Postanowienie z dnia 3 kwietnia 1998 r.
II UKN 476/97

Naruszenie przepisów postępowania (art. 199 § 1 pkt 1 i art. 464 § 1
KPC), mające istotny wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 3931 pkt 2 KPC,
ma miejsce gdy sąd przekazał sprawę przeciwko spółce z ograniczoną odpo-
wiedzialnością o odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej organowi rento-
wemu wobec stwierdzenia, że strona pozwana jest nieuspołecznionym zakła-
dem pracy, w oparciu o wypis z rejestru handlowego, bez wglądu w umowę
spółki, a organ rentowy wcześniej uznał się za niewłaściwy do rozpoznania,
wobec uznania, że spółka jest następcą prawnym uspołecznionego zakładu
pracy.


Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Jerzy Kuźniar.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 1998 r. sprawy z powództ-
wa Ryszarda M. przeciwko Przedsiębiorstwu Ulic i Mostów Spółka z o.o. w K. o odsz-
kodowanie z tytułu choroby zawodowej, na skutek kasacji Rzecznika Praw
Obywatelskich od postanowienia Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Kaliszu z dnia 24
kwietnia 1997 r. [...]

p o s t a n o w i ł:


u c h y l i ć zaskarżone postanowienie w pkt 1 i 2 i przekazać sprawę Sądowi
Rejonowemu-Sądowi Pracy w Kaliszu do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Powód Ryszard M. pozwem z dnia 1 lipca 1996 r. wniesionym do Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu domagał się od Zak-
ładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w O.W. i Przedsiębiorstwa Ulic i Mostów
Spółka z o.o. w K. odszkodowania z tytułu choroby zawodowej, stwierdzonej decyzją
Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w K. z dnia 12 września 1995 r.,
utrzymaną w mocy przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w K.
Choroba zawodowa powstała podczas pracy w b. Przedsiębiorstwie Ulic i Mostów w
K. w latach 1974-1991. Po zakończeniu tej pracy powód przeszedł na rentę inwa-
lidzką z ogólnego stanu zdrowia.

Postanowieniem z dnia 19 lipca 1996 r. Sąd Wojewódzki w Kaliszu stwierdził
swą niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy w Kaliszu
uzasadniając, że pozwana spółka z o.o. - Przedsiębiorstwo Ulic i Mostów jest szero-
ko rozumianym następcą prawnym tego zakładu pracy, w którym powód był ostatnio
zatrudniony w warunkach narażających na zachorowanie na chorobę zawodową.

Sąd Rejonowy w Kaliszu po zapoznaniu się ze stanowiskiem pozwanej spółki i
przeprowadzeniu dowodu z odpisu z rejestru handlowego odnośnie spółki, postano-
wieniem z dnia 24 kwietnia 1997 r. odrzucił pozew przeciwko pozwanej spółce i
przekazał sprawę do rozpoznania Oddziałowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Postanowienie to uprawomocniło się.

Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich od powyższego postanowienia za-
rzuca rażące naruszenie przepisów postępowania - art. 200 § 2, art. 199 § 1 i art.
464 § 1, 467 i 468 KPC, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia w części
odrzucającej pozew i przekazującej sprawę do rozpoznania organowi rentowemu.
Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł, iż Sąd Rejonowy nie rozważył, czy spółka z
o.o. Przedsiębiorstwo Ulic i Mostów w K. jest następcą prawneym b. przedsiębiors-
twa gospodarki komunalnej i czy przejęła zobowiązania swojego poprzednika praw-
nego na podstawie dwóch tytułów - art. 231 KP i art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13
lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 ze
zm.) oraz czy zobowiązania spółki wobec pracowników zatrudnionych u jej poprzed-
nika mogą mieć szczególny, odrębny cywilnoprawny tytuł, co wymagało zbadania
treści aktu założycielskiego spółki w formie aktu notarialnego. Zdaniem Rzecznika
Sąd Rejonowy będąc związany przekazaniem sprawy przez Sąd Wojewódzki nie
mógł odrzucić pozwu, lecz był zobowiązany do merytorycznego rozstrzygnięcia
sprawy, tym bardziej, że wcześniej organ rentowy uznał się za niewłaściwy do rozpa-
trzenia sprawy.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja Rzecznika praw Obywatelskich okazała się uzasadniona. Zaskarżone
postanowienie Sądu Rejonowego zapadło z obrazą powołanych w kasacji przepisów
postępowania i naruszenie to miało istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd Rejonowy
nie ustalił, czy pozwana spółka jest następcą prawnym b. Przedsiębiorstwa Ulic i
Mostów w K., bowiem nie dysponował aktem notarialnym (umową spółki) erygującym
ten nowy podmiot gospodarczy. Samego wypisu z rejestru handlowego nie można
uznać za wystarczający dowód, pozwalający ustalić źródło pochodzenia składników
majątku spółki i uznać bądź wykluczyć następstwo prawne b. przedsiębiorstwa gos-
podarki komunalnej. Sąd ten zupełnie gołosłownie i wbrew sugestiom Sądu Woje-
wódzkiego zawartym w postanowieniu z dnia 19 lipca 1996 r. przyjął, że jest niewłaś-
ciwy do rozpoznania sprawy, gdyż spółka nie jest następcą prawnym przedsiębiors-
twa gospodarki komunalnej i że właściwym organem jest organ rentowy, który
wcześniej stwierdził, że wobec następstwa prawnego spółki wobec b. przedsiębiors-
twa komunalnego jest niewłaściwy do wydania decyzji. Tego rodzaju rozstrzygnięcie
narusza przepis art. 464 § 1 KPC.

Wobec podniesienia na rozprawie kasacyjnej w dniu 27 stycznia 1998 r. przez
pełnomocnika pozwanej spółki, iż powód cofnął pozew, Sąd Najwyższy zażądał akt
[...] Sądu Wojewódzkiego w Kaliszu, z których wynika także, iż zaskarżone przez
Rzecznika rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego okazało się nieskuteczne, gdyż Oddział
ZUS w O.W. domagał się odrzucenia roszczenia powoda z uwagi na niewydanie w
jego sprawie jakiejkolwiek decyzji. Sąd Wojewódzki dysponował aktem notarialnym
[...] z dnia 28 grudnia 1993 r., którym miasto K. oddało swoje mienie do odpłatnego
korzystania już istniejącej spółce z o.o. Przedsiębiorstwo Ulic i Mostów, co skłoniło
ten Sąd do stwierdzenia swej niewłaściwości i przekazania sprawy Sądowi
Rejonowemu-Sądowi Pracy w Kaliszu według właściwości. Okoliczność, iż Sąd Re-
jonowy w innej sprawie [...] umorzył postępowanie, wobec cofnięcia przez powoda
pozwu nie stoi jednak na przeszkodzie rozpoznaniu kasacji Rzecznika Praw Oby-
watelskich.

Podzielając zasadność wywodów kasacyjnych Sąd Najwyższy uważa za nie-
odzowne ustalenie w ponownym postępowaniu przed Sądem Rejonowym - w oparciu
o umowę spółki z o.o. powołującej w tej formie Przedsiębiorstwo Ulic i Mostów w K. -
z jakich źródeł pochodzi majątek spółki, czy udziałowcem spółki jest gmina miasta K.,
ile procent tego majątku stanowi własność gminy miejskiej K. i czy przekracza on
51% kapitału spółki oraz czy i w jakim trybie prywatyzacyjnym nastąpiło przekształ-
cenie własnościowe b. Przedsiębiorstwa Ulic i Mostów (komunalnego). W zależności
od tych ustaleń możliwe będzie określenie, czy pozwana spółka jest następcą praw-
nym b. przedsiębiorstwa komunalnego, czy ponosi odpowiedzialność za ewentualne
zobowiązania tego przedsiębiorstwa w przyszłości, czy można jej przypisać status
uspołecznionego zakładu pracy. Tylko przy wykluczeniu tego statusu i odpowie-
dzialności za zobowiązania zlikwidowanego (przekształconego) Przedsiębiorstwa
Ulic i Mostów (komunalnego) należałoby rozważyć możliwość przekazania sprawy
innemu organowi.

W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 § 1 KPC orzekł
jak w sentencji wyroku.
========================================