Postanowienie z dnia 24 października 2001 r.
II UKN 586/00

Dopuszczalność kasacji w sprawie z zakresu ubezpieczenia społeczne-
go, której przedmiotem jest spór o to, za jaki okres wstecz należy wypłacić
przysługujące świadczenie (art. 102 pkt 2 w związku z art. 103 ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr
40, poz. 267 ze zm.), zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 3921 § 1
zdanie pierwsze KPC).


Przewodniczący Sędzia SN Maria Tyszel (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Jerzy Kuźniar.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 paź-
dziernika 2001 r. sprawy z wniosku Janusza W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziałowi w S. o rentę rodzinną, na skutek kasacji organu rentowego
od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 kwietnia 2000 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d r z u c i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e


Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w S. decyzją z dnia 5 października
1998 r., podjął z dniem 1 października 1998 r. wypłatę renty rodzinnej Janusza W.,
wstrzymanej z dniem 31 sierpnia 1998 r. Po rozpoznaniu odwołania wnioskodawcy
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie wyrokiem z
dnia 6 września 1999 r. [...] zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał Januszowi W.
rentę rodzinną za wrzesień 1998 r. Apelację organu rentowego Sąd Apelacyjny-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku oddalił wyrokiem z dnia 27 kwietnia
2000 r. [...].

Wyrok ten zaskarżył kasacją Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdzając w
niej, że: ,,pozwany nie może podać wartości przedmiotu sporu, gdyż ustalenie prawa
do renty rodzinnej nie jest do określenia w świetle art. 22 KPC."


Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:


Wyrok Sądu Apelacyjnego został wydany po dniu 1 lipca 2000 r. a więc, zgod-
nie z art. 5 ust. 2 w związku z art. 6 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy -
Kodeks postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 48, poz. 554), w rozpatrywanej sprawie
mają zastosowanie przepisy dotyczące kasacji w ich brzmieniu nadanym tą ustawą.
Kasacja nie jest zwykłym środkiem zaskarżenia, lecz środkiem szczególnym o cha-
rakterze, ściśle prawnym, o ograniczonym zakresie podmiotowym, przedmiotowym i
czasowym. Jednym z przepisów ograniczających możliwość jej wnoszenia jest art.
3921 KPC zawierający wyłączenia przedmiotowe. Przepis ten w swym drugim zdaniu
wymienia te sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których kasacja przysłu-
guje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia. Wyłączenie z generalnej za-
sady, że w sprawach o prawa majątkowe kasacja nie jest dopuszczalna wówczas,
gdy wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych, dotyczy
tylko spraw o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obo-
wiązkiem ubezpieczenia społecznego.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu, a więc i zaskarżenia kasacyj-
nego, była wypłata renty rodzinnej wnioskodawcy za jeden miesiąc, a nie - jak to
określono w kasacji - ,,ustalenie prawa do renty rodzinnej". Jest bowiem poza spo-
rem, że organ rentowy to świadczenie wypłacał wnioskodawcy zarówno do dnia 31
sierpnia jak i po 1 października 1998 r. Organ rentowy nie kwestionuje, że również
we wrześniu 1998 r. wnioskodawca spełniał wszystkie ustawowe warunki, od których
zależy prawo do renty rodzinnej, a odmówił wypłaty za ten miesiąc jedynie dlatego,
że wniosek o podjęcie wypłaty został zgłoszony w dniu 1 października. Nie jest to
więc spór o wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej w rozumieniu art. 87 pkt 1 ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U.
Nr 40, poz. 267 ze zm.). Na podstawie art. 3932 § 1 zdanie drugie KPC, kasacja przy-
sługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia wówczas, gdy wstrzymanie
emerytury lub renty jest konsekwencją - stosownie do art. 87 powołanej ustawy o
z.e.p. - ustania prawa do tego świadczenia, a więc ustalenia, że odpadł którykolwiek
z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa, a także w razie śmierci osoby
uprawnionej, natomiast w tych sprawach z ubezpieczenia społecznego, w których
przedmiotem zaskarżenia jest spór wynikający ze stosowania art. 102 pkt 2 w
związku z art. 103 tej ustawy, czyli spór o to, za jaki okres wsteczny należy wypłacić
przysługujące świadczenie, ma zastosowanie zdanie pierwsze art. 3921 § 1 KPC.
Błędny jest pogląd organu rentowego, że ,,wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest
do określenia w świetle art. 22 KPC" bowiem, w tej sprawie, wartością przedmiotu
zaskarżenia jest wartość jednomiesięcznej renty rodzinnej wnioskodawcy, a więc
kwota nie sięgająca dziesięciu tysięcy złotych, co oznacza, że wniesiona w sprawie
kasacja jest niedopuszczalna.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanego art. 3921 § 1 oraz art.
3935 oraz 3937 § 2 KPC Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.
========================================