- 1 -


Postanowienie z dnia 5 października 1994 r.
III ARN 54/94

Spółce z ograniczoną odpowiedzialnościa, jako jednostce organizacyjnej
w rozumieniu art. 45 k.p.a pismo może być doręczone w lokalu jej siedziby do
rąk osób uprawnionych do odbioru pism, to jest członkowi organu spółki
uprawnionemu do jej reprezentowania lub pełnomocnikowi procesowemu
spółki, ustanowionemu w postępowaniu administracyjnym w sprawie albo
pracownikowi uprawnionemu do odbioru pism (art. 45 k.p.a. w związku z art.
133 § 2 i 3 k.p.c. i art 211 k.p.a.

Przewodniczący SSN: Walery Masewicz, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski, Janusz Łętowski, Andrzej Wróbel,

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Włodzimierza Skoniecznego, po
rozpoznaniu w dniu 5 października 1994 r. sprawy ze skargi Spółki z o.o. "H" w W.
na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w Warszawie z dnia 6 lipca 1993 r. [...] w
przedmiocie wymiaru cła, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu
Najwyższego [...] od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w
Warszawie-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 14 lutego 1994 r. [...]

p o s t a n o w i ł
u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e

Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu postano-
wieniem z dnia 14 lutego 1994 r., [...] postanowił odrzucić skargę Spółki z o.o. "H" w
W. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w Warszawie z dnia 6 lipca 1993 r. w
przedmiocie wymiaru cła. W uzasadnieniu postanowienia Sąd stwierdził, że decyzja
organu II-ej instancji została doręczona stronie skarżącej w dniu 26 lipca 1993 r.

- 2 -

Skarga wniesiona za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną decyzję w
ostatniej instancji, wpłynęła w dniu 30 sierpnia 1993 r. (data prezentaty), a więc z
upływem terminu, o którym mowa w art. 199 § 1 i art. 200 § 1 k.p.a. Z tego względu
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę, jako spóźnioną na podstawie art. 204
§ 1 k.p.a.
W nawiązaniu do skargi strona skarżąca złożyła w dniu 27 października 1993
r. wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi, ponowiony w dniu 29 marca
1994 r.
Postanowieniem z dnia 26 maja 1994 r. Naczelny Sąd Administracyjny-
-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu odmówił przywrócenia terminu do złożenia
skargi powołując się na to, że zgodnie z art. 204 § 2 k.p.a. można przywrócić termin
do wniesienia skargi z przyczyn określonych w art. 167-172 k.p.c. Przepis art. 171
k.p.c. nie dopuszcza możliwości przywrócenia siedmiodniowego terminu, obowią-
zującego przy złożeniu wniosku jeżeli strona w ciągu siedmiu dni od chwili ustania
przyczyny uchybienia terminu nie złożyła wniosku o jego przywrócenie chociażby
podano ważne przyczyny powodujące jego przekroczenie. Zdaniem Naczelnego
Sądu Administracyjnego skarżąca nie spełniła żadnej przesłanki do przywrócenia
terminu. Powołana przez skarżącą przeszkoda trwała do dnia 18 sierpnia 1993 r., a
termin do złożenia skargi upłynął 25 sierpnia 1993 r. Pismo z wnioskiem o przywró-
cenie terminu do wniesienia skargi powinno być złożone według art. 169 § 1-3 k.p.c.
wraz ze skargą w ciągu tygodnia od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu z
uprawdopodobnieniem okoliczności uzasadniających wniosek tj. brak winy oraz
zachowanie tygodniowego terminu. Spóźniony wniosek o przywrócenie terminu
podlega odrzuceniu na posiedzeniu niejawnym, stosownie do art. 171 k.p.a.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego brak znajomości dokładnego
terminu otrzymania decyzji organu II instancji w świetle przeszkód trwających od 14
lipca do 28 sierpnia 1993 r. nie stanowi dostatecznie uzasadnionej przyczyny uspra-
wiedliwiającej uchybienie terminu. Z tego względu Sąd odmówił przywrócenia termi-
nu do złożenia skargi z mocy art. 168 § 1 i 169 § 1-3 k.p.c. w związku z art. 211
k.p.c.
Z kolei postanowieniem z dnia 27 czerwca 1994 r. [...] Naczelny Sąd Admini-
stracyjny odrzucił skargę Spółki z o.o. "H" w W. o wznowienie postępowania za-

- 3 -

kończonego prawomocnym postanowieniem Sądu. W uzasadnieniu postanowienia
Sąd stwierdził, że według art. 399 k.p.c. w związku z art. 211 k.p.a. można żądać
wznowienia postępowania w sprawach, które zostały zakończone prawomocnym
wyrokiem. Sprawa została zakończona postanowieniem, a nie wyrokiem. W związku
z tym skarga o wznowienie postępowania jest niedopuszczalna i podlega z mocy art.
204 § 1 k.p.a. odrzuceniu.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wniósł 16 sierpnia 1994 r. rewizję nad-
zwyczajną od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiej-
scowego we Wrocławiu z dnia 14 lutego 1994 r. odrzucającego skargę Spółki z o.o.
"H" w W. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w Warszawie z dnia 6 lipca 1993
r. w przedmiocie wymiaru cła. Wnoszący rewizję nadzwyczajną zarzucił za-
skarżonemu postanowieniu naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej poprzez
obrazę, wynikających z art. 1 Konstytucji R.P. zasad, to jest: zaufania obywateli do
organów państwa oraz prawa obywateli (jednostek organizacyjnych) do sądu.
Ponadto skarżący zarzucił rażące naruszenie prawa poprzez obrazę art. 45, 199 § 1 i
204 § 1 k.p.a. na skutek odrzucenia skargi bez sprawdzenia danych, wynikających z
dowodu doręczenia wyżej wymienionej decyzji Prezesa Głównego Urzędu Ceł oraz
bez uprzedniego rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi.
Rewidujący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Przedstawiciel Prokuratora Generalnego poparł rewizję nadzwyczajną.

Sąd Najwyższy zważył co następuje:

Stosownie do przepisu art. 45 k.p.a., organ administracji państwowej obowią-
zany jest doręczyć pisma jednostkom organizacyjnym w lokalu ich siedziby do rąk
osób uprawnionych do odbioru pism. Zdaniem Sądu Najwyższego, spółce z ogra-
niczoną odpowiedzialnością, jako jednostce organizacyjnej w rozumieniu art. 45
k.p.a. może być doręczone pismo w lokalu jej siedziby do rąk osób uprawnionych do
odbioru pism, to jest członkowi organu spółki, uprawnionemu do jej reprezentowania
lub pełnomocnikowi procesowemu spółki, ustanowionemu w postępowaniu admini-
stracyjnym w sprawie albo pracownikowi, uprawnionemu do odbioru pism (art. 45
k.p.a. w związku z art. 133 § 2 i 3 k.p.c. i art. 211 k.p.a.). Przepis art. 45 k.p.a.,

- 4 -

określając sposób doręczenia pism państwowym jednostkom organizacyjnym, orga-
nizacjom społecznym i innym jednostkom organizacyjnym wyłączył możliwość
doręczenia pism innym pracownikom tych jednostek organizacyjnych lub innym
osobom np. klientowi, sąsiadowi, lub osobom przebywającym przypadkowo w lokalu
siedziby spółki. Jednocześnie oznacza to również wyłączenie w odniesieniu do tych
jednostek organizacyjnych zastępczego doręczenia pism, które przepisy art. 42-44
k.p.a. przewidują tylko dla osób fizycznych. Dlatego nieprawidłowe, czyli niezgodne z
przepisami kodeksu postępowania administracyjnego doręczenie pisma (które jest
istotną czynnością postępowania) należy uznać za naruszenie zasady oficjalności
doręczeń pism (które powinny być doręczone z urzędu) mogące spowodować
pozbawienie strony możliwości obrony swych praw. Ma to istotne znaczenie zwła-
szcza w sytuacji, gdy na tej podstawie chodzi o przywrócenie uchybionego terminu
do dokonania czynności z zakresu postępowania administracyjnego ze względu na
nieprawidłowe doręczenie pisma. Niezgodne z przepisami postępowania admini-
stracyjnego doręczenie pisma (decyzji) może być uznane przez sąd w konkretnych
okolicznościach sprawy za pozbawione znaczenia prawnego i uzasadniające przy-
wrócenie terminu do dokonania czynności procesowej bez potrzeby powtórnego
prawidłowego doręczenia pisma.
Przystępując do badania zasadności rewizji nadzwyczajnej w świetle po-
wyższych rozważań, należy mieć na uwadze sposób doręczenia w niniejszej sprawie
ostatecznej decyzji administracyjnej. Z przekonywająco umotywowanych zarzutów
rewizji nadzwyczajnej, popartych dołączonymi dokumentami wynika, że pismo
zawierające odpis decyzji Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 6 lipca 1993 r.,
adresowane do Spółki z o.o. "H" w W. zostało nieprawidłowo doręczone w sposób
odbiegający od powyższych zasad, osobie nieuprawnionej do odbioru pism adresata,
to jest przebywającemu w lokalu siedziby Spółki jej klientowi, który nie był jej
pracownikiem. Nie zostało więc urzędowo doręczone pismo Prezesa G.U.C. i nie
wiadomo kiedy zostało doręczone osobie uprawnionej do odbioru pism, która w tym
czasie przebywała w szpitalu. Pismo to nie zostało nawet wpisane do rejestru pism,
wpływających do Spółki. Po rekonwalescencji i powrocie do pracy, osoba uprawniona
do odbioru korespondencji Spółki, jej dyrektor generalny Ewa S., wniosła skargę do
Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Prezesa G.U.C. w dniu 30 sierpnia

- 5 -

1993 r. oraz w dniu 27 października 1993 r. bezpośrednio do tego Sądu wniosek o
przywrócenie terminu do wniesienia skargi, ponowiony w dniu 29 marca 1994 r.
Tymczasem Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocła-
wiu, nie posiadając akt administracyjnych przedmiotowej sprawy i nie ustosunko-
wując się do wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi, wydał 14 lutego
1994 r. postanowienie o odrzuceniu skargi z twierdzeniem o uchybieniu terminu do
jej wniesienia, bez badania prawidłowości doręczenia odpisu ostatecznej decyzji
administracyjnej. Wobec niedoręczenia skarżącej Spółce wyżej wymienionej decyzji
Prezesa G.U.C. w sposób wymagany w art. 45 k.p.a., brak było podstaw do twier-
dzenia, że termin do wniesienia skargi w ogóle zaczął biec i upłynął na skutek jego
uchybienia. Ponadto nie było to dopuszczalne bez skontrolowania zwrotnego
poświadczenia odbioru znajdującego się w aktach sprawy, które nadeszły do Sądu w
dniu 25 lutego 1994 r., to jest po upływie zaskarżonego rewizją nadzwyczajną
postanowienia z dnia 14 lutego 1994 r. Trafny też jest zarzut rewizji nadzwyczajnej,
że niedopuszczalne było wydanie postanowienia o odrzuceniu skargi bez uprzed-
niego rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do jej wniesienia (którym
dysponował już Sąd od kilku miesięcy) i bez podjęcia czynności sprawdzających
prawidłowość doręczenia odpisu ostatecznej decyzji administracyjnej. Budzi też
istotne zastrzeżenie przekazanie Sądowi akt sprawy administracyjnej przez centralny
organ administracji państwowej z naruszeniem terminu, określonego w art. 200 § 2
k.p.a.
Mając na uwadze wskazane wyżej uchybienia, Sąd Najwyższy doszedł do
przekonania, że zaskarżone rewizją nadzwyczajną orzeczenie Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 14 lutego 1994 r. wydane zostało z rażącym naruszeniem
art. 204 § 1 i 2 k.p.a. W tej sytuacji należało na zasadzie art. 422 § 1 i 2 k.p.c. uchylić
zaskarżone postanowienie. Uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej nie stoi na
przeszkodzie upływ terminu do jej wniesienia, gdyż zaskarżone postanowienie
narusza także interes Rzeczypospolitej Polskiej na skutek pozbawienia, jednostki
organizacyjnej jako strony postępowania administracyjnego, prawa do sądowej
kontroli legalności decyzji administracyjnych, [...] oraz konstytucyjnej zasady prawa
obywateli i jednostek organizacyjnych do sądu (art. 1 Ustawy Konstytucyjnej z dnia
17 października 1992 r. Dz. U. Nr 84, poz. 426).

- 6 -

Wobec zaskarżonego rewizją nadzwyczajną nieprawidłowego postanowienia z
dnia 14 lutego 1994 r., mającego istotne znaczenie dla dalszego biegu sprawy,
należy uznać ustosunkowanie się późniejsze przez Naczelny Sąd Administracyjny do
wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi, jako okoliczności bez
znaczenia dla oceny zaskarżonego tego postanowienia w trybie rewizji nadzwy-
czajnej.
Z tych względów Sąd Najwyższy postanowił, jak w sentencji.

========================================