Postanowienie z dnia 6 kwietnia 2001 r.
III SZ 1/01

Kasacja nie przysługuje od orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie
wydanego na skutek odwołania od orzeczenia Wyższej Komisji Dyscyplinarnej
w sprawie odpowiedzialności dyscyplinarnej członka korpusu służby cywilnej.


Przewodniczący SSN Wiesław Kozielewicz, Sędziowie SN: Andrzej
Wasilewski, Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2001 r. sprawy z wniosku
Rzecznika Dyscyplinarnego Urzędu Kontroli Skarbowej w L. przeciwko Edwardowi N.
o orzeczenie kary dyscyplinarnej, na skutek kasacji uczestnika postępowania od wy-
roku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2000 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d r z u c i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e


Postępowanie w sprawie, której dotyczy kasacja Edwarda N., przedstawiało
się jak następuje. Orzeczeniem Komisji Dyscyplinarnej przy Urzędzie Kontroli Skar-
bowej w L. z dnia 14 lutego 2000 r. uznano winnym Edwarda N. naruszenia art. 17
ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwo-
wych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) zarzucając mu, że nie przestrzegał obowiązują-
cych zasad postępowania kontrolnego, prowadzonego w dniach 1 marca - 15
czerwca 1999 r. w PH ,,K." należącym do Jolanty C. i wymierzono karę upomnienia
przewidzianą w art. 107 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej
(Dz.U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483 ze zm.). Komisja za bezsporne uznała, że obwiniony
jako inspektor w czasie prowadzonego postępowania kontrolnego w Przedsiębior-
stwie Handlowym ,,K." w Z. należącym do Jolanty C. przekroczył swoje uprawnienia
wynikające z ustawy o kontroli skarbowej. Przekroczenie to polegało na tym, że
przesłuchiwał byłe pracownice Jolanty C., Beatę M. w jej domu i Jolantę F. w Biurze
UKS bez powiadomienia kontrolowanej o miejscu i terminie przeprowadzenia dowo-
du z zeznań świadków oraz z czynności tej nie sporządził protokołów przesłuchań.
W wyniku odwołania Edwarda N. Wyższa Komisja Dyscyplinarna Służby Cy-
wilnej orzeczeniem z dnia 11 maja 2000 r. utrzymała w mocy orzeczenie Komisji
Dyscyplinarnej przy Urzędzie Kontroli Skarbowej w L. podzielając jej ustalenia i wy-
mierzoną karę.

Odwołanie od powyższego orzeczenia złożył do Sądu Apelacyjnego obwiniony
na zasadzie art. 119 ust. 2 i 3 ustawy o służbie cywilnej oraz art. 369 KPC zarzucając
błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i wnosząc o
zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie od popełnienia zarzuconych czy-
nów. W uzasadnieniu odwołania obwiniony podnosił, że zgodnie z art. 178 ust. 1 pkt
8 ustawy o kontroli skarbowej miał prawo dokonywać samodzielnie weryfikacji i
oceny przydatności zeznań świadków dla celów prowadzonego postępowania kon-
trolnego. Dowodem bowiem, zgodnie z art. 180 ordynacji podatkowej, może być
wszystko co przyczyni się do wyjaśnienia sprawy. Ponadto według odwołującego się
nie wzięto pod uwagę próby szykany osoby poddanej kontroli oraz że działania ob-
winionego miały na celu wykazanie nieprawidłowości.

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, po roz-
poznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 8 listopada 2000 r. oddalił odwołanie uznając je
za bezzasadne. W uzasadnieniu wyroku podniesiono, że obwiniony naruszył obowią-
zujące przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (jednolity
tekst: Dz.U. z 1999 r. Nr 54, poz. 572). Art. 14 ust. 3 tej ustawy wyraźnie stanowi, że
czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego. Czynności kontro-
lne zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy prowadzone są przede wszystkim w siedzibie
kontrolowanego oraz w innych miejscach związanych z prowadzoną przez niego
działalnością i w godzinach jej prowadzenia. Przy przesłuchaniu świadków kontrolo-
wany lub osoba przez niego wskazana ma prawo uczestniczyć (art. 19 ust. 1). Kon-
trolowany zgodnie z art. 19 ust.2 ustawy powinien być powiadomiony o miejscu i
terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin w sposób
umożliwiający mu udział w przeprowadzeniu tych dowodów nie później niż przed
podjęciem tych czynności. Obwiniony jako inspektor kontroli miał obowiązek sporzą-
dzenia protokołów z przesłuchania świadków (art. 21 ust. 2 pkt 5), a protokoły te po-
winny być podpisane przez osoby uczestniczące w czynności kontrolnej (art. 22 ust.
1). Obwiniony podejmując decyzje o nieformalnym przesłuchaniu świadków bez
udziału osoby kontrolowanej, która to czynność w żaden sposób nie została udoku-
mentowana, w sposób ewidentny przekroczył swoje uprawnienia. W konsekwencji
należało uznać, że inspektor kontroli, który przekracza swoje uprawnienia narażając
instytucję, którą reprezentuje, na zarzut nierzetelnego wykonywania obowiązków
służbowych przez pracowników w niej zatrudnionych powinien ponieść konsekwen-
cje dyscyplinarne stosownie do stawianych mu zarzutów. Jeżeli chodzi o karę to
zgodnie z wnioskiem Rzecznika Dyscyplinarnego obwinionemu została wymierzona
najniższa z kar dyscyplinarnych przewidzianych w art. 107 ustawy o służbie cywilnej
Sąd Apelacyjny nie znalazł żadnych podstaw do usprawiedliwienia zachowania ob-
winionego, stwierdzając, że interpretacja przepisów powołanych w odwołaniu jest
sprzeczna z treścią tych przepisów określających jasno prawa i obowiązki zarówno
osób kontrolowanych jak i kontrolujących.
Edward N. wniósł kasację od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

W kasacji, z powołaniem się na art. 3931 pkt 1 KPC, zarzucono naruszenie art.
17 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwo-
wych poprzez błędne zastosowanie i na tej podstawie żądano uchylenia zaskarżone-
go wyroku z przekazaniem sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpozna-
nia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zaskarżony kasacją Edwarda N. wyrok - jak to zostało wyżej przedstawione -
został wydany w postępowaniu dyscyplinarnym określonym przepisami rozdziału 9
ustawy o służbie cywilnej. Chodzi tu o sprawę dyscyplinarną (art. 106 ust. 1 powoła-
nej ustawy), która podlegała rozpoznaniu przez określone komisje dyscyplinarne
(por. art. 109 tej ustawy).

Sprawa dyscyplinarna nie będąc sprawą cywilną, co do zasady nie podlega
postępowaniu unormowanemu w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 1 KPC) ani
właściwości sądów powszechnych (art. 2 § 1 KPC).

Jeżeli ustawa o służbie cywilnej w jej art. 119 ust. 2 i ust. 3 ustanowiła w spra-
wie dyscyplinarnej postępowanie odwoławcze przed sądem, to jest to wyłączna pod-
stawa prawna, po pierwsze dla właściwości sądu i po drugie, dla zakresu zastoso-
wania przepisów postępowania cywilnego. W pierwszej z tych kwestii - stosownie do
art. 119 ust. 2 - właściwy jest Sąd Apelacyjny w Warszawie, który rozpoznaje odwo-
łanie od orzeczenia Wyższej Komisji Dyscyplinarnej. Odwołanie przysługuje stronom
oraz Szefowi Służby Cywilnej. Co zaś się tyczy przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego, to - według art. 119 ust. 3 - wchodzą w rachubę (,,do rozpatrzenia od-
wołania") przepisy o apelacji.

W powołanych przepisach ustawy o służbie cywilnej nie ma żadnej podstawy
do rozszerzenia drogi sądowej na inne niż Sąd Apelacyjny w Warszawie, sądy pow-
szechne oraz Sąd Najwyższy. Nie ma też podstawy do szerszego zastosowania
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Wobec tego nie ma też podstawy do zastosowania przepisu art. 392 KPC
określającego w sprawach cywilnych (a nie dyscyplinarnych) zaskarżalność kasacją
do Sądu Najwyższego orzeczeń wydanych przez sąd drugiej instancji. Dodatkowo
można zauważyć, że przy braku stosownego upoważnienia Sąd Apelacyjny w War-
szawie nie jest sądem drugiej instancji, w rozumieniu art. 392 § 1 KPC, w którym
chodzi o sąd sprawujący w sprawach cywilnych instancyjną kontrolę nad orzecze-
niami sądu pierwszej instancji.

Z powyższych przyczyn stwierdzając, że kasacja jest niedopuszczalna Sąd
Najwyższy postanowił stosownie do art. 3938 § 1 KPC.
========================================