Postanowienie z dnia 18 listopada 1997 r.
II UKN 326/97

W razie osiągania przez pracownika obok wynagrodzenia za pracę, także
dochodu z tytułu umowy zlecenia, wykonywanej na rzecz tego samego praco-
dawcy, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne stanowi za-
równo wynagrodzenie za pracę jak i osiągnięty dochód. Sprawa o ustalenie,
czy dochód taki traktowany jest w zakresie ubezpieczeń społecznych, jak wy-
nagrodzenie za pracę, jest sprawą o określenie podstawy wymiaru składek,
wobec czego kasacja jest niedopuszczalna.

Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 1997 r. sprawy z wniosku
Zespołu Opieki Zdrowotnej w S. i Ryszarda O. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych Oddziałowi w B. o objęcie ubezpieczeniem społecznym, na skutek ka-
sacji Zespołu Opieki Zdrowotnej w S. od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 23 kwietnia 1997 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d r z u c i ć kasację.


U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 12 marca 1997 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku oddalił odwołanie Zespołu Opieki Zdrowotnej w S. (przy
udziale zatrudnionego w tymże ZOZ Ryszarda O.) od decyzji Oddziału ZUS w B.,
którą ustalono, że dochodem tego pracownika w zakresie ubezpieczeń społecznych
jest zarówno wynagrodzenie za pracę, jak i dochód z tytułu wykonywania na rzecz
ZOZ zleceń.

- 2 -

Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 23 kwietnia 1997 r. oddalił
apelację Zespołu Opieki Zdrowotnej uzasadniając, że niezależnie od okoliczności, iż
Ryszard O. prowadzi zarejestrowaną działalność gospodarczą (z tytułu której nie
podlega ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na zatrudnienie), a także iż będąc
podmiotem gospodarczym nie podlega ubezpieczeniu społecznemu osób wykonują-
cych pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia - dochód jego z ty-
tułu umowy zlecenia, uzyskiwany w jednym zakładzie pracy, w którym pozostaje w
stosunku pracy - jest traktowany na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia
1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy
agencyjnej lub umowy zlecenia (jednolity tekst: Dz. U. z 1995 r., Nr 65, poz. 333 ze
zm.) - w zakresie ubezpieczeń społecznych, jak wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia.
Kasacja Zespołu Opieki Zdrowotnej w S. od powyższego wyroku zarzuca na-
ruszenie prawa materialnego - art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubez-
pieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin
(jednolity tekst: Dz. U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.) oraz art. 3 ustawy o ubez-
pieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub
umowy zlecenia.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Przepis art. 3938 § 1 KPC nakłada na Sąd Najwyższy obowiązek kontroli do-
puszczalności skargi kasacyjnej, niezależnie od kontroli przeprowadzanej przez Sąd
II instancji, którego orzeczenia kasacja dotyczy (art. 3935 KPC). Zakres dopuszczal-
ności kasacji określa przepis art. 393 KPC. W pkt 5 zdanie ostatnie stanowi on, że
kasacja nie przysługuje w sprawach o określenie podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenie społeczne.
Wobec nie budzącego wątpliwości sformułowania przepisu art. 2 ust. 3 ustawy
z dnia 19 grudnia 1975 r. należy uznać, że statuuje on podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenie społeczne osoby wykonującej zlecenie na rzecz swojego pracodawcy:
mianowicie podstawę tę stanowi nie tylko wynagrodzenie za pracę z tytułu
zatrudnienia, gdyż za takie uważa się również dochód z tytułu zlecenia.
Tym samym Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, iż spór w przedmiotowej

- 3 -

sprawie nie dotyczy obowiązku ubezpieczenia (powołane ustawy regulujące ubez-
pieczenie osób prowadzących działalność gospodarczą i ubezpieczenie osób wyko-
nujących pracę na podstawie umowy zlecenia, wyłączają z tego obowiązku pracowni-
ków), lecz podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Takie bowiem
było ratio legis wprowadzenia powołanego przepisu ustępu 3 art. 2 ustawy z dnia 19
grudnia 1975 r., obowiązującego od nowelizacji tej ustawy z datą 22 lutego 1995 r.,
ponieważ poprzednie uregulowanie pozwalało na zatrudnienie pracownika z wyna-
grodzeniem ze stosunku pracy w kwocie minimalnej (i taką składką ubezpiecze-
niową), przy jednoczesnym powierzaniu mu przez pracodawcę zleceń za wysokim
wynagrodzeniem (od którego nie odprowadzono składki ubezpieczeniowej).
Podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne Ryszarda O. stało się
więc jego wynagrodzenie za pracę łącznie z dochodem uzyskanym ze zleceń, zaś
kwestia zwolnienia go od obowiązku ubezpieczenia społecznego, jako podmiotu
gospodarczego, pozostaje dla podstawy wymiaru składki bez znaczenia.
Ustalenie jednak, iż spór dotyczy wspomnianej wyżej kwestii powoduje, że w
przedmiotowej sprawie kasacja, zgodnie z art. 393 pkt 5 KPC nie przysługuje. Pod-
legała ona zatem odrzuceniu już przez Sąd II instancji, jako niedopuszczalna, zaś
skoro tego nie uczynił - Sąd Najwyższy na podstawie art. 3938 § 1 KPC orzekł jak w
sentencji.

========================================