Postanowienie z dnia 11 grudnia 2002 r.
III DS 19/02

Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65,
poz. 385 ze zm.) nie przewiduje przedłużenia terminu przedawnienia w razie
wszczęcia postępowania dyscyplinarnego.

Przewodniczący SSN Józef Dołhy, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 grudnia 2002 r.
sprawy Jacka B. na skutek odwołania wnioskodawcy od orzeczenia Komisji Dyscy-
plinarnej przy Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 czerwca 2002 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć odwołanie i obciążyć Jacka B. kosztami sądowymi postępowania
odwoławczego.

U z a s a d n i e n i e

Komisja Dyscyplinarna dla Nauczycieli Akademickich Politechniki W., orze-
czeniem z dnia 24 maja 1999r. uznała Jacka B., asystenta w Zakładzie Badań Ope-
racyjnych i Zastosowań Informatyki Politechniki W. winnym zakłócania i utrudniania
pracy Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej poprzez agresywne i aroganckie zacho-
wanie, podnoszenie i rozpowszechnianie nieprawdziwych i oszczerczych zarzutów
pod adresem prorektora, noszących znamiona pomówienia, naganne zachowanie
polegające na ułatwianiu przyprowadzonej przez siebie kobiecie fotografowania pra-
cowników Politechniki mimo ich sprzeciwu, niewykonanie polecenia Dyrektora Insty-
tutu polegającego na złożeniu ankiety oceny nauczyciela akademickiego i autorefe-
ratu, a także niepodjęcia zleconych zajęć dydaktycznych w semestrze letnim roku
akademickiego 1997-1998.
Za wymienione zachowania Komisja ukarała Jacka B. karą wydalenia z zawo-
du nauczycielskiego połączoną z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w za-
wodzie nauczycielskim.

Obrońca obwinionego złożył odwołanie od powyższego orzeczenia zarzucając
naruszenie w sumie 39 przepisów prawa w trakcie postępowania, w tym konstytucyj-
nych, ustawy o szkolnictwie wyższym, przepisów rozporządzenia o postępowaniu
dyscyplinarnym, jak również innych ustaw.

Komisja Dyscyplinarna orzeczeniem z dnia 27 kwietnia 2000 r. utrzymała w
mocy zaskarżone orzeczenie.

W wyniku odwołania od tego rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy, postanowieniem
z dnia 9 lutego 2000 r., III SZ 3/00, uchylił orzeczenie organu drugiej instancji z uwagi
na naruszenie przepisów procesowych poprzez nieuwzględnienie wniosku Jacka B.
o odroczenie rozprawy mimo usprawiedliwienia nieobecności i przeprowadzenie roz-
prawy bez jego obecności.

W toku postępowania odwoławczego obrońca obwinionego złożył wniosek o
uchylenie orzeczenia i umorzenie postępowania z uwagi na upływ terminu przedaw-
nienia.

Komisja Dyscyplinarna przy Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego w orze-
czeniu z dnia 5 czerwca 2002 r. zważyła, iż w świetle art. 132 ust. 1 ustawy z dnia 12
września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) ,,postępo-
wanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie czterech miesięcy od dnia
powzięcia przez właściwy organ uczelni wiadomości o popełnieniu czynu uzasadnia-
jącego nałożenie kary i po upływie trzech lat od popełnienia tego czynu. Jeżeli jednak
czyn stanowi przestępstwo, okres ten nie może być krótszy od okresu przedawnienia
ścigania tego przestępstwa". Zdaniem Komisji powyższe oznacza, że w sprawach
dyscyplinarnych nauczycieli akademickich przedawnienie karalności naruszeń dys-
cyplinarnych ,,ustaje" po pierwsze w razie niewszczęcia postępowania z upływem 4
miesięcy od powzięcia wiadomości o czynie, a w każdym razie z upływem 3 lat od
jego popełnienia. W niniejszej sprawie przypisane obwinionemu czyny zostały popeł-
nione kolejno: 6 listopada 1997 r., 6 lutego 1998 r., 28 lutego 1998 r., 3 kwietnia 1998
r., 16 kwietnia 1998 r., i w trakcie kwietnia 1998 r. Tylko ten ostatni zarzut, dotyczący
pomówienie wobec rektora, stanowi przestępstwo z art. 212 k.k. Jest ono jednak ści-
gane z oskarżenia prywatnego, a jego karalność ustaje z upływem roku od daty do-
wiedzenia się przez pokrzywdzonego o osobie sprawcy. W konsekwencji poszcze-
gólne czyny uległy przedawnieniu między listopadem 2000 r. a kwietniem 2001 r.
Ustawa o szkolnictwie wyższym nie przewiduje konstrukcji przedłużenia biegu termi-
nu przedawnienia, co oznacza, że z upływem 3 lat od popełnienia czynu dochodzi do
przedawnienia także wtedy, gdy postępowanie zostało wszczęte z zachowaniem
terminu przewidzianego w art. 132 ust. 1 tej ustawy. W tym stanie rzeczy Komisja
uchyliła orzeczenie organu pierwszej instancji i umorzyła postępowanie dyscyplinar-
ne wobec obwinionego.

W odwołaniu od tego orzeczenia Jacek B. dochodził jego uchylenia, a także
uchylenia poprzedzającego go orzeczenia Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli
Akademickich Politechniki W. i umorzenia postępowania na podstawie § 9 ust. 1 pkt
3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 października 1991 r. w sprawie postępo-
wania dyscyplinarnego wobec nauczycieli akademickich (Dz.U. Nr 99, poz. 440),
albo jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie konstytucyjnej gwarancji bez-
stronności określonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji, wyrażające się w fakcie, iż w jego
wydaniu uczestniczył członek składu, który już uprzednio orzekał w sprawie, w której
orzeczenie zostało uchylone. Zarzucił również naruszenie konstytucyjnego prawa do
obrony wyrażającego się możliwością żądania przez skarżącego uniewinnienia, jak
również naruszenie art. 135 ust. 4 ustawy o szkolnictwie wyższym w związku z art.
422 § 3 k.p.k. przez pominięcie wskazania Sądu Najwyższego zawartego w uzasad-
nieniu orzeczenia z dnia 9 lutego 2000 r., stwierdzającego, iż zarzuty skarżącego
będą przedmiotem rozpoznania, naruszenie § 9 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w spra-
wie postępowania dyscyplinarnego wobec nauczycieli akademickich przez jego nie-
zastosowanie, a nadto naruszenie § 28 ust. 1 w związku z § 24 ust. 1 tego rozporzą-
dzenia przez niezawiadomienie o terminie rozprawy przedstawiciela związku zawo-
dowego, którego skarżący jest członkiem.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzuty skarżącego nie zasługują na uwzględnienie. Odnosząc się do pierw-
szego z nich, zarzucającego brak bezstronności z uwagi na uczestnictwo w wydaniu
zaskarżonego orzeczenia członka składu komisji dyscyplinarnej, który uprzednio
orzekał w sprawie w dniu 27 kwietnia 2000 r., stwierdzić należy, że zarówno przepisy
ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym jak i rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 23 października 1991 r. w sprawie postępowania dyscyplinarnego
wobec nauczycieli akademickich nie zakazują ponownego orzekania członka komisji
dyscyplinarnej w rozpatrywanej ponownie sprawie, dają natomiast rzecznikowi dys-
cyplinarnemu, obwinionemu lub jego obrońcy prawo zgłoszenia żądania wyłączenia
członka składu orzekającego, jeżeli między obwinionym lub pokrzywdzonym a człon-
kiem składu orzekającego zachodzą stosunki tego rodzaju, że mogą budzić wątpli-
wości co do bezstronności członka składu orzekającego (§ 26 rozporządzenie z dnia
23 października 1991 r.). Przepis ten znajduje zastosowanie także do postępowania
przed komisją dyscyplinarną przy Radzie Głównej - § 45 rozporządzenia. W sytuacji,
gdy uprawnione do tego osoby, w tym obwiniony, nie zgłosiły wniosku o wyłączenie
członka składu orzekającego, to ewentualne późniejsze zarzuty odnośnie bezstron-
ności członka komisji nie mogą wywołać skutku prawnego, a w każdym razie nie sta-
nowią podstawy uchylenia orzeczenia.
Podobnie nie znajduje uzasadnienia zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa
do obrony poprzez przyjęcie i zastosowanie konstrukcji przedawnienia i nieocenienie
w związku z tym merytorycznie zarzutów stawianych obwinionemu, co wyłączyło
możliwość wydania orzeczenia uniewinniającego. Przepis art. 132 ustawy o szkol-
nictwie wyższym stanowi, iż postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po
upływie czterech miesięcy od dnia powzięcia przez właściwy organ uczelni wiadomo-
ści o popełnieniu czynu uzasadniającego nałożenie kary i po upływie trzech lat od
popełnienia tego czynu. Jeżeli jednak czyn stanowi przestępstwo, okres ten nie może
być krótszy od okresu przedawnienia ścigania tego przestępstwa. Jeszcze dobitniej
reguluje tę kwestię § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia wykonawczego, stanowiąc, że nie
wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza gdy nastąpiło przedawnienie, o któ-
rym mowa w art. 132 ust. 1 ustawy. Przepisy te (nie budzące wątpliwości interpreta-
cyjnych) nie dają skarżącemu uprawnienia do formułowania skutecznych żądań co
do merytorycznego rozpoznania zarzutów stawianych mu w postępowaniu dyscypli-
narnym. Ustawa o szkolnictwie wyższym nie przewiduje możliwości przedłużenia
biegu terminu przedawnienia w razie wszczęcia postępowania. Oznacza to, że z
upływem trzech lat od popełnienia czynu dochodzi do przedawnienia także wtedy,
gdy postępowanie zostało wszczęte z zachowaniem ustawowego terminu. Nieprze-
prowadzenie postępowania dowodowego przez Komisję Dyscyplinarną mimo stano-
wiska zawartego w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2001 r., III SZ 3/00
z uwagi na przedawnienie, nie stanowi zatem naruszenia art. 135 ust. 4 ustawy o
szkolnictwie wyższym w związku z art. 442 § 3 k.p.k.
Odnośnie do zarzutu naruszenia § 28 rozporządzenia stwierdzić należy, iż
przepis ten dotyczy jawności rozprawy dyscyplinarnej i stanowi, iż jest ona jawna
tylko dla pracowników danej uczelni, przedstawicieli Rady Głównej i właściwego mi-
nistra oraz, za zgodą obwinionego, dla delegowanego przedstawiciela związku za-
wodowego, którego obwiniony jest członkiem. Komisja może zezwolić również oso-
bie pokrzywdzonej na obecność na rozprawie. W treści tego przepisu brak jest jakiej-
kolwiek wzmianki o konieczności zawiadomienia przez organ orzekający przedstawi-
ciela związku zawodowego o terminie planowanej rozprawy.
Biorąc pod rozwagę powyższe Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na pod-
stawie art.537 § 1 k.p.k.
========================================