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych określają szczególny tryb
postępowania, przedstawiony wyżej. Tryb ten wyłączałby drogę postępowania
sądowego w takiej sprawie.
Istotnego argumentu na rzecz cywilnoprawnego charakteru przedmiotowego
żądania, a tym samym przyjęcia dopuszczalności drogi sądowej, dostarcza wzgląd
na przywołany powyżej i zdecydowanie reprezentowany w najnowszym
orzecznictwie pogląd Sądu Najwyższego, w myśl którego dopuszczalność, bądź też
niedopuszczalność drogi sądowej nie jest uzależniona od tego, czy przedstawione
przez powoda sądowi do rozpoznania roszczenie jest zasadne, jak również od tego,
czy stosunek prawny, który w ocenie powoda ma uzasadniać jego roszczenie, w
ogóle istnieje. Oddzielenie od siebie kwestii dopuszczalności drogi sądowej, której
ocena zależy przede wszystkim od charakteru sprawy przedstawionej sądowi do
rozstrzygnięcia, oraz kwestii zasadności roszczenia przedstawionego w tej sprawie,
która z kolei jest uwarunkowana tym, czy w świetle obowiązujących przepisów
prawa i okoliczności faktycznych dane roszczenie może zostać uwzględnione,
unaocznia bowiem okoliczność, że przyjęcie dopuszczalności drogi sądowej w
konkretnej sprawie w żadnym wypadku nie oznacza i nie może oznaczać
antycypacji wyniku merytorycznego rozpoznania tej sprawy przez sąd, jak również
nie może być warunkowane wynikiem takiej antycypacji. Patrząc na to zagadnienie
z drugiej strony stwierdzić wypada, że nie należy wyciągać wniosków co do
dopuszczalności drogi sądowej w konkretnej sprawie, odwołując się do tego, czy
powództwo w tej sprawie może, czy też nie może być zasadne w świetle
obowiązujących przepisów. Przenosząc powyższą konstatację na grunt omawianej
sprawy uznać trzeba, że dla oceny dopuszczalności drogi sądowej w tym wypadku
- odmiennie niż, jak się wydaje, przyjął to Sąd Okręgowy - bez znaczenia jest
kwestia, czy relewantny dla oceny merytorycznej zasadności roszczenia
prewencyjnego z art. 439 k.c. stan zagrożenia bezpośrednią szkodą wystarcza
także dla przyjęcia możliwości rozpoznania sprawy przez sąd powszechny.
Niezależnie od oceny kwestii, czy art. 439 k.c. może w przedmiotowej sprawie
stanowić podstawę roszczenia powoda, wypada stwierdzić, że nasuwa się tu
refleksja, iż zachowanie pozwanego, mające według powoda stwarzać stan
zagrożenia bezpośrednią szkodą i tym samym uzasadniać powstanie roszczenia
prewencyjnego po stronie powoda, powinno podlegać ocenie nie tylko w świetle art.
439 k.c., ale także innych przepisów, w tym w szczególności postanowień ustawy o
ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ustawy o lasach, określających zadania
pozwanego w zakresie ochrony gruntów leśnych (por. m.in. art. 8 i 13 ustawy o
lasach), jak również określających zasady i warunki przeznaczania oraz
wykorzystywania gruntów leśnych dla celów nieleśnych.
Na rzecz tezy o dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej sprawie
przemawia również argument nawiązujący wprost do konstytucyjnego uregulowania
prawa do sądu. Należy wskazać, że art. 45 ust. 1 Konstytucji gwarantuje każdemu
prawo do sądu, które ma charakter autonomiczny, jest podmiotowym prawem
obywatela i stanowi odrębne i niezależne od innych powiązań normatywnych prawo
przysługujące jednostce w stosunku do państwa. Oznacza to w praktyce, że sprawa
przedstawiona do rozstrzygnięcia musi być przez sąd (powszechny albo inny)
rzeczywiście rozpoznana. Mając na względzie okoliczność, że w myśl art. 177
Konstytucji domniemywać należy właściwość sądu powszechnego we wszystkich
sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych
sądów, przyjąć trzeba, iż sąd powszechny (cywilny) odrzucając pozew z powodu
niedopuszczalności drogi sądowej nie powinien poprzestać na stwierdzeniu, że
sprawa nie jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., lecz jest zobowiązany
także wskazać sąd, do którego właściwości rozpoznanie tej sprawy należy, na
którymkolwiek jej etapie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja
2002 r., III CK 53/02, OSNC 2003, nr 2, poz. 31). Ze względu na powyższe należy
stwierdzić, że gdyby w sprawie niniejszej sąd powszechny miał stwierdzić
niedopuszczalność drogi sądowej, wówczas nie mógłby się ograniczyć do
odmówienia sprawie charakteru cywilnego w rozumieniu art. 1 k.p.c., lecz musiałby
wskazać na inny tryb, w jakim sprawa ta mogłaby zostać załatwiona; chodzić
musiałoby przy tym o tryb, w ramach którego sprawa na pewnym etapie trafić
mogłaby przed sąd inny niż sąd powszechny.
W związku z tym należy podnieść, że przedstawione przez powoda w
niniejszej sprawie roszczenie o zobowiązanie pozwanego do nieprzeszkadzania w
wycince i podkrzesywaniu drzewostanu na gruntach leśnych znajdujących się poza
istniejącymi pasami bezpieczeństwa pod liniami energetycznymi nie mogłoby
zostać rozpoznane w trybie postępowania przewidującym udział innego sądu niż
sąd powszechny. Roszczenie to w szczególności nie mogłoby zostać rozpoznane w
ramach procedury przeznaczenia gruntu leśnego na cele nieleśne i będącego jego
konsekwencją postępowania administracyjnego o wyłączenie gruntów z produkcji,
w ramach którego może dojść do sądowej kontroli (przez Naczelny Sąd
Administracyjny) decyzji o wyłączeniu, procedura przeznaczania gruntu na cele
nieleśne związana jest bowiem ze zmianą aktu prawa miejscowego, jakim jest
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Z kolei przedmiotem
postępowania administracyjnego w sprawie o wyłączenie gruntów leśnych z
produkcji jest zezwolenie na inne niż leśne użytkowanie gruntów przeznaczonych
na cele nieleśne i określenie warunków tego użytkowania. Nie ma tu miejsca na
rozpoznanie sprawy o zobowiązanie osoby trzeciej do nieprzeszkadzania w
nieleśnym użytkowaniu gruntu leśnego przez osobę będącą adresatem decyzji o
wyłączeniu. Rozstrzygające byłoby to, że sprawa administracyjna o wyłączenie
gruntu leśnego z produkcji nie obejmowałaby rozpoznania roszczenia, które powód
przedstawił do rozpoznania w niniejszej sprawie. Nie ulga wątpliwości, że powyższe
stwierdzenie - w świetle zaprezentowanej wykładni pojęcia konstytucyjnego prawa
do sądu - stanowi dodatkowy argument za przyjęciem dopuszczalności drogi
sądowej w sprawie, której dotyczy przedstawione zagadnienie prawne.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy podjął uchwałę, jak wyżej (art. 390 § 1
k.p.c. i art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym, jedn.
tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 924).