67

POSTANOWIENIE Z DNIA 22 MAJA 2003 R.
WZ 14/03

Ze względu na to, że osoba, która wykonywała zawód sędziego lub
prokuratora, nie może w ciągu dwóch lat od zaprzestania wykonywania tego
zawodu wykonywać zawodu adwokata w okręgu tej izby adwokackiej, w której
zajmowała powyższe stanowiska (art. 67 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. -
Prawo o adwokaturze, jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 ze zm.),
środek odwoławczy wniesiony przez adwokata objętego wspomnianą karencją
od orzeczenia sądu wydanego w tym okręgu, chociażby kierowany był do Sądu
Najwyższego, należy uznać za pochodzący od osoby nieuprawnionej (art. 429 §
1 k.p.k.).

Przewodniczący: sędzia SN W. Błuś.
Sędziowie
SN:
M.
Pietruszyński,
B.
Rychlicki
(sprawozdawca).
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk W.
Dubas.

Sąd Najwyższy w sprawie Kazimierza J., podejrzanego o popełnienie
przestępstw określonych w art. 228 § 3 i in. k.k., po rozpoznaniu w Izbie
Wojskowej na posiedzeniu w dniu 22 maja 2003 r. zażalenia podejrzanego oraz w
związku z zażaleniem jego obrońcy adw. Artura J., na postanowienie Wojskowego
Sądu Okręgowego w W. z dnia 29 kwietnia 2003 r., w kwestii przedłużenia środka
zapobiegawczego - tymczasowego aresztowania na podstawie art. art. 430 § 1 w
zw. z art. 429 § 1, 437 § 1 k.p.k.
1) pozostawił zażalenie obrońcy podejrzanego adw. Artura J. bez rozpoznania,
2) nie uwzględnił zażalenia podejrzanego i zaskarżone postanowienie utrzymał w
mocy.

Z u z a s a d n i e n i a :

Wojskowy Sąd Okręgowy w W., postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2003 r., na
podstawie art. 263 § 2 k.p.k., przedłużył środek zapobiegawczy - tymczasowe
aresztowanie wobec Kazimierza J., podejrzanego o popełnienie przestępstw
określonych w art. 228 § 3 i in. k.k., do dnia 11 sierpnia 2003 r. Wojskowy Sąd
Okręgowy w W., uzasadniając swoje stanowisko, wywiódł, iż organy ścigania
aktywnie prowadzą czynności procesowe o szerokim zakresie (przesłuchanie
świadków, gromadzenie stosownej dokumentacji, zasięganie opinii biegłych). Ze
względu na szeroki zakres śledztwa, do wykonania pozostają jeszcze inne czynności
procesowe w kontekście zarzucanego podejrzanemu czynu (pkt 2 stosownego
postanowienia prokuratora o przedstawieniu zarzutów). Ponadto zważywszy, na
,,chwiejną postawę" podejrzanego, istnieje obawa, iż podejrzany będzie nakłaniał do
składania fałszywych zeznań bądź w inny sposób utrudniał postępowanie karne.
Aktualna nadal jest przesłanka surowej kary grożącej podejrzanemu za zarzucane
przestępstwa. W tej sytuacji, według oceny Wojskowego Sądu Okręgowego w W.,
t lko ten środek apobiega c
abe piec
pra idło
tok postępo ania skoro
nie zaistniały uwarunkowania, o których mowa w art. 259 k.p.k.
Na postanowienie to zażalenie wniósł obrońca podejrzanego adw. Artur J. oraz
podejrzany Kazimierz J.
Obrońca, zaskarżając postanowienie w całości, zarzucił, na podstawie art. 427 §
1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 3 k.p.k., błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za
podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia, polegający na uznaniu,
iż nie zaistniały negatywne przesłanki określone w art. 259 k.p.k. w sytuacji, kiedy
właściwa analiza materiału dowodowego, w szczególności zaświadczeń od lekarza
psychiatry, w sposób jednoznaczny wskazuje na istnienie przesłanek negatywnych z
art. 259 § 1 pkt 2 k.p.k. Ponadto, na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2,
zarzucił rażącą obrazę art. 263 § 2 k.p.k., polegającą na przedłużeniu tymczasowego
aresztowania, bez wykazania, jakie to szczególne okoliczności sprawy
uniemożliwiły ukończenie postępowania przygotowawczego w terminie określonym
w art. 263 § 1 k.p.k. Skarżący, na tych podstawach, wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia Wojskowego Sądu Okręgowego w W.
Z kolei podejrzany w zażaleniu sformułował oba zarzuty tożsame z tymi, które
podniósł jego obrońca, a ponadto w uzupełnieniu zażalenia podniósł ,,zarzut obrazy
art. 249 § 1 k.p.k., polegający na błędnym uznaniu, iż dopuścił się on zarzuconych
mu czynów, gdy tymczasem w sprawie brak jest dowodów wskazujących na duże
prawdopodobieństwo popełnienia tych czynów; zarzut obrazy art. 309 § 2 i 3 k.p.k.
w zw. z art. 263 § 2 k.p.k., polegający na przedłużeniu okresu trwania
tymczasowego aresztowania do dnia 11 sierpnia 2003 r., tj. ponad okres trwania
śledztwa, które od dnia 18 lutego 2003 r. nie zostało przedłużone. W sytuacji gdy w
aktach głównych sprawy nie było w tym przedmiocie postanowienia prokuratora
nadrzędnego (Wojskowej Prokuratury Okręgowej w W.), Wojskowy Sąd Okręgowy
w W. rażąco naruszył przepis art. 263 § 2 k.p.k.". Podejrzany w konkluzji wniósł o
uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Zażalenia te stosownym zarządzeniem Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego
w W. zostały przyjęte, a ze wzglęgu na niemożność utworzenia składu orzekającego
(sędzia przebywa na urlopie i wątpliwości co do okoliczności wniesienia zażalenia
przez osobę nieuprawnioną), Wojskowy Sąd Okręgowy w W. w trybie art. 463 § 1
k.p.k. oba te środki odwoławcze przekazał Sądowi Najwyższemu do rozpoznania.
(...)
Na posiedzeniu Sądu Najwyższego obrońca podejrzanego adw. Artur J. wniósł o
uwzględnienie zażalenia w całości. Podniósł, iż w rozumieniu art. 67 ustawy z dnia
26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz.
1058 ze zm.) jest osobą uprawnioną do wniesienia środka odwoławczego, albowiem
został wpisany na listę adwokatów i ustanowiony w toku postępowania przed sądem
pierwszej instancji. Z kolei drugi obrońca podejrzanego adw. Piotr R., w całości
popierał zażalenie podejrzanego. Natomiast prokurator Naczelnej Prokuratury
Wojskowej wniósł o pozostawienie bez rozpoznania zażalenia obrońcy
podejrzanego adw. Artura J., jako wniesionego przez osobę nieuprawnioną, w trybie
art. 430 § 1 w zw. z art. 429 § 1 k.p.k., oraz o nieuwzględnienie zażalenia
podejrzanego i utrzymanie w mocy zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I. Zażalenie adw. Artura J., obrońcy podejrzanego Kazimierza J., należało
pozostawić bez rozpoznania z następujących powodów. Kontrola odwoławcza
wniesionego środka odwoławczego nie koncentruje się wyłącznie na jego granicach
i akresie askarżenia
danego i
t postano ienia ale
r ęd kontroli
sądu odwoławczego w sytuacji, gdy ujawniły się wątpliwości co do okoliczności, o
których mowa w art. 429 § 1 k.p.k., ocenie tegoż sądu podlega fakt, czy osoba
wnosząca zażalenie do Sądu Najwyższego - Izba Wojskowa jest osobą uprawnioną
do wniesienia tego środka (art. 655 § 1 pkt 1 k.p.k.).
Z pisma Prokuratury Okręgowej w W. z dnia 30 kwietnia 2003 r. wynika, że
adw. Artur J. w okresie od dnia 10 maja 1996 r. do dnia 31 lipca 2002 r. zajmował
stanowisko prokuratora Prokuratury Rejonowej w W. Z dniem 31 lipca 2002 r.
nastąpiło wygaśnięcie stosunku służbowego wobec zrzeczenia się przez Artura J.
stanowiska prokuratora. Pismo to wpłynęło do Wojskowej Prokuratury
Garnizonowej w W. w dniu 7 maja 2003 r. i treść tego pisma nie była znana
Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w W. (por. postanowienie tego Sądu z dnia 13
maja 2003 r.). Z kolei z oświadczenia adw. Artura J., złożonego na posiedzeniu
Sądu Najwyższego, wynika, iż uzyskał on wpis na listę adwokatów, udzielony przez
Okręgową Radę Adwokacką w P., oraz że wyznaczono mu siedzibę w D. Ponadto
podniósł on, że art. 67 cyt. ustawy dotyczy karencji odnoszącej się li tylko do wpisu
na listę adwokatów. Sąd Najwyższy nie aprobuje wywodów adw. Artura J. w tej
części z następujących powodów. Wspomniany art. 67 m.in. stanowi, że ,,osoby,
które wykonywały zawód sędziego lub prokuratora, nie mogą (podkr. SN) w ciągu
dwóch lat od zaprzestania wykonywania tego zawodu wykonywać zawodu
adwokata w okręgu tej izby adwokackiej, w której zajmowały powyższe
stanowisko" (...). Z kolei art. 4 ust. 1 tejże ustawy określa, iż zawód adwokata
polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności m.in. na występowaniu
przed sądami i urzędami. Według oceny Sądu Najwyższego, użycie przez
ustawodawcę w art. 67 cyt. ustawy tego typu sformułowań było zamierzeniem
celowym, jako konsekwencja racjonalności ustawodawcy. ,,Dwuletni okres karencji
jako rezultat ratio legis tego przepisu sprzyja, aby wykluczyć jakiekolwiek
tendencje do wykorzystywania przez nowo wpisanego swych znajomości z okresu
poprzedniej pracy w sądownictwie czy prokuraturze" (tak Z. Krzemiński: Prawo o
adwokaturze - Komentarz, Warszawa 1998, s. 125). Sąd Najwyższy akceptuje
pogląd doktryny w tej materii. W niniejszej sprawie nie ma znaczenia fakt, że adw.
Artur J. występuje przed Wojskowym Sądem Okręgowym w W., skoro
ustawodawca zastrzegł, iż wykonywanie zawodu adwokata przez osobę uprzednio
zajmującą stanowisko prokuratora lub sędziego nie może być wykonywane w
okręgu tej izby adwokackiej, w której (podkr. SN) osoby te zajmowały powyższe
stanowisko. Nie mają też wpływu na to odpowiednie regulacje prawno-ustrojowe,
dotyczące obszaru i właściwości Wojskowego Sądu Okręgowego w W. (...) (por. §
1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 listopada 1998 r. w
sprawie utworzenia sądów wojskowych oraz określenia ich siedzib i obszarów ich
właściwości, Dz.U. Nr 146, poz. 956 ze zm.).
(...) W tej sytuacji Sąd Najwyższy uważa za celowe wyrażenie stanowiska
ogólniejszej natury: osoba, która w ciągu dwóch lat od dnia zwolnienia ze
stanowiska sędziego lub prokuratora, wykonuje zawód adwokata, z mocy prawa nie
może wykonywać zawodu adwokata w okręgu tej izby adwokackiej, w której
uprzednio zajmowała powyższe stanowiska. A zatem nie jest osobą uprawnioną do
wniesienia środka odwoławczego jako obrońca podejrzanego (art. 425 § 1 k.p.k.),
skoro zaś środek ten został przyjęty, sąd odwoławczy pozostawia go bez
rozpoznania w trybie art. 430 § 1 w zw. z art. 429 § 1 k.p.k., jako wniesiony przez
osobę nieuprawnioną.
Na koniec pr edsta ion ch ro
ażań aakcento ać należało iż bre tem co
podniósł obrońca podejrzanego adw. Artur J., może on wykonywać zawód
adwokata przed Sądem Najwyższym - Izba Wojskowa, albowiem Sąd Najwyższy
jako naczelny organ władzy sądowniczej, mający swoją siedzibę w Warszawie, nie
jest sądem, który ma siedzibę w okręgu określonej izby adwokackiej ( arg . z art. 1
ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. Nr 240, poz. 2052
ze zm.; z uzasadnienia uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 8 czerwca 1988 r.,
III AZP 7/88, OSNCP 1989, z. 1 poz. 5; P. Piszczek, M. Leszczyński: Orzecznictwo
Sądu Najwyższego - Prawo o adwokaturze. Ustawa o radcach prawnych, Warszawa
1994, teza 23, pkt III, s. 158-159).
II. Zażalenia podejrzanego Kazimierza J. należało nie uwzględnić z
następujących powodów (...).