68

POSTANOWIENIE Z DNIA 23 MAJA 2003 R.*
WZ 11/03

Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu - Zastępca Prokuratora Generalnego nie jest uprawniony do
wniesienia kasacji szczególnej (art. 521 k.p.k.), gdyż w ramach prokuratury nie
może wykonywać czynności, które ustawa zastrzega wyłącznie do właściwości
Prokuratora Generalnego (art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o
prokuraturze - jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 ze zm.).

Przewodniczący: sędzia SN M. Buliński (sprawozdawca).
Sędziowie SN: W. Błuś, W. Maciak.

Sąd Najwyższy w sprawie Jerzego K. i Stanisława M., wobec których umorzono
postępowanie karne, ze względu na brak cechy bezprawności, po rozpoznaniu w
Izbie Wojskowej, na posiedzeniu w dniu 23 maja 2003 r. zażalenia Dyrektora
Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Zastępcy
Prokuratora Generalnego na zarządzenie upoważnionego sędziego z dnia 16
kwietnia 2003 r. o odmowie przyjęcia kasacji wniesionej przez Dyrektora Głównej
Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Zastępcę Prokuratora
Generalnego od postanowienia Izby Wojskowej Sądu Najwyższego z dnia 20
września 2002 r.,

u t r z y m a ł w m o c y zaskarżone zarządzenie.

*Po postanowieniu opublikowane jest również zaskarżone zarządzenie.

U z a s a d n i e n i e :

Sąd Najwyższy - Izba Wojskowa postanowieniem z dnia 20 września 2002 r.
utrzymał w mocy postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 19
lipca 2002 r. o umorzeniu postępowania karnego wobec Jerzego K. i Stanisława M.,
na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., ze względu na brak cechy bezprawności.
Kasację od tego postanowienia wniósł w dniu 13 marca 2003 r. Dyrektor
Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Zastępca
Prokuratora Generalnego.
Upoważniony sędzia (art. 93 § 2 k.p.k.) zarządzeniem z dnia 16 kwietnia 2003 r.
odmówił przyjęcia tej kasacji, jako pochodzącej od nieuprawnionego podmiotu.
Zażalenie na to zarządzenie upoważnionego sędziego wniósł Dyrektor Głównej
Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Zastępca Prokuratora
Generalnego, zarzucając temu zarządzeniu obrazę art. 521 k.p.k. i art. 429 § 1
k.p.k., gdyż, zdaniem skarżącego, z treści kasacji jednoznacznie wynika, że została
ona wniesiona przez Prokuratora Generalnego.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie wniesione przez Dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu - Zastępcy Prokuratora Generalnego nie jest
zasadne.
Upoważniony sędzia trafnie zauważył, że uprawnienie do wniesienia kasacji w
trybie art. 521 k.p.k. ma, oprócz Rzecznika Praw Obywatelskich Minister
Sprawiedliwości - Prokurator Generalny, a na podstawie art. 657 § 1 k.p.k. - także
Naczelny Prokurator Wojskowy (por. postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 22 stycznia 2003 r., WK 48/02, OSNKW 2003, z. 3-4, poz.
31).
Podkreślić należy, iż uprawnienia do wnoszenia kasacji szczególnych są zawarte
w akcie prawnym w formie ustawy. Z ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o
prokuraturze (art. 10 ust. 2) wynika jednoznacznie, że Prokurator Generalny nie
może zlecać podległym mu prokuratorom czynności zastrzeżonych ustawą
wyłącznie do jego właściwości.
Żaden akt rangi ustawowej nie nadaje uprawnienia do wnoszenia kasacji
szczególnej Dyrektorowi Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu - Zastępcy Prokuratora Generalnego.
Te poglądy nie są kwestionowane przez żalącego.
Żalący podniósł, że to nie on wniósł kasację, lecz uczynił to Prokurator
Generalny, a to, że uprawnienie do wnoszenia kasacji w trybie art. 521 k.p.k. ma
Prokurator Generalny, jest bezsporne.
Argumenty podnoszone w zażaleniu są nierzetelne.
Z pierwszych wyrazów zawartych w kasacji wynika jednoznacznie, że autorem
kasacji jest ,,Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu Witold Kulesza Zastępca Prokuratora Generalnego". Co prawda dalej
napisano ,,Kasacja Prokuratora Generalnego", a przy podpisie ,,w zastępstwie
Prokuratora Generalnego" to jednak nie przedstawiono żadnych dokumentów
zaświadczających o tym, że Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu pełni obowiązki Prokuratora Generalnego, lub aby w tym
czasie go zastępował, zwłaszcza iż kasacja sygnowana jest pieczęcią ,,Instytut
Pamięci Narodowej - Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu".
Uznając, że kasację wniósł Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu, Sąd Najwyższy, podzielając pogląd
upoważnionego sędziego, że kasacja pochodzi od nieuprawnionego podmiotu,
utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie.




WK 8/03

ZARZĄDZENIE

upoważnionego sędziego (art. 93 § 2 k.p.k.)


Dnia 16 kwietnia 2003 r.

Sędzia SN: ppłk A. Tomczyk

Na podstawie art. 530 § 2 w zw. z art. 429 § 1 k.p.k.

z a r z ą d z a m :

odmówić przyjęcia kasacji wniesionej przez Dyrektora Głównej Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Zastępcy Prokuratora Generalnego od
postanowienia Izby Wojskowej Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2002 r.

U z a s a d n i e n i e :

Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,
będący z mocy art. 19 ust. 4 zd. ost. ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie
Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
(Dz.U. Nr 155, poz. 1016 ze zm.) jednym z zastępców Prokuratora Generalnego,
powołując się na upoważnienie udzielone mu przez Ministra Sprawiedliwości -
Prokuratora Generalnego zarządzeniami nr 26/02/BM z dnia 8 kwietnia 2002 r. i nr
40/02/BM z dnia 8 lipca 2002 r. oraz na przepis art. 525 § 2 k.p.k., wniósł do Sądu
Najwyższego - Izby Wojskowej kasację na niekorzyść oskarżonych Jerzego K. i
Stanisława M. od postanowienia tego Sądu z dnia 20 września 2002 r.
Badając dopuszczalność tej kasacji przez pryzmat art. 530 § 1 i 2 k.p.k., należy
podnieść, co następuje:
Kasacja, wniesiona na podstawie art. 525 § 2 k.p.k., odwołuje się do przepisu art.
521 k.p.k., wskazując tym samym, że nie jest kasacją strony, lecz uprawnionego
podmiotu. Zgodnie zaś z art. 521 k.p.k., uprawnionymi do wniesienia kasacji tzw.
szczególnej są: Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny oraz Rzecznik
Praw Obywatelskich. Poza tymi podmiotami, uprawnienia do wnoszenia kasacji
szczególnej - jak wywiódł to Sąd Najwyższy - Izba Wojskowa w postanowieniu
składu siedmiu sędziów z dnia 22 stycznia 2003 r., WK 48/02 (niepubl.) - do Izby
Wojskowej Sądu Najwyższego ma Naczelny Prokurator Wojskowy, gdyż na
podstawie art. 657 § 1 k.p.k. dysponuje uprawnieniami procesowymi Prokuratora
Generalnego. W odniesieniu do Dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu, Kodeks postępowania karnego nie zawiera
analogicznego unormowania. Nie zawiera go również ani ustawa z dnia 20 czerwca
1985 r. o prokuraturze (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 ze zm.), ani
ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, która nadaje uprawnienia
procesowe przewidziane dla prokuratora w Kodeksie postępowania karnego
prokuratorom Instytutu Pamięci (...), w tym również w sprawach, które podlegają
orzecznictwu sądów wojskowych (art. 45 ust. 2), a ponadto wskazuje, że w
postępowaniu odwoławczym oraz kasacyjnym występują prokuratorzy Głównej
Komisji (art. 45 ust. 9). Z tych jednoznacznych unormowań nie wynika, aby
Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, który
jest prokuratorem przełożonym prokuratorów tej komisji oraz komisji oddziałowych
(art. 47 ust. 1), miał uprawnienia procesowe do wnoszenia kasacji szczególnych, w
tym w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych. Nie ulega
bowiem wątpliwości, że gdyby zamiarem ustawodawcy było wyposażenie go w
takie kompetencje, choćby w sprawach podlegających właściwości prokuratorów
Instytutu Pamięci (...), zawarłby stosowne rozwiązanie albo w Kodeksie
postępowania karnego (wzorem art. 657), albo w powołanych już ustawach: o
prokuraturze albo o Instytucie Pamięci (...).
Ze względu na to, że autor, będącej przedmiotem analizy (oczywiście w ramach
zakreślonych na wstępie) kasacji powołuje się również, a może przede wszystkim,
na udzielone mu przez Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego
upoważnienie, nie można nie odnieść się do treści, wskazanych w piśmie
przesyłającym kasację, zarządzeń.
Otóż, zarządzenie nr 26/02/BM Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora
Generalnego z dnia 8 kwietnia 2002 r. w sprawie ustalenia zakresu czynności
członków kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości i zmieniające je tylko w
odniesieniu do osoby Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego
zarządzenie nr 40/02/BM z dnia 8 lipca 2002 r. ustalają zakres czynności Ministra
Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego, Sekretarza Stanu i Podsekretarzy
Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, jak również (poza zakresem
przedmiotowym wskazanym w tytule) czynności Prokuratora Krajowego oraz
trzech innych zastępców Prokuratora Generalnego, upoważniając tych ostatnich
m.in. do wnoszenia kasacji, przy czym Naczelnego Prokuratora Wojskowego i
Dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - w
zastępstwie Prokuratora Generalnego. Konstytucyjność tego aktu prawa
wewnętrznego w zakresie skuteczności upoważnienia może budzić wątpliwości.
Dotyczy ono bowiem czynności zastrzeżonych ustawą dla Ministra Sprawiedliwości
- Prokuratora Generalnego (art. 521 k.p.k.) i objętych zakazem wynikającym z art.
10 ust. 2 in fine ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze. Kwestia ta nie jest
jednak przedmiotem badania w niniejszym zarządzeniu. Niemniej jednak
podkreślenia wymaga, że i z tego zarządzenia, w omawianym fragmencie
odzwierciedlającego regulacje prawa powszechnie obowiązującego w świetle
wskazanej wykładni Sądu Najwyższego, jednoznacznie wynika, iż ,,Zastępca
Prokuratora Generalnego - Naczelny Prokurator Wojskowy (...) w zastępstwie
Prokuratora Generalnego wnosi kasacje do Izby Wojskowej Sądu Najwyższego w
sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych...".
Ponieważ sprawa, w której wniesiono kasację, bez wątpienia podlega
orzecznictwu sądów wojskowych, uznać trzeba, że Dyrektor Głównej Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - wobec braku jakichkolwiek
podstaw prawnych - jest podmiotem nieuprawnionym do wnoszenia kasacji
szczególnych do Izby Wojskowej Sądu Najwyższego. W związku z tym, na
podstawie wskazanych na wstępie przepisów, należało odmówić przyjęcia
wniesionej przez niego kasacji.