Postanowienie z dnia 12 lutego 1999 r.
II UKN 668/98

Roszczenie o "ustalenie prawa do skierowania na badanie lekarskie
przez organ rentowy" nie jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych w
rozumieniu art. 476 § 2 KPC i tak sformułowany wniosek (odwołanie) podlega
odrzuceniu na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 KPC.


Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski,
Maria Tyszel (sprawozdawca).


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 lutego
1999 r. sprawy z wniosku Krzysztofa G. przeciwko Wojewódzkiemu Sztabowi Wojs-
kowemu w T. o jednorazowe odszkodowanie, na skutek kasacji wnioskodawcy od
postanowienia Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 25 września 1998 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e


Pismem z dnia 28 stycznia 1998 r. Krzysztof G. domagał się nakazania Wo-
jewódzkiemu Sztabowi Wojskowemu w T. skierowania go do Komisji Lekarskiej d/s
Inwalidztwa i Zatrudnienia na badania celem stwierdzenia procentowego uszczerbku
na zdrowiu poniesionego w wyniku wypadku, jak zdarzył się w 1964 r. w czasie od-
bywania przez niego zasadniczej służby wojskowej. Wojewódzki Sztab Wojskowy w
T. wniósł o odrzucenie pozwu, podnosząc zarzut powagi rzeczy osądzonej.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu po
rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 15 kwietnia 1998 r. [...] odmówił Krzysztofowi
G. ustalenia procentowego uszczerbku na zdrowiu i prawa do jednorazowego odsz-
kodowania w związku z wypadkiem jakiego doznał podczas odbywania służby wojs-
kowej w dniu 24 kwietnia 1964 r. Sąd Wojewódzki nie uwzględnił wniosku organu
rentowego o odrzucenie odwołania ze względu na powagę rzeczy osądzonej uzna-
jąc, iż jakkolwiek w rozpatrywanej sprawie występuje tożsamość stron i przedmiotu
sporu, to jednak nastąpiła zmiana stanu faktycznego w stosunku do tego, który był
podstawą rozstrzygnięcia w sprawie [...] Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Rzeszowie, bowiem powód orzeczeniem komisji lekarskiej z
dnia 21 grudnia 1994 r. został zaliczony do II grupy inwalidów w związku ze służbą
wojskową. Traktując pozew Krzysztofa G. jako skargę na ,,milczenie" organu rento-
wego - stosownie do art. 4779 § 4 KPC Sąd pierwszej instancji rozpoznał sprawę me-
rytorycznie. Nie uwzględniając żądania Sąd ten miał na uwadze niespełnienie przez
zainteresowanego warunków do uzyskania odszkodowania w 2-letnim terminie wyz-
naczonym rozporządzeniem MON.

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie, po roz-
poznaniu apelacji Krzysztofa G., postanowieniem z dnia 25 września 1998 r. [...]
uchylił zaskarżony wyrok i odrzucił odwołanie. Sąd ustalił, że między tymi samymi
stronami o to samo roszczenie, tj. o prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu
wypadku podczas odbywania służby wojskowej w 1964 r. toczyło się postępowanie
przed sądami pierwszej i drugiej instancji zakończone prawomocnym wyrokiem z
dnia 9 marca 1994 r. [...] Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że stosownie do
art. 366 KPC wyrok ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z
podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi
samymi stronami. Poza sporem jest okoliczność, że stronami sporu w niniejszej
sprawie byli i są w dalszym ciągu - z jednej strony Krzysztof G., a z drugiej Woje-
wódzki Sztab Wojskowy w T., przedmiotem zaś rozstrzygnięcia były uprawnienia
zainteresowanego do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku w czasie
służby wojskowej w 1964 r. Za błędny uznał Sąd Apelacyjny wyrażony przez Sąd
pierwszej instancji pogląd, że w sprawie zaistniały przesłanki do merytorycznego
rozpoznania sprawy ze względu na zmianę stanu faktycznego, polegającą na uzna-
niu wnioskodawcy przez Obwodową Komisję Lekarską do spraw Inwalidztwa i Za-
trudnienia orzeczeniem z dnia 21 grudnia 1994 r. za inwalidę II grupy w związku ze
służbą wojskową. Prawdą jest, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych
(a rozpatrywana sprawa mieści się w kręgu szeroko rozumianych spraw z ubezpie-
czenia) istnieje ograniczenie stabilności prawomocnych decyzji organów rentowych i
wyroków sądowych w tych sprawach, skoro w przypadku nowych dowodów i nowych
okoliczności faktycznych istnieje możliwość ponownego rozpoznania sprawy. Do-
puszczalność ponownego ustalenia prawa do świadczeń wymaga jednak przedło-
żenia nowych dowodów lub ujawnienia nowych okoliczności istniejących przed wy-
daniem prawomocnej decyzji organu rentowego, lub prawomocnego orzeczenia są-
dowego. Nie budzi wątpliwości fakt, że uznanie wnioskodawcy za inwalidę II grupy w
grudniu 1994 r., a więc po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie nie jest nowym dowodem, czy nową
okolicznością istniejącą przed wydaniem wspomnianego orzeczenia.

W konkluzji swego orzeczenia Sąd Apelacyjny uznał, że wniosek Krzysztofa
G. o przyznanie jednorazowego odszkodowania należało już w postępowaniu przed
Sądem pierwszej instancji odrzucić jako niedopuszczalny, bowiem wobec prawo-
mocnego osądzenia sprawy rozstrzyganie sporu od nowa nie jest możliwe i Sąd
Wojewódzki powinien był, stosownie do art. 199 § 1 pkt 2 KPC, odwołanie odrzucić, a
skoro tego nie uczynił, Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i odwołanie odrzucił
na podstawie do art. 386 § 3 KPC.

Pełnomocnik Krzysztofa G. w kasacji od tego postanowienia wniósł o jego
uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Woje-
wódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu. Jako podsta-
wę kasacji wskazał naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na
wynik sprawy przez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie art. 199 § 1 pkt
2 KPC.


Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:


Kwestionując ustalenie Sądu Apelacyjnego, że w sprawie istnieje powaga rze-
czy osądzonej wnoszący kasację argumentuje, że przedmiotem roszczenia wnios-
kodawcy nie było jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku podczas odbywania
służby wojskowej w 1964 r., lecz: ,,ustalenie prawa do skierowania go na badania
lekarskie". Zarzut ten jest bezprzedmiotowy bowiem tak sformułowane roszczenie nie
jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych podlegającą rozpoznaniu przez sądy
pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 476 § 2 KPC przez sprawy z
zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy, w których wniesiono odwo-
łanie od decyzji organów rentowych dotyczących, między innymi odszkodowań
przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą
wojskową (pkt 5). Kierując zainteresowanego lub odmawiając skierowania na bada-
nie lekarskie organ rentowy ten nie wydaje decyzji w rozumieniu powołanego przepi-
su i art. 4778 KPC. Działanie organu rentowego w tym zakresie nie podlega kontroli
sądowej; może być kwestionowane wyłącznie w sposób przewidziany w postępowa-
niu przed organem rentowym. Z tej samej przyczyny bezpodstawne było rozpoznanie
sprawy przez Sąd pierwszej instancji w trybie art. 4779 § 4 KPC.

Przyjmując za zasadny zarzut, iż Sąd Apelacyjny niewłaściwie określił przed-
miot sporu, w świetle powołanych przepisów należy przyjąć, że ,,odwołanie" Krzysz-
tofa G. podlegało odrzuceniu na mocy art. 199 § 1 pkt 1 KPC a zaskarżone posta-
nowienie odpowiada prawu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy, na podstawie powołanych prze-
pisów oraz art. 3938 § 2 i 39312 KPC orzekł jak w sentencji postanowienia.
========================================