Postanowienie z dnia 5 maja 2000 r.
II UKN 191/00

Uchylenie przez organ rentowy decyzji wstrzymującej wypłatę świadcze-
nia w toku postępowania sądowego, uzasadnia umorzenie postępowania w
całości na podstawie art. 47713 KPC, bez konieczności ustalania rodzaju i wy-
sokości świadczenia podlegającego wypłacie.


Przewodniczący SSN Teresa Romer, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Beata Gudowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 maja
2000 r. sprawy z wniosku Jana M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w C. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji
wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 października
1999 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e

Postanowieniem z dnia 9 września 1999 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach umorzył postępowanie toczące się na sku-
tek odwołania Jana M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w C.
z dnia 16 października 1998 r. Decyzją tą organ rentowy wstrzymał dalszą wypłatę
renty górniczej wnioskodawcy od 1 października 1998 r. W odwołaniu od tej decyzji
wnioskodawca żądał przywrócenia wypłaty renty. Następnie decyzją z dnia 28 paź-
dziernika 1998 r. organ rentowy przywrócił wypłatę wstrzymanej renty od 1 paździer-
nika 1998 r. Wobec uwzględnienia przez organ rentowy żądania w całości postępo-
wanie podlega umorzeniu z mocy art.47712 KPC.
Postanowienie to zaskarżył zażaleniem wnioskodawca, zarzucając, że w piś-
mie procesowym zgłosił zarzuty wobec innych decyzji organu rentowego z 22 maja
1998 r., 22 lipca 1998 r. i 7 sierpnia 1998 r., które powinny być rozpoznane.
Postanowieniem z dnia 28 października 1999 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił zażalenie. Sąd Apelacyjny ustalił,
że przedmiotem decyzji z dnia 16 października 1998 r. było wyłącznie wstrzymanie
wypłaty świadczenia i postępowanie przed Sądem pierwszej instancji toczyło się na
skutek odwołania od tej decyzji. Natomiast inne żądania były zgłaszane w odwoła-
niach od trzech wcześniejszych decyzji i w sprawach tych toczyły się odrębne postę-
powania, zakończone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z
dnia 26 maja 1999 r. [...].
Postanowienie to zaskarżył kasacją wnioskodawca, wskazując jako podstawę
kasacji naruszenie przepisów postępowania - art. 47712 KPC - polegające na przy-
jęciu, że organ rentowy przed rozstrzygnięciem sprawy przez Sąd wydał decyzję
uwzględniającą w całości żądanie wnioskodawcy w sytuacji, gdy wniósł on odwołanie
od decyzji organu rentowego także w związku z niewydaniem decyzji w sprawie
zgłoszonych przez niego żądań. W uzasadnieniu kasacji wnioskodawca powołał się
na decyzje organu rentowego z dnia 22 maja 1998 r., 22 lipca 1998 r. i 7 sierpnia
1998 r., którymi przyznano wnioskodawcy prawo do okresowej renty górniczej, lecz
nie uwzględniono wszystkich zgłoszonych przez niego żądań, a mianowicie dolicze-
nia okresu zatrudnienia, przyznania odsetek i przyznania zasiłku rodzinnego. Dlatego
w odwołaniu od decyzji z dnia 16 października 1998 r. wnioskodawca zaskarżył nie
tylko wstrzymanie wypłaty świadczenia, lecz także zaskarżył brak rozstrzygnięcia w
zakresie trzech zgłoszonych uprzednio żądań, a więc wniósł odwołanie także w
związku z niewydaniem przez organ rentowy decyzji w sprawie tych żądań. Zdaniem
wnioskodawcy, prawomocny wyrok w sprawie [...] nie sanuje bezczynności organu
rentowego. Nie było podstaw do umorzenia postępowania w całości, skoro nie
wszystkie żądania zostały uwzględnione. W związku z tymi zarzutami wnioskodawca
wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez uwzględnienie zażalenia na
umorzenie postępowania i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach
do rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie zachodzi zarzucane w kasacji naruszenie przepisu art. 47712 KPC. Przepis
ten, stanowiący o niedopuszczalności ugody w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych, nie miał w ogóle zastosowania w tej sprawie, a został przez Sąd powo-
łany prawdopodobnie w wyniku omyłki pisarskiej. Podstawą prawną rozstrzygnięcia
był przepis art. 47713 KPC, który stanowi, że zmiana przez organ rentowy zaskarżo-
nej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji
uwzględniającej w całości lub części żądanie strony - powoduje umorzenie postępo-
wania w całości lub części. W uzasadnieniu kasacji powołano się także na ten prze-
pis, należy zatem przyjąć omyłkę pisarską we wskazaniu podstaw kasacyjnych. Jed-
nakże mimo wskazania przez Sąd błędnej podstawy prawnej nie ma nieprawidłowo-
ści w rozstrzygnięciu.
Wnioskodawca zaskarżył decyzję wstrzymującą wypłatę renty górniczej. Zgło-
szone w odwołaniu żądanie dotyczyło przywrócenia wypłaty tej renty. Wydana w toku
postępowania sądowego decyzja anulująca wstrzymanie wypłaty renty uwzględniała
w całości żądanie zgłoszone w odwołaniu. Uchylenie przez organ rentowy decyzji
wstrzymującej wypłatę świadczenia, dokonane w toku postępowania sądowego to-
czącego się na skutek odwołania od tej decyzji, uzasadnia umorzenie postępowania
w całości na podstawie art. 47713 KPC bez konieczności ustalania rodzaju i wysoko-
ści świadczenia podlegającego wypłacie. Wypłata świadczenia następuje bowiem na
warunkach określonych w ostatniej decyzji wydanej przed wstrzymaniem wypłaty
świadczenia. Jeżeli istnieją podstawy do żądania zmiany wysokości świadczenia, na
które zainteresowany dotychczas się nie powoływał, żądanie takie może być zgło-
szone do organu rentowego jako wniosek o ponowne ustalenie wysokości świad-
czeń. Natomiast jeżeli żądania takie były zgłaszane przed wydaniem ostatniej przed
wstrzymaniem wypłaty decyzji ustalającej prawo do świadczenia i jego wysokość,
uwzględnienia tych żądań należało domagać się w odwołaniu od tej decyzji.
Prawo do renty górniczej wnioskodawcy zostało ustalone decyzją z dnia 22
maja 1998 r. zmieniona następnie decyzjami z dnia 22 lipca 1998 r. i 7 sierpnia 1998
r. Odwołania wnioskodawcy od tych decyzji były rozpoznawane w sprawie [...] za-
kończonej prawomocnym wyrokiem z dnia 26 maja 1999 r. Na te decyzje i wniesione
od nich odwołania powoływał się wnioskodawca w piśmie procesowym złożonym w
niniejszej sprawie i w zażaleniu na postanowienie o umorzeniu postępowania. Roz-
poznając sprawę Sąd pierwszej instancji miał obowiązek ograniczenia się wyłącznie
do badania zarzutów dotyczących wstrzymania wypłaty renty. Nie mógł rozpoznawać
zarzutów dotyczących trzech wcześniejszych decyzji z uwagi na zawisłość sprawy
(art. 199 § 1 pkt 2 KPC). Na tej samej podstawie prawnej wobec powagi rzeczy osą-
dzonej Sąd Apelacyjny, rozpoznając zażalenie nie mógł odnieść się do zarzutów do-
tyczących poprzednich decyzji. Postępowanie toczące się na skutek zażalenia mu-
siało być ograniczone do badania zasadności umorzenia postępowania, to jest usta-
lenia, czy decyzja organu rentowego zmieniająca zaskarżoną decyzję uwzględnia
wszystkie żądania zgłoszone w odwołaniu.
Twierdzenie, że odwołanie od decyzji z dnia 16 października 1998 r. stanowiło
jednocześnie skargę na bezczynność organu rentowego, jest całkowicie bezpod-
stawne. Zgodnie z art. 4779 § 4 KPC bezczynność organu rentowego zachodzi wów-
czas, gdy organ ten nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy licząc od zgłosze-
nia roszczenia w sposób przepisany. W tym przypadku organ rentowy wydawał de-
cyzje w załatwieniu zgłaszanych przez wnioskodawcę wniosków. Nieuwzględnienie
wszystkich zgłaszanych w tych wnioskach żądań nie oznacza bezczynności organu
rentowego. W takim przypadku odwołanie przysługuje od decyzji na podstawie art.
4779 § 1 KPC, w terminie określonym w tym przepisie, a nie w trybie art. 4779 § 4
KPC, który ma zastosowanie wówczas, gdy organ rentowy nie wyda żadnej decyzji.
Kasacja okazała się pozbawiona usprawiedliwionych podstaw i z tych przy-
czyn Sąd Najwyższy na zasadzie art. 38512 KPC orzekł jak w sentencji postanowie-
nia.
========================================