Postanowienie z dnia 17 listopada 1998 r.
II UKN 377/98

Żądanie "nadesłania orzeczenia na piśmie" nie jest równoznaczne z
wnioskiem o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku, jeżeli zamiarem
wnoszącego było tylko zapoznanie się z treścią orzeczenia.


Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski (spra-
wozdawca), Roman Kuczyński.


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 1998 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Edmunda S. przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytal-
nemu w G. o wysokość emerytury wojskowej, na skutek kasacji wnioskodawcy od
postanowienia Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Gdańsku z dnia 12 marca 1998 r. [...]

p o s t a n o w i ł:


o d d a l i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzi-
bą w Gdyni postanowieniem z dnia 26 stycznia 1998 r. odrzucił - jako spóźniony -
wniosek Edmunda S. o uzasadnienie wyroku wydanego przez ten Sąd w dniu 17
grudnia 1997 r. [...]. W motywach tego postanowienia Sąd Wojewódzki podał z po-
wołaniem się na przepis art. 328 § 1 KPC, że uzasadnienie wyroku sporządza się na
żądanie strony zgłoszone w tygodniowym terminie od dnia ogłoszenia jego sentencji,
zaś żądanie spóźnione sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym. O terminie rozprawy,
po której przedmiotowy wyrok został ogłoszony, wnioskodawca był prawidłowo
powiadomiony, więc termin do złożenia wniosku o uzasadnienie orzeczenia upływał
w dniu 24 grudnia 1997 r. Tymczasem żądanie wnioskodawcy zostało przesłane do
Sądu listem poleconym z dnia 28 grudnia 1997 r., a więc po upływie ustawowego
terminu. Co prawda, w dniu 18 grudnia 1997 r. wnioskodawca skierował do Sądu pis-
mo z żądaniem ,,nadesłania orzeczenia na piśmie w sprawie [...]", lecz nie jest to -
zdaniem Sądu Wojewódzkiego - równoznaczne z domaganiem się sporządzenia jego
uzasadnienia. O terminie i sposobie złożenia takiego żądania wnioskodawca był zaś
poinformowany w dniu 8 października 1996 r., kiedy to ogłoszony został pierwszy
wyrok Sądu Wojewódzkiego w tej sprawie [...], zaskarżony następnie przez
zainteresowanego z zachowaniem ustawowych wymagań.

Zażalenie wnioskodawcy oddalił Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Gdańsku postanowieniem z dnia 12 marca 1998 r. [...]. W motywach
tego postanowienia Sąd Apelacyjny podniósł, że początkiem biegu tygodniowego
terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku jest data ogłoszenia orzeczenia,
a nie data doręczenia odpisu jego sentencji, z zastrzeżeniem wyjątku określonego w
art. 327 § 2 KPC, dotyczącego jedynie strony działającej bez adwokata lub radcy
prawnego, która wskutek pozbawienia wolności była nieobecna przy ogłoszeniu wy-
roku, gdyż sąd z urzędu w ciągu tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku doręcza odpis
jego sentencji z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
Charakteru takiego wniosku nie miało zaś pismo skarżącego datowane w dniu 18
grudnia 1997 r. i zwracające się o nadesłanie orzeczenia na piśmie. Skarżący sam
napisał zresztą w zażaleniu, że jego zamiarem było wówczas tylko zapoznanie się z
treścią orzeczenia i stwierdzenie, czy jest ono dla niego korzystne albo niekorzystne.
Prawidłowy wniosek o uzasadnienie wyroku z dnia 17 grudnia 1997 r. sformułował
więc skarżący dopiero w piśmie poleconym z dnia 28 grudnia 1997 r., nadanym po
upływie terminu z art. 328 § 1 KPC.

Kasację od powyższego postanowienia wniosła w imieniu wnioskodawcy jego
pełnomocnik, zarzucając ,,naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykład-
nie oraz naruszenie przepisów postępowania" i domagając się na tej podstawie
,,zmiany zaskarżonego orzeczenia w całości." W uzasadnieniu skargi kasacyjnej
znalazło się - obok zarzutów dotyczących meritum rozstrzygnięcia Sądu pierwszej
instancji - twierdzenie, że skoro skarżący nie był zastępowany przez adwokata lub
radcę prawnego, a zawiadomił Sąd o nieobecności na rozprawie w dniu 17 grudnia
1997 r., to Sąd miał w świetle art. 327 KPC obowiązek pouczenia go o środkach zas-
karżenia wyroku. Wnosząca kasację napisała też, że zwracając się w dniu 18 grudnia
1997 r. o nadesłanie orzeczenia na piśmie, skarżący zgodnie ze swą ,,prawniczą
wiedzą" uważał za jednoznaczne, iż ,,orzeczenie" to zarówno treść wyroku, jak i jego
uzasadnienie. Sąd mylnie natomiast odczytał, że zamiarem skarżącego było zapoz-
nanie się tylko z treścią orzeczenia, gdy jemu chodziło o zaskarżenie niekorzystnego
dlań rozstrzygnięcia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Z przepisu art. 327 KPC jedno-
znacznie bowiem wynika, że stronie działającej bez pełnomocnika udziela się wska-
zówek co do sposobu i terminów wniesienia środka zaskarżenia, jeżeli była obecna
przy ogłoszeniu wyroku (§ 1), a w razie jej nieobecności tylko wtedy, gdy absencja
wynikała z pozbawienia wolności, przy czym w takiej sytuacji sąd z urzędu doręcza
też stronie w tygodniowym terminie od ogłoszenia wyroku odpis jego sentencji (§ 2).
W razie absencji z innych przyczyn strona działająca bez pełnomocnika nie jest więc
chroniona przed skutkami swej ewentualnej niewiedzy co do sposobu i terminów
wnoszenia środków zaskarżenia. Innymi słowy, w braku stosownego wniosku w ty-
godniowym terminie od ogłoszenia sentencji orzeczenia, strona nie otrzyma jego
pisemnego uzasadnienia (art. 328 § 1 KPC), co wszakże nie wyklucza jeszcze - w
przeciwieństwie do kasacji - możliwości wniesienia skargi apelacyjnej, jeżeli strona
uczyni to w terminie dwóch tygodni liczonym od dnia upływu terminu do żądania
uzasadnienia (art. 369 § 2 KPC), przy czym zaskarżenie wyroku w tym szczególnym
trybie zaktualizowałoby dla sądu obowiązek uzasadnienia orzeczenia (art. 328 § 1
zdanie trzecie i art. 329 in fine KPC).

W okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy nie może być zatem
mowy o naruszeniu przez Sąd Apelacyjny przepisu art. 327 KPC. To samo dotyczy
zarzutu rzekomo błędnej kwalifikacji treści pisma skarżącego z dnia 18 grudnia 1997
r. W tym zresztą zakresie kasacja nie spełnia wymagań z art. 3933 KPC, gdyż nie
konkretyzuje zarzutu przez odniesienie go do wyraźnie określonego przepisu proce-
dury. Zarzut ten nie podlega więc w ogóle kasacyjnej kontroli, wobec czego jedynie
na marginesie niniejszego uzasadnienia można zaznaczyć, że żądanie ,,nadesłania
orzeczenia na piśmie" nie jest samo przez się równoznaczne z wnioskiem o sporzą-
dzenie pisemnego uzasadnienia wyroku. Co prawda sentencja i uzasadnienie sta-
nowią integralne części wyroku, ale to nie znaczy, że wniosek o doręczenie ,,orze-
czenia" na piśmie należy traktować jako wniosek o doręczenie sentencji wyroku wraz
z uzasadnieniem. Pojęcie ,,orzeczenia" jest bowiem w Kodeksie postępowania cywil-
nego jedynie zbiorczą nazwą obu rodzajów rozstrzygnięć sądowych, tj. wyroków oraz
postanowień, przy czym orzeczenia te nie zawsze są, zaś w postępowaniu pierw-
szoinstancyjnym w ogóle nie są - z zastrzeżeniem sytuacji określonej w art. 328 § 1
zdanie 3 KPC - uzasadniane z urzędu. Z wniosku o doręczenie wyroku pierwszoins-
tancyjnego musi więc wyraźnie wynikać, że stronie chodzi nie tylko o odpis jego
sentencji, ale również uzasadnienia.

Z wyżej podanych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3938 § 2 i art.
39312 KPC orzekł jak w sentencji.
========================================