Postanowienie z dnia 14 stycznia 1999 r.
II UKN 615/98

Z art. 91 w związku z art. 93 KPC nie wynika dla sądu obowiązek kontrolo-
wania czy oświadczenie pełnomocnika procesowego jest zgodne z wolą lub
interesem mocodawcy ani uprawnienie do ingerencji w treść stosunku prawnego
łączącego mocodawcę z pełnomocnikiem.


Przewodniczący: SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar, Maria
Tyszel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 1999 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Aleksandra C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w R. o emeryturę, na skutek zażalenia wnioskodawcy od posta-
nowienia Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z
dnia 15 października 1998 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie posta-
nowieniem z dnia 15 września 1998 r. [...] oddalił zażalenie Aleksandra C. na posta-
nowienie Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszo-
wie z dnia 30 lipca 1998 r. [...], którym umorzono postępowanie w sprawie z jego od-
wołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 20
kwietnia 1998 r. Decyzją tą wstrzymano wypłatę wcześniejszej emerytury wniosko-
dawcy i odmówiono prawa do tego świadczenia oraz ustalono obowiązek zwrotu nie-
należnie wypłaconej emerytury za okres od 1 października 1997 r. do 31 marca 1998
r. Postępowanie umorzono wobec cofnięcia odwołania przez pełnomocnika wniosko-
dawcy; cofnięcie nastąpiło przed rozpoczęciem rozprawy, wobec czego postano-
wienie zapadło na posiedzeniu niejawnym.

W kasacji pełnomocnik wnioskodawcy zarzucając naruszenie przepisów pos-
tępowania w szczególności art. 355 § 1 w związku z art. 203 § 1 i w związku z art. 93
KPC, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, wniósł: ,,o uchylenie zaskarżonego
postanowienia Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie oraz o uchylenie postanowienia
Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 30 lipca 1998 r. [...] o umorzeniu postę-
powania i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu w Rzeszowie celem meryto-
rycznego rozpoznania sprawy".


Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:


Zgodnie z art. 3933 KPC kasacja powinna czynić zadość wymaganiom przepi-
sanym dla pisma procesowego oraz zawierać między innymi oznaczenie zaskarżo-
nego orzeczenia, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie. Sąd Naj-
wyższy stwierdza, że rozpatrywana kasacja zawiera błędne oznaczenie i błędną datę
zaskarżonego postanowienia bowiem w petitum wskazano, że jest to ,,kasacja wnios-
kodawcy od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 15 sierpnia 1998
r., sygn. akt III AUz 59/98" podczas, gdy w adresie powołano sygnaturę III AUz 56/98
i sprawę o tej sygnaturze przekazano Sądowi Najwyższemu wraz z kasacją, a zas-
karżone postanowienie - jak wynika z treści uzasadnienia - zostało wydane w dniu 15
września 1998 r.

W uzasadnieniu kasacji ani jednym zdaniem wnoszący kasację nie wyjaśnił na
czym polegało naruszenie przez Sąd Apelacyjny przepisów art. 355 § 1 oraz art. 203
§ 1 KPC, co zwalnia Sąd Najwyższy od rozważania zasadności tych zarzutów, bo-
wiem umorzenie postępowania wobec cofnięcia odwołania przed rozpoczęciem roz-
prawy nie stanowi ich naruszenia. Sąd Najwyższy wielokrotnie już wyjaśniał, że dla
oceny słuszności zarzutu nie wystarcza samo jego nazwanie i wskazanie przepisu,
którego dotyczy, lecz niezbędne jest uzasadnienie, na czym polega zarzucane naru-
szenie prawa i jaki mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy jeśli zarzut dotyczy
naruszenia przepisów postępowania (por. wyrok z dnia 5 grudnia 1996 r., I PKN
33/96 - OSNAPiUS 1997 nr 14, poz. 250). W orzecznictwie Sądu Najwyższego
wyjaśniano również, że zaskarżenie kasacją orzeczenia sądu drugiej instancji nie
może opierać się na zarzutach dotyczących sądu pierwszej instancji.

Zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 93 KPC jest bezzasadny. Przepis
ten, zawarty w dziale określającym zasady działania przed sądem pełnomocników
procesowych stanowi, że mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem
może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika. Jest to
przepis szczególny w stosunku do art. 91 KPC określającego zakres pełnomocnictwa
procesowego, nie podlega więc wykładni rozszerzającej. Dlatego nie można się
zgodzić z zaprezentowanym w uzasadnieniu kasacji poglądem, że skoro ,,(...) moco-
dawca, w sytuacji poza rozprawą nie ma możliwości niezwłocznego prostowania lub
odwoływania oświadczenia pełnomocnika, nie można go zatem pozbawiać możliwo-
ści obrony jego praw skoro wolę swoją dostatecznie wyraźnie określił w pierwszym
możliwym procesowo momencie, tj. w zażaleniu na postanowienie Sądu (...) o umo-
rzeniu postępowania". Wykładnia gramatyczna art. 91 KPC prowadzi do wniosku, że
ustawodawca celowo ograniczył możliwość prostowania i odwoływania oświadczeń
pełnomocnika do tych sytuacji, gdy strona i pełnomocnik występują równocześnie.
Wskazuje na to użycie słowa ,,niezwłocznie"; w razie nieobecności mocodawcy takiej
możliwości nie przewidziano w przeciwieństwie do art. 160-162 KPC, w których do-
puszczono możliwości i wskazano terminy dokonania sprostowania lub uzupełnienia
protokołu rozprawy a także dla wpisania zastrzeżeń o uchybieniach przepisom pos-
tępowania zarówno w toku posiedzenia, jak i w określonych późniejszych terminach.
Omawiany art. 91 KPC, ani nie nakłada na sąd obowiązku kontrolowania, czy
oświadczenia pełnomocnika procesowego są zgodne z wolą lub interesem moco-
dawcy, ani nie daje sądowi żadnego uprawnienia do takiej ingerencji w stosunek
prawny łączący mocodawcę z pełnomocnikiem, a więc zarzut naruszenia przez Sąd
Apelacyjny tego przepisu jest nieadekwatny do jego treści. Brak też jakiegokolwiek
uzasadnienia dla zarzutu podniesionego w kasacji, że wnioskodawca został pozba-
wiony możliwości obrony swych praw, skoro w postępowaniu przed sądem był repre-
zentowany przez ustanowionego przez siebie pełnomocnika. Tak więc w sprawie
brak podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania w rozumieniu art. 379 pkt 5
KPC, którą w postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy bierze z urzędu pod roz-
wagę.

W uzasadnieniu kasacji zarzucono również, że Sąd Apelacyjny nie uwzględnił
możliwości uchylenia się wnioskodawcy od skutków cofnięcia przez jego pełnomoc-
nika środka odwoławczego twierdząc, że: ,,(...) rozbieżność ,,intencji" pomiędzy
wnioskodawcą a jego pełnomocnikiem, który cofnął odwołanie, co przechodząc na
grunt wad oświadczenia woli jest niczym innym tylko błędem co do oświadczenia woli
i to błędem istotnym".

Wnoszący kasację nie wskazał jednak, który przepis został w ten sposób na-
ruszony chociaż wady oświadczenia woli w kodeksie cywilnym i ich skutki uregulo-
wane są przepisami art. 82-88, w związku z czym zarzut ten nie nadaje się do kon-
troli kasacyjnej.

Sąd Najwyższy zauważa, że wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego
nie odnosi skutków prawnych innych niż przewidziane w art. 94 KPC, a wspomniana
w kasacji rozbieżność ,,intencji" wnioskodawcy i jego pełnomocnika może uzasadniać
odpowiedzialność pełnomocnika wobec mocodawcy, natomiast nie usprawiedliwia
wskazanej podstawy kasacyjnej. Sąd Najwyższy przypomina też, że postanowienie o
umorzeniu postępowania wobec cofnięcia odwołania nie ma charakteru orzeczenia
merytorycznego, nie korzysta więc z przymiotu powagi rzeczy osądzonej, co ozna-
cza, że wnioskodawca - jeśli spełnia warunki do wcześniejszej emerytury - może po-
nownie wystąpić z wnioskiem o przyznanie tego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, wobec braku usprawiedliwionych podstaw kasa-
cyjnych, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================