Postanowienie z dnia 29 października 1999 r.
II UKN 588/99

Wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego z uchybieniem ter-
minowi z art. 4779 § 1 KPC, spowodowanym zmianą podjętego wcześniej za-
miaru poniechania skargi, stanowi zależną od odwołującego przyczynę prze-
kroczenia terminu w rozumieniu art. 4779 § 3 KPC.


Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Beata Gudowska
(sprawozdawca), Jerzy Kuźniar.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 października 1999 r. na posiedze-
niu niejawnym sprawy z wniosku Danuty M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w K. o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z depor-
tacją do byłego ZSRR, na skutek kasacji wnioskodawczyni od postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 czerwca 1999 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e


Postanowieniem z dnia 18 maja 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w K. odrzucił odwołanie Danuty M. od decyzji Oddziału Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 15 sierpnia 1999 r. w przedmiocie odmowy
przyznania jej prawa do renty kombatanckiej. Sąd pierwszej instancji stwierdził, że
odwołanie, pochodzące z daty 11 stycznia 1999 r., jest spóźnione. W rozstrzygnięciu
Sąd powołał się na przepis art. 4779 § 1 KPC.

Od powyższego postanowienia wnioskodawczyni złożyła zażalenie. Wnosząc
o jego uchylenie i merytoryczne rozpoznanie sprawy opisała subiektywne przyczyny
zaniechania wniesienia odwołania, wynikające ze zmiany zamiaru co do wytoczenia
procesu. Otóż, po uzyskaniu decyzji zrezygnowała z jej skarżenia z powodu niewiary
w wygranie sporu, lecz zamiar ten zmieniła po skorzystaniu z porady prawnej uzys-
kanej w Związku Sybiraków i złożyła odwołanie.

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie oddalił
zażalenie postanowieniem z dnia 29 czerwca 1999 r., które stało się przedmiotem
kasacji.

Kasacja wnioskodawczyni została oparta na podstawie naruszenia przez Sąd
drugiej instancji przepisu art. 4779 § 1 KPC przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z przepisem art. 4779 § 1 KPC odwołanie od decyzji organu rentowe-
go wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, w terminie miesiąca od dorę-
czenia odpisu decyzji. Odwołanie wniesione po tym terminie jest bezskuteczne (art.
167 KPC) i podlega odrzuceniu (art. 4779 § 3 KPC).

Według ogólnych reguł procesu pismo spóźnione może być skutecznie wnie-
sione ponownie po uzyskaniu przez stronę przywrócenia terminu do jego wniesienia
(art. 168 KPC). W odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń spo-
łecznych postępowanie o przywrócenie terminu w odniesieniu do odwołania, czyli
pisma wszczynającego postępowanie, nie jest stosowane. Sąd z urzędu, w trakcie
wstępnego badania sprawy, dokonuje nie tylko sprawdzenia zachowania przez
stronę terminu do wniesienia odwołania, ale także - w przypadku stwierdzenia opóź-
nienia - ocenia jego rozmiar oraz przyczyny. Sąd ma dyskrecjonalną możliwość po-
traktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Może
tego dokonać pod warunkiem uznania, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne
oraz że nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego. Stosownie do oceny tych
okoliczności odwołanie odrzuca albo nadaje mu bieg.

Sąd Apelacyjny, dokonując takiej oceny w rozpoznawanej sprawie, prawidło-
wo stwierdził rażące uchybienie terminowi przepisanemu do wniesienia dowołania, w
dodatku nie znajdując dla niego usprawiedliwienia.
Nadmiernego spóźnienia odwołania od decyzji organu rentowego nie uspra-
wiedliwia bowiem oświadczenie strony o rezygnacji z wniesienia środka prawnego
wobec niewiary w pozytywny skutek procesu. Jest to zawinione i niczym nie uspra-
wiedliwione zaniechania czynności procesowej, które wynika z nagannego zanied-
bania własnych spraw, nieprzykładania do nich stosownej staranności oraz troskliwo-
ści. Działanie takie stanowi zależną od odwołującego przyczynę przekroczenia termi-
nu w rozumieniu art. 4779 §3 KPC, po którym odwołanie ulega odrzuceniu.

Wprawdzie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 lutego 1996 r., II URN
63/95 (OSNAPiUS 1996 nr 17, poz. 256) przyjął, że pojęcie niezależnych od strony
przyczyn uchybienia terminowi jest sformułowaniem szerszym od "braku winy strony"
w rozumieniu art. 168 § 1 KPC i pozwala na uwzględnienie także niektórych przyczyn
zawinionych, to jednak - zdaniem składu Sądu Najwyższego orzekającego w niniej-
szej sprawie - okoliczności rozpoznawanego przypadku stanowczo nie usprawiedli-
wiają opóźnienia wnioskodawczyni.

W tej sytuacji Sąd Najwyższy orzekł, na podstawie art. 39312 KPC, jak w sen-
tencji.
========================================