POSTANOWIENIE Z DNIA 30 PAŹDZIERNIKA 2003 R.
( WZ 45/03 )



Sąd, do którego prokurator nadrzędny nad prokuratorem, który
zatwierdził postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia, skierował
zażalenie wniesione na to postanowienie przez osobę błędnie uznaną za
pokrzywdzonego, z tego powodu nie stwierdza swojej niewłaściwości
( art. 35 § 1 k.p.k. ), lecz zażalenie pozostawia bez rozpoznania jako pochodzące
od osoby nieuprawnionej ( art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k. )

Przewodniczący : Sędzia SN St. Kosmal

Sędziowie SN : E. Matwijów, B. Rychlicki ( sprawozdawca )

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej : płk R. Szubiga
Sąd Najwyższy w sprawie składania fałszywych zeznań przez Wiesława K., z
powodu zażalenia mjr. Krzysztofa K. i po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej, na
posiedzeniu w dniu 30 października 2003 r., zażalenia prokuratora na
postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 15 września 2003 r.,
po wysłuchaniu wniosku prokuratora :
1. pozostawił bez rozpoznania zażalenie mjr. Krzysztofa K., albowiem
zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną,
2. uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał do ponownego
rozpoznania Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w P.

U z a s a d n i e n i e


Mjr Krzysztof K. w dniu 20 maja 2003 r. złożył do Wojskowej
Prokuratury Garnizonowej w P. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
składania fałszywych zeznań przez ppłk. Wiesława K. W dniu 18 czerwca
2003 r. starszy inspektor Oddziału Żandarmerii Wojskowej w P., na podstawie
art. 307 § 1 w zw. z art. 305 § 1 w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., odmówił
wszczęcia dochodzenia w sprawie składania fałszywych zeznań w dniu 9
kwietnia 2003 r., w toku przesłuchania w charakterze świadka w tamtejszym
oddziale ŻW, przez ppłk. Wiesława K., tj. o popełnienie przestępstwa
określonego w art. 233 § 1 k.k., a to wobec stwierdzenia, że czyn nie zawiera
znamion czynu zabronionego.

Postanowienie to, w trybie art. 305 § 2 k.p.k., zostało zatwierdzone przez
prokuratora Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w P. Mjr Krzysztof K., na
podstawie art. 305 § 4 k.p.k., został zawiadomiony o powyższej decyzji
procesowej. W dniu 2 lipca 2003 r. złożył on skargę do Wojskowej Prokuratury
Okręgowej w P. na czynności procesowe prokuratora Wojskowej Prokuratury
Garnizonowej w P. Postanowieniem z dnia 7 lipca 2003 r., na podstawie art. 467
§ 1 i 2 w zw. z art. 465 § 2 k.p.k., prokurator Wojskowej Prokuratury
Okręgowej w P. uwzględnił zażalenie mjr. Krzysztofa K. na zaniechanie
czynności procesowych przez prokuratora Wojskowej Prokuratury
Garnizonowej w P., polegających na nieprzyznaniu mu uprawnień
pokrzywdzonego. Zarządzeniem z dnia 24 lipca 2003 r. prokurator Wojskowej
Prokuratury Garnizonowej w P. przyjął zażalenie mjr. Krzysztofa K. na
postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia w sprawie, albowiem zostało
wniesione przez osobę uprawnioną i jest dopuszczalne z mocy ustawy. Z kolei
prokurator Wojskowej Prokuratury Okręgowej w P. w dniu 13 sierpnia 2003 r.,
nie przychylając się do wniesionego zażalenia i wnosząc o jego
nieuwzględnienie i utrzymanie w mocy zaskarżonego postanowienia, wniosek
ten skierował do Wojskowego Sądu Okręgowego w P. Wojskowy Sąd
Okręgowy w P. postanowieniem z dnia 15 września 2003 r., na podstawie art.
35 § 1 k.p.k., stwierdził swą niewłaściwość do rozpoznania zażalenia mjr.
Krzysztofa K. i sprawę przekazał do merytorycznego rozpoznania
prokuratorowi Wojskowej Prokuratury Okręgowej w P. Na to postanowienie
zażalenia wnieśli prokurator Wojskowej Prokuratury Okręgowej w P. oraz mjr
Krzysztof K.

Prokurator zaskarżając postanowienie w całości zarzucił :
1. ,, błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający
wpływ na jego treść, poprzez uznanie, iż kwestia ewentualnych fałszywych
zeznań świadka ppłk. Wiesława K. nie mogła rzutować na ukształtowanie
się sytuacji prawnej mjr. Krzysztofa K., gdy w rzeczywistości zeznania te
stanowiły dowód w toku postępowania karnego w sprawie o czyn z art. 271 §
1 k.k,
2. obrazę przepisów postępowania wyrażonych w art. 49 § 1 k.p.k. oraz w art.
306 § 2 k.p.k. w zw. z art. 325 ,,a" k.p.k., mającą wpływ na treść orzeczenia,
poprzez odmowę przyznania legitymacji pokrzywdzonego mjr. Krzysztofowi
K. w toku postępowania karnego o czyn określony w § 1 art. 233 k.k. "
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i
przekazanie sprawy Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w P. do ponownego
rozpoznania.

Mjr Krzysztof K. w zażaleniu wniósł o korektę zaskarżonego
postanowienia poprzez nadanie mu statusu pokrzywdzonego w niniejszej
sprawie.

Sąd Najwyższy, po wysłuchaniu prokuratora Naczelnej Prokuratury
Wojskowej, który wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania
oraz o nieuwzględnienie zażalenia mjr. Krzysztofa K. rozważył, co następuje.

1. Zażalenie mjr. Krzysztofa K. należało pozostawić bez rozpoznania,
albowiem zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną do wniesienia środka
odwoławczego ( art. 429 § 1 k.p.k. ). Sąd Najwyższy w pełni aprobuje wywody
sądu pierwszej instancji, że mjr Krzysztof K., w niniejszej sprawie, nie jest
pokrzywdzonym w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k. Poczynione w uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia obszerne, wnikliwe i trafne wywody czynią
zbędnym ponowne rozważania instancji odwoławczej w tej kwestii. Sąd
pierwszej instancji w szczególności słusznie odwołał się do poglądu Sądu
Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 15 września 1999 r., I KZP 26/99,
( OSNKW 1999, z. 11-12, poz. 69 ), w myśl którego ,, krąg pokrzywdzonych w
rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k. ograniczony jest zespołem znamion czynu
będącego przedmiotem postępowania oraz czynów współukaranych. " Trafnie
sąd pierwszej instancji podniósł, przez pryzmat uwarunkowań art. 233 § 1 k.k.,
że przedmiotem jego ochrony jest szeroko rozumiane prawidłowe
funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, w tym prawidłowość dokonywania
ustaleń w postępowaniach prawnokarnych, na podstawie ustaw karno-
procesowych. Zgodnie z treścią art. 49 § 1 k.p.k. pokrzywdzonym jest osoba
fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub
zagrożone przez przestępstwo. W przypadku popełnienia przestępstwa
fałszywych zeznań osoba składająca o tym fakcie zawiadomienie, tak jak to
uczynił mjr. Krzysztof K., jeśli jej dobro prawne nie zostało bezpośrednio
naruszone lub zagrożone, np. poprzez znieważenie jej podczas składania owych
zeznań, nie jest pokrzywdzonym w tej sprawie. Nadto zauważyć należało, iż
podnoszone przez mjr. Krzysztofa K. okoliczności składania fałszywych zeznań
przez ppłk. Wiesława K. de facto odnoszą się do innego postępowania, a które
to postępowanie zakończyło się prawomocnym postanowieniem Wojskowego
Sądu Okręgowego w P. z dnia 21 lipca 2003 r. W tej sytuacji mjr. Krzysztofowi
K. nie przysługiwało przewidziane w art. 425 § 1 k.p.k. uprawnienie strony do
wniesienia środka odwoławczego, tj. zażalenia na postanowienie Wojskowego
Sądu Okręgowego w P. z dnia 15 września 2003 r. i zgodnie z treścią art. 430 §
1 k.p.k. w zw. z art. 655 § 1 pkt 1 k.p.k. należało pozostawić je bez rozpoznania.

2. Co do zażalenia prokuratora. Podniesione w nim zarzuty należało uznać
za chybione, w kontekście powyższych rozważań Sądu Najwyższego. Zażalenie
prokuratora jest o tyle jednak skuteczne i skutkuje uchylenie zaskarżonego
postanowienia oraz przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania, albowiem sąd ten dopuścił się obrazy art. 35 § 1 k.p.k.,
która miała wpływ na treść rozstrzygnięcia. Wojskowy Sąd Okręgowy w P.
zgodnie z treścią art. 306 § 2 k.p.k. jest sądem właściwym, do którego
prokurator nadrzędny nad prokuratorem, który zatwierdził postanowienie o
odmowie wszczęcia postępowania, skierował zażalenie mjr. Krzysztofa K. ( arg.
z art. 306 § 2 w zw. z art. 325 a oraz z art. 329 § 1 k.p.k. ). Na postanowienie
odmawiające wszczęcia postępowania przygotowawczego pokrzywdzonemu
oraz instytucji wymienionej w art. 305 § 4 k.p.k. przysługuje zażalenie ( art. 306
§ 1 i art. 325 a k.p.k. ). Gdyby mjr. Krzysztofowi K. przysługiwały uprawnienia
pokrzywdzonego, to jego zażalenie podlegałoby merytorycznemu rozpoznaniu,
czy to w trybie art. 330 § 1 k.p.k., czy też art. 437 § 1 k.p.k. Rzecz jednak w
tym, że na skutek błędnej decyzji procesowej prokuratora nadrzędnego nad
prokuratorem, który zatwierdził postanowienie o odmowie wszczęcia
postępowania przygotowawczego, osobie, która złożyła zawiadomienie o
popełnieniu przestępstwa, przyznano uprawnienia pokrzywdzonego. Decyzja ta
nie może skutecznie wpływać na dalszy tok postępowania ( jak postrzega to
żalący ), albowiem sąd karny samodzielnie rozstrzyga zagadnienia faktyczno-
prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego organu ( arg. z art. 8 § 1
k.p.k. ). Wojskowy Sąd Okręgowy w P. słusznie uznał, że mjr Krzysztof K. nie
jest osobą pokrzywdzoną w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k. i w tej sytuacji, skoro
wniesiono doń środek odwoławczy, powinien pozostawić go bez rozpoznania,
jako pochodzący od osoby nieuprawnionej. Podstawę procesową tej decyzji
stanowią przepisy art. 465 § 2 i art. 430 § 1 w zw. z art. 429 § 1 k.p.k. Sąd
Najwyższy w związku z zażaleniem prokuratora, mając na uwadze ewentualną
możliwość ponownego zaskarżenia postanowienia Wojskowego Sądu
Okręgowego w P. ( art. 430 § 2 k.p.k. ), uchylił zaskarżone postanowienie i z
tymi zapatrywaniami prawnymi sprawę przekazał temu sądowi do ponownego
rozpoznania.