Postanowienie z dnia 15 stycznia 2008 r.
III UK 97/07

Brak w aktach sprawy dokumentu delegowania sędziego do pełnienia
obowiązków w innym sądzie (art. 77 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o
ustroju sądów powszechnych, Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) nie oznacza nie-
ważności postępowania na podstawie art. 379 pkt 4 k.p.c.

Sędzia SN Zbigniew Hajn.

Sąd Najwyższy, po przeprowadzeniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15
stycznia 2008 r. sprawy z odwołania Zdzisława P. od decyzji Kasy Rolniczego Ubez-
pieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w C. o ustalenie braku obowiązku
zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej ubezpieczo-
nego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 13 czerwca 2007 r. [...]

o d m ó w i ł przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie w sprawie
Zdzisława P. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi w
C. o ustalenie braku obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, wyro-
kiem z 13 czerwca 2007 r. oddalił apelację w części dotyczącej odwołania Zdzisława
P. w przedmiocie ustalenia, że ma on obowiązek zwrotu części uzupełniającej.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik ubezpieczonego zarzucił wyrokowi Sądu
Apelacyjnego naruszenie przepisów postępowania, to jest: ,,(-) art. 379 pkt 4 k.p.c. w
związku z art. 77 § 1 ustawy z 27 lipca 2001 r. o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.
Nr 98, poz. 1070 ze zm.), przez udział w składzie sądu rozstrzygającego sprawę sę-
dziego Sądu Okręgowego w Siedlcach Marcjanny G., która do orzekania w Sądzie
Apelacyjnym w Lublinie nie została prawidłowo delegowana; (-) art. 219 k.p.c., przez
brak zastosowania tego przepisu, (-) art. 227 w związku z art. 381 i art. 328 § 2
k.p.c., przez ich niezastosowanie oraz oddalenie wniosków dowodowych ubezpie-
czonego; (-) art. 39820 k.p.c., przez wadliwą wykładnię i błędne przyjęcie, że ocena
prawna i wskazówki, co do dalszego toku postępowania wyrażone w wyroku Sądu
Najwyższego z 6 grudnia 2006 r., III UK 102/06 uniemożliwiały Sądowi Apelacyjnemu
w Lublinie rozpoznającemu niniejszą sprawę, badanie tego, czy Zdzisław P. w poda-
nym okresie prowadził działalność rolniczą; (-) art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c., przez
brak zastosowania tych przepisów". Skarżący podniósł również zarzut naruszenia
przepisów prawa materialnego, to jest: ,,(-) art. 52 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniach społecznych rolników (Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) w
związku z art. 134 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fun-
duszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), przez błędne
zastosowanie; (-) art. 28 ust. 4 w związku z art. 6 pkt 1 i 3 ustawy o ubezpieczeniu
społecznym rolników w związku z art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i ren-
tach z FUS w związku z art. 84 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 ze zm.)".
Autor skargi kasacyjnej wniósł o przyjęcie jej do rozpoznania i jej rozpoznanie
na rozprawie wskazując na zaistnienie następujących przesłanek: 1) wystąpienie w
sprawie istotnego zagadnienia prawnego ,,w postaci tego, czy prawomocny wyrok
sądu w przedmiocie oddalenia odwołanego ubezpieczonego od decyzji organu ren-
towego wstrzymującej wypłatę części uzupełniającej renty rolniczej ma powagę rze-
czy osądzonej dla rozstrzygnięcia odwołania od orzeczenia organu rentowego w
przedmiocie zwrotu tego świadczenia za okres poprzedzający wstrzymanie świad-
czenia (co wiąże się z zarzutami z pkt II pkt 1 lit. c i d i pkt 2 lit. a)"; 2) oczywistej za-
sadności skargi poprzez zaniechanie rozpoznania istoty sprawy w postaci tego, czy
ubezpieczony ,,w okresie od 1 kwietnia 2001 r. do 31 marca 2004 r. prowadził działal-
ność rolniczą (co wiąże się z zarzutami z pkt II 1 b i pkt II 2 lit. b)"; 3) nieważności po-
stępowania z powodu orzekania przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w składzie
sprzecznym z ustawą, z uwagi na brak delegacji do orzekania w tym Sądzie przez
Sędziego Sądu Okręgowego w Siedlcach Marcjannę G.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym
od prawomocnych orzeczeń sądu drugiej instancji. Przepis art. 3984 k.p.c. określa
wymogi formalne, jakim powinna odpowiadać skarga kasacyjna. Skarga kasacyjna
powinna, poza spełnieniem wymagań przewidzianych dla pisma procesowego, za-
wierać oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest
ono zaskarżone w całości czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uza-
sadnienie, wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienie oraz wnio-
sek o uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i
zmiany (art. 3984 § 1 k.p.c.).
Spełnienie obowiązku przedstawienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej
do rozpoznania i jego uzasadnienia polega, zgodnie z art. 3989 § 1 k.p.c., na wska-
zaniu, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne lub że istnieje potrzeba
wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów albo też, że zachodzi nieważność postępowania
bądź że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Spełnienie wymagania okre-
ślonego w art. 3989 § 1 k.p.c. wymaga wyraźnego wskazania, która lub które z oko-
liczności uzasadniających rozpoznanie, zachodzą w sprawie, następnie przedstawie-
nie takiej okoliczności lub takich okoliczności, z ukazaniem ich związku z rozpozna-
waną sprawą, oraz zaprezentowanie szczegółowej argumentacji prawnej, uzasad-
niającej dlaczego Sąd Najwyższy powinien rozpoznać skargę kasacyjną.
W przedmiotowej sprawie skarżący wskazuje trzy przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania, to jest: występowanie w sprawie istotnego zagadnienia
prawnego, oczywistą zasadność skargi i nieważność postępowania.
Zarzut nieważności postępowania jest bezzasadny. Zgodnie z art. 379 pkt 4
k.p.c., nieważność postępowania zachodzi, jeżeli skład sądu orzekającego był
sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia
wyłączony z mocy ustawy. Tymczasem skarżący bezzasadnie twierdzi, że nieważ-
ność postępowania zachodzi, gdy w aktach sprawy brakuje dokumentu dowodzące-
go istnienia delegacji sędziego, co nie ma oparcia w treści 379 pkt 4 k.p.c. lub innym
przepisie ustawy. Obowiązek taki nie wynika również z art. 77 § 1 ustawy z 27 lipca
2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), na
który powołuje się pełnomocnik skarżącego. W rozpoznawanej sprawie skład Sądu
był zgodny z ustawą, ponieważ orzekanie przez sędziego delegowanego jest zgodne
z przepisami. Przepis art. 45 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych stanowi, że
sędziego w jego czynnościach może zastąpić sędzia tego samego sądu, a także de-
legowany sędzia sądu równorzędnego lub bezpośrednio wyższego albo bezpośred-
nio niższego. Zgodnie z art. 77 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych, Minister
Sprawiedliwości może delegować sędziego, za jego zgodą, do pełnienia obowiązków
sędziego lub czynności administracyjnych na czas określony, nie dłuższy niż dwa
lata, albo na czas nieokreślony: 1) w innym sądzie, 2) w Ministerstwie Sprawiedliwo-
ści lub innej jednostce organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez
niego nadzorowanej, 3) w Sądzie Najwyższym - na wniosek Pierwszego Prezesa
Sądu Najwyższego, 4) w sądzie administracyjnym - na wniosek Prezesa Naczelnego
Sądu Administracyjnego. Brak w aktach sprawy dokumentu stwierdzającego istnienie
delegacji nie dowodzi jej braku. Skarżący nawet nie uprawdopodobnił twierdzenia, że
uczestnicząca w składzie sędzia nie miała zgodnej z prawem delegacji do orzekania
w sądzie apelacyjnym. Nie podniósł także takiej wątpliwości w trakcie postępowania
przed Sądem Apelacyjnym, a wbrew twierdzeniu skarżącego sąd nie ma obowiązku
wykazywania prawidłowości delegacji z urzędu.
W kwestii istotnego zagadnienia prawnego, czyli kolejnej przesłanki wskazanej
przez skarżącego, uzasadniającej przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie
można przyjąć, że możliwe jest przedstawienie zagadnienia prawnego bez powołania
się na przepis lub przepisy prawa konstruujące to zagadnienie (zob. np. postanowie-
nie Sądu Najwyższego z 23 marca 2004 r., II PK 7/04; postanowienie Sądu Najwyż-
szego z 23 marca 2004 r., II UK 423/03; postanowienie Sądu Najwyższego z 25
sierpnia 2004 r., I PZP 4/04; postanowienie Sądu Najwyższego z 15 marca 2005 r., II
UK 204/04; postanowienie Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2005 r., II UK 265/04;
postanowienie Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2005 r., I UK 374/04; postanowienie
Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2005 r. III PK 67/05; niepublikowane). Tymczasem
skarżący nie wskazał przepisów prawa, a w tym zakresie odsyła do przepisów wska-
zanych w związku z podstawami skargi, co jest niedopuszczalne.
W przedmiotowej skardze brakuje również uzasadnienia wniosku o przyjęcie
skargi do rozpoznania. Jest uzasadnienie dotyczące ,,zarzutów i wniosków", do któ-
rego autor skargi odsyła, z czego nie wynika jednak, w jakim zakresie odesłanie to
dotyczy podstaw skargi, a w jakim wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania. Co więcej,
nie wiadomo, jak wszystkie przepisy wymienione w zarzutach, do których odsyła
skarżący, wiążą się z tym zagadnieniem. Uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania nie można utożsamiać z uzasadnieniem podstaw skargi.
Oba elementy konstrukcyjne spełniają zasadniczo odmienne funkcje na różnych eta-
pach postępowania kasacyjnego. Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpo-
znania i jego uzasadnienie jest immanentnie związany z instytucją przedsądu, w
trakcie którego Sąd Najwyższy decyduje o przyjęciu bądź odmowie przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Jeśli natomiast chodzi o podstawy skargi kasacyjnej i ich
uzasadnienie, to Sąd Najwyższy przystępuje do ich oceny już po przyjęciu skargi, na
etapie jej merytorycznego rozpoznania. Konieczne jest więc, aby oba te elementy
funkcjonowały niezależnie.
Na koniec należy się odnieść do przesłanki oczywistej zasadności skargi ka-
sacyjnej. Oparcie skargi kasacyjnej na przesłance wynikającej z art. 3989 § 1 pkt 4
k.p.c., to jest oczywistej zasadności skargi, jest możliwe tylko wówczas, gdy już na
pierwszy rzut oka podstawy wskazane w skardze zasługują na uwzględnienie, to jest,
gdy zaskarżone orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodle-
gającymi różnej wykładni przepisami albo zostało wydane w wyniku oczywiście błęd-
nej, widocznej bez głębszej analizy prawniczej wykładni lub niewłaściwego zastoso-
wania prawa (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 4 października 2007 r., I
UK 164/07, postanowienie Sądu Najwyższego z 25 września 2007 r. I PK 136/07).
Przyczyny oczywistej zasadności skargi kasacyjnej jej autor przedstawia w kilku
wierszach na s. 4. Z fragmentu tego wcale nie wynika oczywista zasadność w przed-
stawionym powyżej znaczeniu. Wysiłek autora powinien koncentrować się na wyka-
zaniu kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego lub proceso-
wego, polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu
podstawowej wiedzy prawniczej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16
września 2003 r., IV CZ 100/03, LEX nr 82274). Sąd Najwyższy nie widzi sprzeczno-
ści z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami ani oczywiście
błędnej, widocznej na pierwszy rzut oka wykładni lub widocznego w taki sposób nie-
właściwego zastosowania prawa. A tylko w takiej sytuacji wskazana przesłanka uza-
sadnia przyjęcie skargi. Innych przesłanek skarżący nie podaje.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy orzekł o odmowie przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3989 k.p.c.
========================================