Uchwała z dnia 26 kwietnia 2007 r., III CZP 20/07

Sędzia SN Barbara Myszka (przewodniczący)
Sędzia SN Mirosław Bączyk
Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Jerzego C. przeciwko Agnieszce
Jadwidze C., Małgorzacie C. i małoletniemu Wojciechowi C. reprezentowanemu
przez matkę Agnieszkę Jadwigę C. o eksmisję z lokalu mieszkalnego i wydanie
nieruchomości, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu
26 kwietnia 2007 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w
Lublinie postanowieniem z dnia 11 stycznia 2007 r.:
"Czy w przypadku rozbieżności pomiędzy zakresem zaskarżenia wyroku sądu
pierwszej instancji wskazanym w apelacji a zakresem żądanej zmiany,
zaznaczonym we wniosku o zmianę wyroku, zawartym w tej samej apelacji i
będącym jedynym wnioskiem tej apelacji, apelacja sporządzona przez adwokata
podlega odrzuceniu na podstawie art. 3701 k.p.c.?"
podjął uchwałę:

Apelacja sporządzona przez adwokata, w której zaskarżeniem objęto
rozstrzygnięcia dotyczące dwóch roszczeń, a wnioskiem apelacyjnym tylko
jedno z nich, podlega odrzuceniu wyłącznie w części niezawierającej wniosku
apelacyjnego (art. 3701 k.p.c.).

Uzasadnienie

Przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne powstało przy
rozpoznawaniu przez Sąd Okręgowy w Lublinie apelacji od wyroku oddalającego
powództwo w sprawie, w której powód zgłosił dwa skumulowane żądania:
,,nakazania eksmisji" pozwanych ze stanowiącej jego własność nieruchomości, co w
istocie stanowi żądanie wydania nieruchomości, oraz ,,nakazania eksmisji"
pozwanych z opisanych szczegółowo pomieszczeń w budynkach znajdujących się
na tej nieruchomości, a więc żądania opróżnienia lokali. W apelacji pełnomocnik
powoda, będący adwokatem, zaskarżył wyrok w całości, wnosząc o zmianę
zaskarżonego wyroku przez nakazanie pozwanym opróżnienie pomieszczeń
szczegółowo opisanych w pozwie. Sąd Okręgowy, dostrzegając różnice między
określonym w apelacji zakresem zaskarżenia a żądaną we wniosku apelacyjnym
zmianą zaskarżonego wyroku, podniósł, że wprawdzie wymagania apelacji
wskazane w art. 368 § 1 pkt 1 i 5 k.p.c. są samodzielnymi warunkami formalnymi
apelacji, jednak pozostają ze sobą w ścisłym związku, gdyż wyznaczają zakres
rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji. W takiej sytuacji powstaje
wątpliwość co do zakresu zaskarżenia wyroku, a w konsekwencji pytanie, czy
apelacja powinna w całości zostać odrzucona na podstawie art. 3701 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: (...)
Zgodnie z zasadą skargowości, o zakresie orzekania sądu w postępowaniu
apelacyjnym decydują strony, wskazany w apelacji zakres zaskarżenia ma więc
kluczowe znaczenie dla oznaczenia granic kognicji sądu drugiej instancji (art. 368 §
1 pkt 1 i art. 378 k.p.c.). Jego brak, a nawet niedokładne określenie (w stopniu
niepozwalającym na zastosowanie art. 130 § 1 zdanie drugie w związku z art. 391 §
1 k.p.c.), uniemożliwiają nadanie apelacji dalszego biegu i w konsekwencji nie
pozwalają na rozpoznanie sprawy przez sąd drugiej instancji. Jakkolwiek określenie
zakresu zaskarżenia jest samodzielnym warunkiem formalnym apelacji, to jednak
pozostaje w ścisłym związku z wnioskiem apelacyjnym, który - prawidłowo
sformułowany - powinien zawierać żądanie zmiany lub uchylenia wyroku z
zaznaczeniem zakresu oczekiwanej zmiany lub uchylenia (art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c.).
Okoliczność, że wniosek apelacyjny nie wyznacza granic zaskarżenia, a ponadto
sąd drugiej instancji nie jest nim związany, nie zmienia tej oceny. W doktrynie
zgodnie przyjmuje się, że zakres przedmiotowy zaskarżenia i zakres przedmiotowy
wniosku apelacyjnego powinny być tożsame, aby można było uznać, że apelacja -
z punktu widzenia omawianych warunków - sporządzona została prawidłowo,
natomiast w judykaturze podkreśla się, że zakres przedmiotowy wniosku
apelacyjnego musi ,,w całości" wypełniać zakres przedmiotowy zaskarżenia wyroku
sądu pierwszej instancji (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia
2006 r., II CZ 53/06 oraz z dnia 4 października 2006 r., II CZ 65/06, nie publ.).
Sytuację, w której zakres przedmiotowy zaskarżenia wyroku sądu pierwszej
instancji jest szerszy od zakresu przedmiotowego wniosku apelacyjnego, należy
zatem rozpatrywać jako przypadek niespełnienia przez apelację wymagania
przewidzianego w art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. Gdy - jak w rozpoznawanej sprawie -
zaskarżeniem objęte zostało rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji dotyczące
dwóch niezależnych od siebie roszczeń, a wniosek apelacyjny dotyczy tylko
jednego z nich, powstaje pytanie, czy określony w art. 370 i 373 oraz w art. 3701
k.p.c. skutek procesowy powinien nastąpić w stosunku do całej apelacji, czy też
tylko do tej części, w której nie ma wymaganego wniosku apelacyjnego.
Za przyjęciem drugiego rozwiązania przemawia okoliczność, że mimo braku
zachowania w tak skonstruowanej apelacji tożsamości zakresu zaskarżenia oraz
wniosku apelacyjnego, rozstrzygnięcie dotyczące jednego ze skumulowanych
roszczeń objęte zostało zarówno zaskarżeniem, jak i wnioskiem apelacyjnym.
Apelacja w tej części spełnia zatem wymagania przewidziane w art. 368 § 1 i 5
k.p.c. i nie ma podstaw - w przypadku, gdy sporządzona została przez adwokata,
radcę prawnego lub rzecznika patentowego - do jej odrzucenia w całości na
podstawie art. 3701 k.p.c. Udzielając odpowiedzi na przedstawione zagadnienie
prawne należało więc stwierdzić, że apelacja sporządzona przez adwokata, w której
zaskarżeniem objęto rozstrzygnięcia dotyczące dwóch roszczeń, a wnioskiem
apelacyjnym tylko jedno z nich, podlega odrzuceniu wyłącznie w części
niezawierającej wniosku apelacyjnego (art. 3701 k.p.c.).
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę, jak na wstępie
(art. 390 k.p.c.).