Postanowienie z dnia 7 czerwca 2005 r.
III SO 10/05

Wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu zgłoszony w postępowaniu
kasacyjnym może być przekazany do rozpoznania właściwemu sądowi pierw-
szej instancji (art. 115 w związku z art. 117 k.p.c.).

Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn,
Zbigniew Myszka (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 czerwca
2005 r. sprawy z wniosku Władysława G. o ustanowienie adwokata z urzędu i zwol-
nienie od kosztów sądowych

p r z e k a z a ł wniosek do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Inowrocła-
wiu.

U z a s a d n i e n i e

Władysław G. w piśmie z dnia 18 maja 2005 r. zawarł między innymi 1. wnio-
sek o zwolnienie go w całości od kosztów sądowych w sprawie [...], w tym od kosz-
tów zastępstwa procesowego strony przeciwnej, gdyż nie jest w stanie ich ponieść
,,bez uszczerbku utrzymania koniecznego siebie i rodziny, gdy jest on osobą bezro-
botną bez prawa do zasiłku, pracuje tylko żona (zarabia ok. 1300,- zł/mc), a na
utrzymaniu mamy jeszcze 2 córki, które uczą się", 2. wniosek o ustanowienie dla
skarżącego adwokata z urzędu celem sporządzenia skargi na przewlekłość postę-
powania sądowego w sprawie [...] i innych, sporządzenia zażalenia na zarządzenie
,,przewodniczącego SN" z 24 marca i 9 maja 2005 r.; tylko ten zakres został objęty
przedmiotem postępowania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarżący jako były pracownik jest ustawowo, tj. z mocy samego prawa, zwol-
niony od ponoszenia opłat sądowych w sprawach dotyczących jego roszczeń z za-
kresu prawa pracy (art. 263 § 1 k.p., art. 463 § 1 k.p.c.). W konsekwencji nie wystę-
puje potrzeba deklarowania (powielania) tych kodeksowych reguł w orzeczeniu są-
dowym. Warto jednak sygnalizować, że takie ustawowe zwolnienie dotyczy opłat są-
dowych i nie obejmuje kosztów zastępstwa procesowego strony przeciwnej, ale w
wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie
może zasądzić (od strony przegrywającej spór) tylko część takich kosztów albo nie
obciążać strony tymi kosztami w ogóle (art. 102 k.p.c.).
Równocześnie zgodnie z art. 117 k.p.c., w zakresie odsyłającym do odpowied-
niego stosowania art. 115 k.p.c., wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu zgło-
szony w postępowaniu kasacyjnym może być przekazany do rozpoznania właści-
wemu sądowi pierwszej instancji. Tak też postanowił Sąd Najwyższy w celu spraw-
niejszego zbadania zasadności wniosku, który zawiera niepełne i nieudokumento-
wane okoliczności dotyczące stanu majątkowego i rodzinnego wnioskodawcy, poza
zaświadczeniem [...] z Powiatowego Urzędu Pracy w I. z dnia 19 maja 2005 r. po-
twierdzającym status wnioskodawcy jako osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku.
Przy rozpoznaniu wniosku warto zweryfikować (wyjaśnić z wnioskodawcą), jakim
etapom postępowania (przed jakimi sądami) wnioskodawca zarzuca przewlekłość,
mając w szczególności na uwadze to, że właściwość Sądu Najwyższego do rozpo-
znania tego rodzaju skarg dotyczy wyłącznie przewlekłości postępowania przed są-
dami apelacyjnymi i Sądem Najwyższym (art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca
2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowa-
niu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz.U. Nr 179, poz. 1843), a przymus ad-
wokacko-radcowski nie obowiązuje przed sądami powszechnymi, a jedynie przed
Sądem Najwyższym (art. 871 § 1 k.p.c.). Ze skargi wnioskodawcy można bowiem
wnosić, że kieruje ją głównie przeciwko postępowaniu w sprawie o sygn. akt I PKN
97/98, w której Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 24 marca 1998 r. uchylił za-
skarżone postanowienie Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Bydgoszczy z dnia 15 grudnia 1997 r. [...] i przekazał sprawę temu Sądowi do
ponownego rozpoznania, a wnioskodawca zarzuca, że Sąd Okręgowy w Bydgoszczy
,,do dnia dzisiejszego nie wykonał w ogóle postanowienia kasacyjnego SN z 24.03.98
r. [...] i egzekwuje wyrok SR IV Wydział Pracy w Inowrocławiu z dn. 20.10.93 r. [...]
sprzecznie z jego treścią".
========================================