POSTANOWIENIE Z DNIA 13 CZERWCA 2000 R.
( WZ 19/2000 )


W sprawach o zbrodnie, o których mowa w art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia
18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu ( Dz. U. Nr 155, poz. 1016 ze zm. ), wynikająca
z art. 2 ust. 4 noweli z dnia 9 kwietnia 1999 r. ( Dz. U. Nr 38, poz. 360 )
kompetencja dotychczas właściwego prokuratora do ,, dalszego prowadzenia "
postępowania wszczętego przed dniem wejścia w życie znowelizowanej ustawy
do chwili przejęcia tego postępowania przez prokuratora Instytutu Pamięci
Narodowej, uprawnia nie tylko do kontynuowania postępowania
przygotowawczego, lecz także - co się z tym łączy - do występowania w
charakterze oskarżyciela publicznego w postępowaniu przed sądami po
wniesieniu aktu oskarżenia.

Przewodniczący : Sędzia SN płk S. Kosmal ( sprawozdawca )

Sędziowie SN : płk E. Matwijów, płk M. Buliński

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej : płk R. Szubiga
Sąd Najwyższy w sprawie Wacława K., oskarżonego o popełnienie przestępstwa
określonego w art. 26 w zw. z art. 225 § 1 k.k. z 1932 r. i innych,
po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2000 r. zażalenia prokuratora Wojskowej
Prokuratury Okręgowej w P. na postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego
w P. z dnia 24 maja 2000 r. o zawieszeniu postępowania karnego,-

zaskarżone postanowienie u c h y l i ł i sprawę p r z e k a z a ł
Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w P. do merytorycznego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Powołanym na wstępie postanowieniem z dnia 24 maja 2000 r. Wojskowy
Sąd Okręgowy w P. zawiesił postępowanie karne w sprawie Wacława K.
twierdząc, iż nie może się ono toczyć albowiem do obecnej chwili nie powołano
prokuratorów Głównej i Oddziałowych Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu, wchodzących w skład Instytutu Pamięci Narodowej,
zwanych dalej prokuratorami tego Instytutu, którzy wyłącznie uprawnieni są do
występowania przed sądami wojskowymi w sprawach o przestępstwo, o które
oskarżono Wacława K.

Niepowołanie wspomnianych wyżej prokuratorów stanowi zdaniem sądu
długotrwałą przeszkodę natury prawnej uniemożliwiającą prowadzenie
przedmiotowej sprawy.

Postanowienie to zaskarżył prokurator Wojskowej Prokuratury
Okręgowej w P., który powołując się na przepis art. 2 ust. 4 ustawy z dnia
9 kwietnia 1999 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej ... ( Dz. U.
Nr 38, poz. 360 ), z którego - jego zdaniem - wynika, iż prokuratorzy wojskowi
w dalszym ciągu uprawnieni są do prowadzenia postępowań w sprawach,
o które oskarżony został Wacław K., domagał się na tej podstawie uchylenia
zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Wojskowemu Sądowi
Okręgowemu w P. do merytorycznego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje :

Zażalenie jest zasadne. Zgodzić się bowiem trzeba ze skarżącym,
iż w niniejszej sprawie nie zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca
prowadzenie postępowania, o jakiej mowa w art. 22 § 1 k.p.k.,
a w konsekwencji brak jest podstaw do zawieszenia postępowania karnego.

Trafny jest zwłaszcza pogląd autora zażalenia, iż za wspomnianą wyżej
przeszkodę nie można uznać niepowołania do dnia dzisiejszego prokuratorów
Instytutu Pamięci Narodowej, o których mowa w ustawie z dnia 18 grudnia
1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu ( Dz. U. Nr 155, poz. 1016 ).

Ustawa z dnia 9 kwietnia 1999 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci
Narodowej ... ( Dz. U. Nr 38, poz. 360 ) zawiera bowiem w art.. 2 przepisy
przejściowe, z których jednoznacznie wynika, iż po wejściu w życie tej ustawy
w sprawach o tzw. ,, zbrodnie nazistowskie i komunistyczne " wszczętych przed
dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy tejże ustawy, zaś czynności
procesowe dokonane według przepisów dotychczasowych są prawnie skuteczne.

Oznacza to między innymi tyle, iż sprawy o wspomniane przestępstwa
wszczęte przed wejściem w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1999 r. o zmianie
ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej ... mogą być kontynuowane.

Z art. 2 ust. 3 i 4 cytowanej wyżej ustawy wynika dalej, iż prokuratorzy
Instytutu Pamięci Narodowej mogą przejmować do dalszego prowadzenia
śledztwa w sprawach o wspomniane zbrodnie wszczęte przed dniem wejścia
w życie ustawy nowelizacyjnej, zaś organy procesowe prowadzące sprawę
do chwili jej przejęcia przez prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej właściwe
są do ich dalszego prowadzenia aż do chwili przejęcia.

Z drugiej strony, nie ulega wątpliwości, że prowadzenie spraw
w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratora wiąże się z jego prawem
do wnoszenia aktu oskarżenia do właściwego sądu i występowania przed tym
sądem w charakterze oskarżyciela publicznego.

Prokurator właściwy do prowadzenia sprawy w postępowaniu
przygotowawczym właściwy jest również do występowania w sprawie
w charakterze oskarżyciela publicznego ( art. 45 § 1 k.p.k. ).

Możliwość występowania w takim charakterze daje mu uprawnienie
do wnoszenia i popierania sporządzonego przez siebie aktu oskarżenia, a zatem
i do występowania przed właściwym do rozpoznania sprawy sądem.

Odmienne rozumienie cytowanych wyżej przepisów prowadziłoby
bowiem do absurdalnego założenia, iż prokurator wojskowy uprawniony byłby
do kontynuowania postępowania przygotowawczego w sprawach o tzw.
,, zbrodnie nazistowskie i komunistyczne ", aż do sporządzenia aktu oskarżenia
w tych sprawach i pozbawiony uprawnień wystąpienia w charakterze
oskarżyciela publicznego na rozprawie.

Mając na uwadze, iż omawiane wyżej przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia
1999 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej ... nie zawierają
uregulowań odmiennych od art. 45 k.p.k. i nie rozróżniają uprawnień
prokuratora do prowadzenia postępowania przygotowawczego i do
uczestniczenia w procesie w charakterze oskarżyciela publicznego, uprawniony
jest pogląd, iż kompetencje innego organu do dalszego prowadzenia sprawy
o zbrodnie, o których mowa w art. 1 pkt 1 lit. ,, a " ustawy z dnia 18 grudnia
1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej ... wymienione w art. 2 ust. 4 ustawy
z dnia 9 kwietnia 1999 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej ...
dotyczą zarówno kontynuowania postępowań przygotowawczych, jak i
uczestniczenia w charakterze oskarżyciela publicznego na rozprawie do czasu
przejęcia tych spraw przez prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej.

Za trafnością wyrażonego wyżej poglądu przemawia dodatkowo i to,
że w myśl art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 9 kwietnia 1999 r. o zmianie ustawy o
Instytucie Pamięci Narodowej ... prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej
mogą a nie muszą przejmować do dalszego prowadzenia śledztwa w sprawach
o tzw. ,, zbrodnie nazistowskie i komunistyczne " wszczęte przed dniem wejścia
w życie ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r., co oznacza iż przystąpienie
prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej do tego rodzaju spraw jest
fakultatywne i mogą się one toczyć dalej nawet bez ich udziału.